Το αυτοκτονικό σύνδρομο της Δύσης στην Ουκρανία

Ο πρόεδρος Μπάιντεν είπε στις 3 Δεκεμβρίου πως θα έκανε «πολύ δύσκολο» για τη Ρωσία να αρχίσει μια εισβολή στην Ουκρανία, η οποία προειδοποίησε ότι μια μεγάλη επίθεση μπορεί να σχεδιάζεται τον επόμενο μήνα. Και πάλι ας θυμηθούμε την ιστορία και τα παραμύθια που ξεχάστηκαν από εποχές αλλοτινές. Θυμάται κανείς τον πόλεμο 1870, Γαλλίας-Πρωσίας; Θυμάται κανείς την Αλσατία και τη Λορένη;

Προφανώς μόνον κάτι περίεργοι τύποι που λέγονται ιστορικοί και δεν παίζουν όλη την ώρα με τα smartphones τους. Οι Γερμανοί πήραν την Αλσατία και οι Γάλλοι την ήθελαν πίσω. Η οποιαδήποτε συνεννόηση μεταξύ τους αποκλείστηκε από την προσάρτηση τους στη Γερμανική Αυτοκρατορία. Καταλήξαμε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στην καταστροφή της Ευρώπης για να δούμε την Αλσατία και τη Λορένη να επανέρχονται στη Γαλλία.

Αν τρέξουμε την ταινία του χρόνου γρήγορα μπροστά θα έρθουμε στην Ουκρανία, στην Κριμαία και στη σημερινή κατάσταση ανάμεσα στη Ρωσία και την Ευρώπη-Αμερική. Ένας προσεκτικός παρατηρητής θα σημειώσει πως από την πτώση της Καμπούλ μέχρι σήμερα, οι ειδήσεις βρίθουν πέραν από τον κορονοϊό: από τις κινήσεις των ΗΠΑ στα σύνορα με την Ουκρανία, τις κατηγορίες του ΝΑΤΟ πως επίκειται επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, πτήσεις βομβαρδιστικών του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα και στη Βόρειο Θάλασσα και εκκλήσεις από τις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ για εγκατάσταση αμερικανικών βάσεων στο έδαφός τους.

Παρατηρούμε μια υστερία που προέρχεται κυρίως από τις ΗΠΑ για την επιθετική συμπεριφορά της Ρωσίας απέναντι στην Ουκρανία και μόλις στις 30/11 ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ ζήτησε κυρώσεις κατά της Ρωσίας, διότι αυξάνει τα στρατεύματά της στα σύνορα με την Ουκρανία. Η ίδια η Ρωσία δημοσίευσε, πράγμα σπάνιο, απόρρητη αλληλογραφία μεταξύ της και της Γαλλίας και Γερμανίας για την Ουκρανία και ο Πούτιν επανέλαβε πως υπάρχουν κόκκινες γραμμές για την εισδοχή του Κιέβου στο ΝΑΤΟ.

Βίοι παράλληλοι

Οι κινήσεις αυτές φανερώνουν τη σημερινή σπουδαιότητα του ουκρανικού για τη Ρωσία. Στις 3/12 μάλιστα ο Πούτιν είπε στον Ερντογάν πως οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν τα τουρκικά drones Μπαϊρακτάρ εναντίον των Ρώσων του Ντόνμπας. Η Ουκρανία και ιδιαίτερα η Κριμαία αποτελούν την Αλσατία και Λορένη για τη Ρωσία. Για το Κίεβο η Κριμαία και το Ντόνμπας θεωρούνται επισήμως ως οι δικές τους Αλσατία και Λορένη. Για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη φαίνεται πως η Ουκρανία αποτελεί το βραβείο τους μαζί με τις υπόλοιπες ανατολικές χώρες. για τη νίκη τους επί της ΕΣΣΔ.

Φαίνεται πως οι ΗΠΑ έχουν πάθει κάποιου είδους υστερίας εναντίον της Ρωσίας, αλλά και της Κίνας. Ενώ η Ρωσία αντιλαμβάνεται τις κινήσεις του ΝΑΤΟ ως επιθετικές εναντίον της εδαφικής της ακεραιότητας, ξέρει πολύ καλά πως το ουκρανικό ζήτημα θα καθορίσει τις σχέσεις της με τη Δύση, την Κίνα και το μέλλον της. Ο πρόεδρος Πούτιν έχει ξεκαθαρίσει πως δεν θα δεχτεί την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, αλλά υπάρχει και ένας έμμεσος τρόπος να καθιερωθεί η Ουκρανία ως ένας αξιόμαχος αντίπαλος της Ρωσίας, ο εξοπλισμός της και η εκπαίδευση του στρατού της.

Πέραν αυτού η παραδοσιακή πολιτιστική και ανθρώπινη σχέση μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων, δέχεται μια συντονισμένη επίθεση από το Κίεβο, όπου και η ρωσική γλώσσα και η πολιτιστική παράδοση υποβιβάζονται και εξαιρούνται από την ουκρανική καθημερινότητα και εκπαίδευση. Όπου ο ουκρανικός εθνικισμός αποτελεί το εισιτήριο για κάθε θεμιτή ή αθέμιτη επιδίωξη. Για τη Ρωσία όμως η Ουκρανία παραμένει ένα αναπόσπαστο κομμάτι της, σε όλα τα επίπεδα και κυρίως για την εθνική της ασφάλεια.

Θα ήταν διατεθειμένη η Μόσχα να αφήσει την Ουκρανία να εξοπλιστεί και να γίνει ένας άτυπος προμαχώνας των ΗΠΑ με την πρόθεση να καταλάβει το Ντόνμπας και να το καταφέρει τελικά δίχως την παρέμβαση του ρωσικού στρατού; Κατά την άποψή μου αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί. Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι μίλησε δημόσια στις 26/11 για ένα πιθανό πραξικόπημα εναντίον της κυβερνήσεώς του. Ο ίδιος μιλάει συνέχεια για την αύξηση των ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία.

Η ουρά κουνά το σκύλο

Για το Κίεβο μια επίθεση της Ρωσίας για την κατάληψη του Ντόνμπας θα ήταν μια μοναδική ευκαιρία κατά μία έννοια, να αναγκάσει το ΝΑΤΟ να βοηθήσει ανοιχτά τη χώρα εναντίον της επιθετικής Ρωσίας. Μπορεί η Ουκρανία να προβοκάρει μια ρωσική επίθεση και μια νατοϊκή παρέμβαση. Αυτή είναι η μια όψη του νομίσματος που βέβαια χρειάζεται και τη βοήθεια κάποιων καλοθελητών από την πλευρά των γερακιών της Δύσης για να πετύχει ένα τέτοιο σενάριο.

Από την άλλη πλευρά μπορεί να είναι η καταστροφή της Ουκρανίας αν το ΝΑΤΟ δεν παρέμβει και η χώρα υποστεί μια ήττα χάνοντας τουλάχιστον τις ανατολικές ρωσόφωνες περιοχές. Μήπως άραγε οι ΗΠΑ θεωρούν πως με τη φυγή τους από το Αφγανιστάν παρέδωσαν της Κεντρική Ασία στη Ρωσία και την Κίνα και ζητούν για αντάλλαγμα την Ουκρανία ως μέλος του ΝΑΤΟ;

Μήπως από το ένα πεδίο αντιπαράθεσης ζητούν ένα νέο στην Ουκρανία για λόγους εσωτερικής ισορροπίας και στρατιοβιομηχανικού συμπλέγματος; Αρθρογραφία και αναλύσεις για τη βέβαια επικείμενη εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία βρίθουν στα δυτικά ΜΜΕ. Οι κακοί Ρώσοι και ιδίως ο δικτάτορας Πούτιν παρελαύνουν καθημερινά από τα δελτία ειδήσεων. Και όμως αυτή δεν είναι η αλήθεια. Ο Πούτιν θα μπορούσε να είχε τελειώσει το ζήτημα της Ουκρανίας αποδεχόμενος το δημοψήφισμά στο Ντόνμπας για την ενσωμάτωση του στη Ρωσική Ομοσπονδία όπως έγινε με την Κριμαία.

Τα σενάρια

Αντίθετα προχώρησε στη διπλωματική λύση της Συμφωνίας Μινσκ ΙΙ. Μια συμφωνία που δεν προχώρησε ποτέ σε υλοποίηση. Αλλά γνωρίζει η Δύση πως σε μία σύγκρουση με την Ουκρανία, η Ρωσία θα κερδίσει τη μάχη αλλά θα βρεθεί μπροστά σε μια Δύση η οποία θα της επιβάλει εξοντωτικές κυρώσεις, θα την εξοβελίσει από το διεθνές τραπεζικό σύστημα και θα πλήξει βαρύτατα την οικονομία της. Η Ρωσία θα πρέπει να ζυγίσει πολύ σοβαρά τις επιπτώσεις ενός πολέμου όπου το δυτικό μπλοκ έχει στα χέρια του όλα τα οικονομικά ατού.

Το σενάριο της Δύσης να προκαλεί ανοιχτά τη Ρωσία στο ίδιο της το άμεσο γεωστρατηγικό περιβάλλον υποδηλώνει μια στάση ανοιχτής επιθετικής πολιτικής η οποία έχει τη λογική πως η Ρωσία θα παραμείνει αδρανής μπροστά σε μια ουκρανική επίθεση στο Ντόνμπας σκεπτόμενη “λογικά”. Η στρατιωτική της παρέμβαση θα οδηγούσε σε οικονομικές και άλλες καταστροφές αλλά και στη “σαφή” πρόκληση της Ευρώπης να εξοπλισθεί μπροστά σε μια ρεβανσιστική Ρωσία και έναν δικτάτορα τύπου Πούτιν.

Θα πετύχαιναν οι ΗΠΑ μια νίκη που θα έδειχνε και στην Κίνα και στην Ευρώπη ποιος είναι ακόμα το “αφεντικό” έστω κι αν οι εκστρατείες κατά της τρομοκρατίας απέτυχαν. Εδώ έχουν έναν σύμμετρο αντίπαλο με μια οικονομία η οποία έχει βάσεις στις πωλήσεις ενεργειακών πόρων στη Δύση. Στην περίπτωση δε της Ουκρανίας έχουν έναν απερίσκεπτο συμπαίκτη, τους Ουκρανούς, οι οποίοι δείχνουν διατεθειμένοι να τολμήσουν μια σύγκρουση με έναν υπέρτερο αντίπαλο περιμένοντας τη βοήθεια του ΝΑΤΟ.

Οι προοπτικές

Το σώφρων σενάριο θα ήταν να επέμβει η διπλωματία και να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις σε βάση το Σύμφωνο Μινσκ ΙΙ. Το δεύτερο αλλά δύσκολο για όλους σενάριο θα ήταν η Ρωσία να καταλάβει το Ντόνμπας και να το ενσωματώσει στη Ρωσική Ομοσπονδία χωρίς όμως να προχωρήσει σε μια άλλη περαιτέρω επιθετική ενέργεια. Η λύση αυτή θα δείξει τα σαφή όρια του παιγνιδιού στην αυλή της αλλά θα της κοστίσει ακριβά, και οικονομικά, και στις γεωστρατηγικές της σχέσεις με την Ευρώπη.

Αυτό το σενάριο προϋποθέτει τη σώφρονα πολιτική της μη παρέμβασης του ΝΑΤΟ. Γεωπολιτικά αυτό θα σήμαινε πως η Δύση αποδεχόταν πως τα συμφέροντα ασφάλειας της Ρωσίας θα πρέπει να γίνονται σεβαστά και άρα… και της Κίνας. Το τρίτο σενάριο θα ήταν η εμπλοκή του ΝΑΤΟ και ως εκ τούτου η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων στην Ευρώπη. Η καταστροφή θα ήταν ανυπολόγιστη.

Από την άλλη πλευρά στο δεύτερο σενάριο (ο Μπάιντεν είπε πως ετοιμάζει το πιο ολοκληρωμένο και σημαντικό σύνολο πρωτοβουλιών για να κάνει πολύ-πολύ δύσκολο για τον  Πούτιν αυτό που όλοι φοβόνται πως θα κάνει), η οικονομία της Δύσης δεν θα βγει αλώβητη από αυτή την περιπέτεια. Το ενεργειακό κόστος θα ανεβεί και η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια θα οπισθοδρομήσει.

Προς έναν ασταθή κόσμο

Τα χρηματιστήρια θα κλονισθούν και η ΕΕ θα αναγκαστεί να αρχίσει εξοπλισμούς. Κυρίως όμως θα ανοίξει μια πόρτα για όλους να αρχίσουν να σκέφτονται μία Ευρώπη ασταθή και ανώριμη να λύσει τα προβλήματά της τα οποία την ταλανίζουν από το σύνδρομο της Αλσατίας και Λορένης. Στην παράλογη επιθετική αυτή πολιτική της Δύσης υπάρχει και ο παράγων Κίνα.

Μια Ρωσία, μετά από το δεύτερο σενάριο, απομονωμένη από τη Δύση, θα στραφεί εξ’ ολοκλήρου προς την Κίνα το Ιράν και την Ασία γενικότερα. Η επιθετική πολιτική προς την Κίνα θα έχει πλέον τον ορίζοντα ενός πολέμου εναντίον και της Ρωσίας. Τα σύνορα, το εμπόριο και συναλλαγές αλλάζουν προς το χειρότερο. Η προσάρτηση της Αλσατίας και της Λορένης, καθώς είπε ο Βίσμαρκ στα τελευταία του, ήταν ένα λάθος του.

Η συνεχής επιθετική πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία μπορεί να μην οδηγήσει στον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο με χρήση πυρηνικών, αλλά μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε έναν κόσμο πιο επικίνδυνο, φτωχό, κλειστό και έτοιμο για κάθε είδους επιθετική αντίδραση. Θα είναι ένας κόσμος που σίγουρα δεν θα δρα συλλογικά και αλληλέγγυα στις προκλήσεις του περιβάλλοντος ή μιας πανδημίας. Η τηλεδιάσκεψη μεταξύ Πούτιν-Μπάιντεν που έχει συμφωνηθεί να γίνει πολύ σύντομα θα δείξει αν η κρίση θα εκτονωθεί ή θα προχωρήσει σε συγκρουσιακό επίπεδο.