Τί είπαν Πούτιν-Ερντογάν στη Σαμαρκάνδη – Nέα συμφωνία συνεργασίας

Οι πρόεδροι της Ρωσίας και της Τουρκίας, Βλαντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν είχαν κατ’ ιδίαν συνάντηση στο περιθώριο της συνόδου της Συνεργασίας της Σανγκάης, στη Σαμαρκάνδη. H συνάντηση των δύο διήρκεσε περίπου 40 λεπτά, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Εκτενείς συνομιλίες είχαν και οι κυβερνητικές αντιπροσωπείες των δύο χωρών, χωρίς να ανακοινωθούν λεπτομέρειες για τις νέες συμφωνίες.

Στο επίκεντρο των διμερών συζητήσεων ήταν η οικονομική συνεργασία Μόσχας-Άγκυρας, η πορεία της συμφωνίας Ρωσίας-Ουκρανίας για την εξαγωγή σιτηρών στην οποία συμμετείχαν η Τουρκία και ο ΟΗΕ, αλλά και ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας (η κατάσταση στη Συρία και τη Λιβύη καθώς και η νέα σύρραξη Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν).

Σύμφωνα με το Bloomberg και τις πληροφορίες Τούρκου αξιωματούχου, ο Ερντογάν ζήτησε από τον Πούτιν έκπτωση 25% στο ρωσικό φυσικό αέριο, αίτημα το οποίο έγινε αποδεκτό από τον πρόεδρο της Ρωσίας, υπό τον όρο η πληρωμή να γίνεται σε ρούβλια. Η Τουρκία καλύπτει το 45% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από την Ρωσία, περίπου 26 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως και σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης Αλεξάντρ Νόβακ η ροή θα μπορούσε να αυξηθεί το προσεχές διάστημα και μάλιστα με ευνοϊκούς όρους. Φυσικά τέτοιες διευκολύνσεις απαιτούν ανταλλάγματα, στο οικονομικό πεδίο αλλά και σε πολιτικό επίπεδο.

Συναλλαγές σε ρούβλι και λίρα

Ένα δεύτερο αίτημα από πλευράς Ερντογάν ήταν ένα μέρος των οφειλών προς τη Ρωσία να  αποπληρωθεί σε λίρες και έτσι να πάρει ανάσα στο τουρκικό νόμισμα από τις διεθνείς πιέσεις. Επ’ αυτού δεν είναι ακόμη σαφές τί αποφασίστηκε. Το τελευταίο διάστημα πάντως δόθηκε και ρευστότητα από την Μόσχα προς την Άγκυρα, με τη μεταφορά 5 δισ. δολαρίων από την Rosatom για το πυρηνικό εργοστάσιο Ακούγιου, ενώ άλλο 1 δισ. δολάρια υπολογίζεται ότι διατέθηκε από τη Lukoil για το δίκτυο πρατηρίων καυσίμων που δημιουργεί στην Τουρκία. Δεν είναι εύκολη για την ώρα η εκτίμηση του ποσού που πάει στην Τουρκία μέσω του συστήματος πληρωμών MIR, που έχουν δημιουργήσει οι ρωσικές τράπεζες για τη διεκπεραίωση των εμπορικών συναλλαγών με την Τουρκία σε ρούβλια και τα έξοδα των Ρώσων τουριστών.

Από την πλευρά της η Ρωσία θέλει από την Τουρκία να διασφαλίσει ως συμβαλλόμενο τρίτο μέρος την συμφωνία που είχε συναφθεί με την Ουκρανία για τις εξαγωγές ειδών διατροφής και λιπασμάτων. Σύμφωνα με τα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων ο Πούτιν έχει θέσει το ζήτημα και σε προηγούμενες τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Ερντογάν, καθώς από τις 22 Ιουλίου που υπεγράφη η συμφωνία της Κωνσταντινούπολης, με την παρουσία και του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, για την Ρωσία δεν έχει μπει σε εφαρμογή η συμφωνία εξαγωγών δημητριακών και λιπασμάτων, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει η Μόσχα.

Χαλάρωση κυρώσεων για Ρωσία

Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τα πλοία με ρωσικά είδη (σιτάρι και λιπάσματα) δεν επιτρέπεται να μπουν σε λιμάνια δυτικών χωρών, λόγω των κυρώσεων. Ωστόσο, από το γενικό πλαίσιο, όπως είχε ανακοινωθεί, εξαιρέθηκαν τα βασικά γεωργικά προϊόντα, προκειμένου να μετριαστεί ο κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης. Σύμφωνα με το πρακτορείο Anadolu ο Πούτιν είπε ότι «η Τουρκία έχει γίνει ένας από τους πιο αξιόπιστους διαύλους μεταφοράς του ρωσικού φυσικού αερίου και προς την Ευρώπη», ενώ δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τον Ερντογάν για την «συμβολή του στην αντιμετώπιση της επισιτιστικής κρίσης».

Τις τελευταίες ημέρες ο πρόεδρος της Τουρκίας κάλεσε τη Δύση να επιτρέψει τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων από τη Ρωσία και επέρριψε ευθύνες σε ΗΠΑ και ΕΕ, διότι, όπως είπε, σε πολλές χώρες δεν επιτρέπονται ακόμα, λόγω των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Έτσι, η Τουρκία εμφανίζεται έτοιμη να λειτουργήσει ως ενδιάμεση χώρα για την εξαγωγή των ρωσικών γεωργικών προϊόντων, σιτηρών και λιπασμάτων, άγνωστο όμως με τί επιχειρηματικό σχήμα και οικονομικό πλαίσιο συναλλαγών.

Türkiye a ‘reliable route’ for gas deliveries from Russia: Putin

Turkish, Russian presidents meet on sidelines of Shanghai Cooperation Organization summit https://t.co/9sD1cXvG3L pic.twitter.com/wlpUvBmxbv

— Anadolu English (@anadoluagency) September 16, 2022

Πέραν των οικονομικών θεμάτων, τα οποία έχουν φυσικά και πολιτικές προβολές, καθώς οι ΗΠΑ και η ΕΕ θεωρούν ότι η Τουρκία με τις οικονομικές συμφωνίες που έχει συνάψει με την Ρωσία -και τις αφανείς διευκολύνσεις, ουσιαστικά καταστρατηγεί το πλαίσιο των δυτικών κυρώσεων. Η Ουάσιγκτον έχει προειδοποιήσει μάλιστα τουρκικές τράπεζες και τουρκικούς δημόσιους οργανισμούς και εταιρείες, με κυρώσεις, ενώ ανάλογα είναι τα μηνύματα από τις Βρυξέλλες, επί του παρόντος σε διπλωματικό επίπεδο.

Στα ανοιχτά περιφερειακά μέτωπα, αναμένονται με ενδιαφέρον οι εξελίξεις τις επόμενες ημέρες στη Συρία, όπου η Τουρκία φαίνεται πως κάνει μεθοδικά ανοίγματα προς το καθεστώς Άσαντ και εφόσον η Ρωσία έχει συγκατανεύσει σε μία προσέγγιση, τα αποτελέσματα θα φανούν στο αμέσως προσεχές διάστημα. Φυσικά, μία τέτοια συνεργασία, Άγκυρας-Δαμασκού, δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορη την Ουάσιγκτον η οποία στηρίζει την κουρδική διοίκηση στις αυτόνομες περιοχές της βόρειας Συρίας, ενώ ερώτημα είναι και η στάση του Ιράν, που συμμετέχει στο σχήμα της Αστάνα.