Τι θα κάνει το ΝΑΤΟ σε περίπτωση σύγκρουσης Τουρκίας-Ισραήλ

Βασικό θέμα της επικαιρότητας στην Άγκυρα είναι το ισραηλινό πλήγμα στη Ντόχα του Κατάρ, με στόχο τον περαιτέρω αποκεφαλισμό της ηγεσίας της Χαμάς ως εκδίκηση για όσα έγιναν την 7η Οκτωβρίου 2023, παρότι σε εξέλιξη βρίσκονται διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση περισσοτέρων Ισραηλινών ομήρων. Η συχνή φιλοξενία ηγετικών στελεχών της οργάνωσης από την Τουρκία και η υποστήριξή της ως οργάνωσης εμπνεόμενης από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ήγειραν εύλογα ανησυχίες μήπως και η Τουρκία βρεθεί στο στόχαστρο του Ισραήλ.

Σύμφωνα με ανταποκρίσεις και δημοσιεύματα στα τουρκικά Μίντια, η Τουρκία αποφάσισε πως δεν ανησυχεί ιδιαίτερα, καθώς αποτελεί διαφορετικό μέγεθος. Και το Ιράν όμως ήταν. Ωστόσο, οι Τούρκοι θεωρούν χαμηλή την πιθανότητα, με βασικό επιχείρημα την ιδιότητα του κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ και τη δυνατότητα επίκλησης του Άρθρου 5! Παρόλο που η Άγκυρα διαφοροποιείται σταθερά από τις συμμαχικές πολιτικές (π.χ. Ουκρανία όπου διατηρεί στενές σχέσεις και με τη Ρωσία), επιλέγει να θεωρήσει ότι η Συμμαχία θα προστρέξει. Οι Τούρκοι φοβούνται και την απόπειρα εσωτερικής αποσταθεροποίησης από την πλευρά των Ισραηλινών, ενώ θεωρούν εαυτούς πολύ ισχυρούς στρατιωτικά. Θεωρούν δηλαδή πως υψώνουν τείχος αποτροπής απέναντι σε ενδεχόμενους ισραηλινούς σχεδιασμούς.

Όσον αφορά όμως την προοπτική εμπλοκής του ΝΑΤΟ, η κατάσταση αρχίζει να θυμίζει το αντίστοιχο πρόβλημα της Ελλάδας! Το Ισραήλ δεν είναι κράτος-μέλος και η Τουρκία κινείται ενεργά ώστε να διακόψει κάθε σχέση του εβραϊκού κράτους με την Ατλαντική Συμμαχία. Το τουρκικό σκεπτικό, ωστόσο, μοιάζει εξαιρετικά προβληματικό. Μοιάζει πολύ αισιόδοξο οι Τούρκοι να πιστεύουν πως δεν θα υπάρξουν κράτη-μέλη που θα κινηθούν για να μπλοκάρουν κάθε σκέψη συνδρομής της Τουρκίας, σε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής με το Ισραήλ. Πέραν του ότι αυτή θα πρέπει να αφορά απειλή για την εδαφική της κυριαρχία, όχι εκτός έδρας…

Η Ελλάδα έχει συναίσθηση ότι πέραν της παρασκηνιακής κινητοποίησης του ΝΑΤΟ για αποτροπή ανάφλεξης –ή εάν συμβεί για σβήσιμο της “φωτιάς”– δεν μπορεί ρεαλιστικά να περιμένει παρέμβαση ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων, επειδή η Τουρκία είναι συμμαχική χώρα. Έτσι και το τουρκικό βέτο ακυρώνει μόνο το τυπικό μέρος αναφορικά με την αντιμετώπιση του εβραϊκού κράτους ως συμμαχικού. Σε περίπτωση, λοιπόν, εμπλοκής Τουρκίας-Ισραήλ είναι πολύ παρακινδυνευμένο να θεωρηθεί ότι η Τουρκία θα απολαύσει ευμενούς μεταχείρισης εκ μέρους του ΝΑΤΟ.

Μπούμερανγκ ο αναθεωρητισμός για την Τουρκία

Η αναθεωρητική φύση της τουρκικής στρατηγικής έχει αρχίσει να γυρίζει μπούμερανγκ στους εμπνευστές της, με αποτέλεσμα τα διλήμματα να συσσωρεύονται. Η δράση φέρνει αντίδραση και η Τουρκία δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα. Κατά την άποψη του γράφοντα, ο τουρκικός αναθεωρητισμός στη ρίζα του έχει την τουρκική ανασφάλεια και το κλασικό σύνδρομο καταδίωξης που τη συνοδεύει. Θα μπορούσαν να διακριθούν και κοινά στοιχεία στην ψυχοσύνθεση Τούρκων και Ισραηλινών, τουλάχιστον στο σκέλος που αφορά την ιστορική ανασφάλεια, ως παράγοντα που επικαθορίζει την αντίληψη και των δύο για την εθνική τους ασφάλεια

Στην περίπτωση της Τουρκίας, για τον εξωτερικό παρατηρητή, αυτό θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα της συνείδησης ότι τα εδάφη που καταλαμβάνει είναι αποτέλεσμα κατακτητικών πολέμων. Για τον λόγο αυτό, εξάλλου, οι Τούρκοι επιχειρούν απροκάλυπτα να καπηλευτούν οτιδήποτε ελληνικό και να το παρουσιάσουν σαν τουρκικό, παρότι μέχρι και τα άψυχα μνημεία μιλούν ελληνικά! Και μάλιστα με φωνή στεντόρεια…

Στους Κούρδους, βέβαια, η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει δικαίωμα δημιουργίας δικού τους κράτους, όπως κάνει για τους Παλαιστίνιους. Εδώ και δεκαετίες έχει επιλέξει την βίαιη τουρκοποίηση εθνοτικών ομάδων που ιστορικά κατοικούν στη σημερινή τουρκική επικράτεια. Το ίδιο άλλωστε κάνει και στη Θράκη με τους Πομάκους και τους Ρομά. Πάντα στο πλαίσιο του αναθεωρητικού της σχεδιασμού. Οι Κούρδοι, όμως, συνιστούν διαχρονικά απειλή για την εδαφική ακεραιότητα της σημερινής Τουρκίας. Μπορεί να κατοικούν σε τέσσερις διαφορετικές χώρες (Τουρκία, Συρία, Ιράκ και Ιράν), αλλά στην Τουρκία είναι η μακράν πολυπληθέστερη συνιστώσα. Κατά συνέπεια, οπουδήποτε αναδυθεί κουρδικό κράτος, θα κινητοποιήσει φυγόκεντρες τάσεις.

Αυτό δημιουργούσε κοινό συμφέρον ανάμεσα στις χώρες που φιλοξενούν κουρδικές κοινότητες. Το παιχνίδι ήταν από παλιά γνωστό και σε αυτό εμπλέκονταν και οι τέσσερις αυτές χώρες. Ωστόσο, όταν ανάκυπταν άλλα ζητήματα μεταξύ των χωρών που φιλοξενούν κουρδικές κοινότητες, τότε τις χρησιμοποιούσαν σαν εργαλείο αποσταθεροποίησης του αντιπάλου! Στη σημερινή μεταβατική φάση του διεθνούς συστήματος όμως, το παιχνίδι αυτό έχει αλλάξει. Αποσταθεροποιήθηκαν σταδιακά Ιράκ και Συρία, ενώ στο στόχαστρο έχει μπει και το Ιράν. Και μόνο από αυτό, η Τουρκία έχει κάθε λόγο να φοβάται πως έρχεται η σειρά της.

Αυτό εξηγεί και τον ακραιφνή μιλιταρισμό της χώρας. Στην απέλπιδα προσπάθεια να οικοδομήσουν “τουρκική συνείδηση” με κάθε κόστος, αρχικά χρησιμοποιήθηκε ο εθνικισμός ως συγκολλητική ουσία και παράλληλα καταπιεζόταν η ισλαμική της ταυτότητα. Όταν το παιχνίδι αντιστράφηκε από τον Ερντογάν, τον ρόλο της συγκολλητικής ουσίας ανέθεσε στο Ισλάμ. Κι αυτό όμως ήταν ανεπαρκές. Η παρουσία του εθνικιστή Μπαχτσελί ως απαραίτητου κυβερνητικού εταίρου, σηματοδότησε την απόπειρα να βρεθεί λύση στο αδιέξοδο από αυτό το περίεργο αμάλγαμα εθνικισμού και ισλαμισμού που υφίσταται σήμερα.

Σύνδρομο καταδίωξης… 

Ωστόσο, το πρόβλημα για την Τουρκία εστιάζεται στο γεγονός ότι συνειδητοποιεί πως όλες αυτές οι εξελίξεις αποτελούν αλυσίδα  γεγονότων που συνδέονται μεταξύ τους και τις χρεώνουν αποκλειστικά στο Ισραήλ! Δεν αποτελεί υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι οι Τούρκοι θεωρούν σήμερα ότι η μεγαλύτερη απειλή για την εθνική τους ασφάλεια είναι το εβραϊκό κράτος. Όπως όμως συνηθίζουν, στην Άγκυρα απουσιάζει κάθε ψήγμα αυτοκριτικής, καθώς αυτό θα στρεφόταν εναντίον της “πεφωτισμένης ηγεσίας” του Ερντογάν. Αυτό τροφοδοτεί και το προαναφερθέν σύνδρομο καταδίωξης, καθώς ο καλύτερος τρόπος να αποφευχθεί κάθε αυτοκριτική, είναι το να κατηγορείται αενάως κάποιος εξωτερικός εχθρός.

Πλέον, η Τουρκία έχει αποκτήσει στο μέτωπο της Συρίας άμεση επαφή με τον βασικό εχθρό της. Η απουσία της αυτοκριτικής συγκαλύπτει, ή έτσι νομίζουν στην Άγκυρα, το ότι τις συνθήκες που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα τις δημιούργησαν ο Τούρκοι με τις επιλογές τους! Κινούμενοι επιθετικά στο συριακό μέτωπο, δεν υπολόγισαν σωστά το πόσο θα επηρεαζόταν το περιβάλλον ασφαλείας του Ισραήλ. Η Τουρκία ήταν ο ενορχηστρωτής τόσο της ανατροπής του Άσαντ στη Συρία, όσο και της εγκαθίδρυσης του σκληρού ισλαμιστή Τζολάνι (νυν Σάραα).

Οι Ισραηλινοί όμως που παρατηρούσαν εξ αρχής τις εξελίξεις πολύ στενά και έχοντας επί δεκαετίες οικοδομήσει πολύ στενές σχέσεις με το κουρδικό στοιχείο της περιοχής, δεν σκόπευαν να αφήσουν τη νέα ηγεσία να εξελιχθεί σε καθεστώς και μάλιστα εξαρτώμενο από την Άγκυρα. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι το εβραϊκό κράτος δεν αφήνει τις καταστάσεις να εξελίσσονται όταν θεωρεί πως είναι δυνητικά επιβλαβείς για την εθνική του ασφάλεια, αλλά κινείται ενεργά ώστε να αποτρέψει τον όποιον κίνδυνο να εξελιχθεί σε τετελεσμένο.

Εν ολίγοις, υιοθετεί εκ διαμέτρου αντίθετη στάση από την Ελλάδα. Και δεν επικεντρώνει αποκλειστικά στη γειτονιά του, αλλά επιτίθεται σκληρά εναντίον οποιουδήποτε στηρίζει την Τουρκία και στηρίζεται από αυτήν. Το πλήγμα στην Ντόχα του Κατάρ εντάσσεται και σε αυτό το πλαίσιο. Γι’ αυτό, ουδεμία έκπληξη που προκάλεσε έκδηλη ανησυχία στους Τούρκους, που επίσης προσφέρουν άσυλο στη Χαμάς. Παρότι προφανώς η Τουρκία είναι διαφορετικό μέγεθος, οι υπερφίαλες εκτιμήσεις της περί ισχυρής αποτροπής, με ολίγη από την προσδοκία στήριξης από το ΝΑΤΟ, δεν μπορούν να συγκαλύψουν τη γενικευμένη ανασφάλεια…

Σε συνεργασία με το defencepoint