Το δίλημμα της “απατημένης… ερωμένης” Ε.Ε. και η Ρωσία

Την πραγματικότητα όμως… φυγείν αδύνατον. Και η πραγματικότητα καθορίζεται από γεωγραφικούς και στρατηγικούς παράγοντες, όχι από επιθυμίες και προτιμήσεις. Όσο κι αν το επιθυμεί η γραφική εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής -δήθεν- εξωτερικής πολιτικής, Εσθονή Κάγια Κάλας, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ρωσία δεν πρόκειται να μετακινηθεί από τη θέση της. Όπως άλλωστε και η Τουρκία για την Ελλάδα. Για να γίνει αντιληπτό το επιχείρημα…

…Φαντάζεται άραγε κανείς τι θα είχε συμβεί στις Βρυξέλλες και αλλού, εάν κάποιος Έλληνας στη θέση της κ. Κάλας αντιμετώπιζε την Τουρκία επιχειρώντας να τη δαιμονοποιήσει; Άρα, όσο νωρίτερα προσαρμοστεί καθένας στην πραγματικότητα που έχει να αντιμετωπίσει, τόσο το καλύτερο. Με «ξόρκια» και δηλώσεις που λαμβάνουν υπόψη το ευκταίο σε βάρος του εφικτού, δεν αντιμετωπίζονται τα προβλήματα των στρατηγικών ισορροπιών. Εν τέλει της ίδιας της επιβίωσης. Διότι την ώρα της κρίσης…

Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, η στάση της Ουάσινγκτον έχει αποσταθεροποιήσει τους Ευρωπαίους. Παρότι όμως αποτελεί κοινοτοπία, καλό είναι να υπενθυμιστεί ότι κάθε στρατηγικό σχέδιο, όσο ευφυές και να είναι, κινδυνεύει εξ ορισμού εάν οι κινήσεις τακτικής για την εφαρμογή του δεν χαρακτηρίζονται από παρόμοια ενάργεια. Με απλά λόγια, εάν το στρατηγικό σχέδιο της Ουάσινγκτον είναι ο πειθαναγκασμός των Ευρωπαίων να αναλάβουν τις ευθύνες τους στον τομέα της άμυνας, χωρίς να επηρεαστεί ο δικός τους έλεγχος επί της Ευρώπης, η «άτσαλη» εφαρμογή θα μπορούσε να πλήξει βαριά τον διατλαντικό δεσμό. Ωστόσο, είναι προφανές ότι στον στρατηγικό σχεδιασμό της Ουάσινγκτον, έχει ληφθεί υπόψη το μέγεθος της ιδεοληψίας των σημερινών ευρωπαϊκών ηγεσιών!

Όσο «άκομψος» και να θεωρείται, αυτή η λεπτομέρεια του προσδίδει ρεαλισμό… Αυτή η ευρωπαϊκή ιδεοληψία υπαγορεύει τελικά τις επιλογές, αλλά και έχει οδηγήσει στην απομείωση των εναλλακτικών επιλογών. Το ίδιο άλλωστε θα ίσχυε στην περίπτωση οποιουδήποτε άλλου γεωπολιτικού διδύμου της διεθνούς πολιτικής! Οι ενέργειες της μιας πλευράς αξιολογούνται από την άλλη, που εν συνεχεία διαμορφώνει -με βάση αυτές- τις δικές της επιλογές.

Η μοιραία τρόικα που οδηγεί στον γκρεμό την Ευρώπη

Ένα παράδειγμα

Μόλις η Ινδία διαπίστωσε μια στροφή στην αμερικανική πολιτική προς την πλευρά της βασικής απειλής ασφαλείας της, του Πακιστάν, αναθέρμανε αυτόματα τις σχέσεις με τη Ρωσία. Χωρίς να έχει προκύψει ρήξη στις σχέσεις Ινδίας-ΗΠΑ, η προοπτική εξέτασης της υποψηφιότητας του μαχητικού πέμπτης γενιάς F-35 σχεδόν εγκαταλείφθηκε και τη θέση της πήραν οι συζητήσεις για ρωσικά σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη. Παράλληλα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές στη χώρα. Κοινώς, το Νέο Δελχί χρησιμοποίησε την παλιά καλή συνταγή της διεθνούς πολιτικής, βρίσκοντας τον τρόπο να επιβάλει κόστος στην Ουάσινγκτον. Χωρίς να ανακοινώνεται βεβιασμένα οτιδήποτε, οι Ινδοί στέλνουν σήματα στους Αμερικανούς συμβατά με τη δυσαρέσκειά τους. Το γνωστό αέναο παιχνίδι της πολιτικής ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις.

Στο παρελθόν είχε ανοίξει παράθυρο μεγάλης ενίσχυσης της εξοπλιστικής συνεργασίας με τους Αμερικανούς, όταν οι Ρώσοι ισχυροποίησαν τους δεσμούς τους με τους Κινέζους, αλλά και δευτερευόντως, όταν η Μόσχα ενίσχυσε τις διμερείς σχέσεις με το Πακιστάν για στρατηγικούς λόγους. Στον εξοπλιστικό τομέα παρείχε κινητήρες RD-93MA για πακιστανικά μαχητικά κινεζικής προέλευσης (JF-17 Block III), αν και φημολογία που είχε αναπτυχθεί ότι συζητούσαν την παραχώρηση συστημάτων S-400 ουδέποτε επαληθεύθηκε.

Επιθετικά ελικόπτερα AH-64 Apache, ελικόπτερα βαρέων μεταφορών CH-47 Chinook, αεροσκάφη στρατηγικών μεταφορών C-17 Globemaster III, πέραν των αεροσκαφών τακτικών μεταφορών C-130J Super Hercules, μη επανδρωμένα αεροχήματα Q-9B SkyGuardian, αλλά και αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας P-8I Neptune! Αμερικανικά προϊόντα αντικατέστησαν τα ρωσικά.

Ευρωπαϊκά «αντίμετρα»

Τι θα συμβεί όμως εάν στη θέση της Ινδίας βάλουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση; Οι Ευρωπαίοι με τη στάση τους, είτε χωρίς να το συνειδητοποιούν είτε σκοπίμως, νομιμοποίησαν την εκτίμηση Τραμπ περί «free riders» (τσαμπατζήδες). Ως συλλογική οντότητα που πορευόταν, έχοντας βολευτεί με τι αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας. Όταν αγρίεψε η Ουάσινγκτον του τραμπ, οι Ευρωπαίοι, επιδεικνύοντας πρωτοφανή συλλογική αμηχανία, έσπευσαν να προβούν σε σπασμωδικές κινήσεις προσαρμογής.

Όμως, η γενική ιδέα περί «αμυντικής αυτονόμησης» της Ευρώπης και η επένδυση τρισεκατομμυρίων ευρώ σε οπλικά συστήματα τεχνολογίας αιχμής, δεν επαρκούν για τη θεραπεία του προβλήματος. Εάν υπήρχε συλλογικός αυτοσεβασμός στη σημερινή Ευρώπη, αντί της αποκαρδιωτικής εικόνας των ηγετών της στο οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου, θα υπήρχαν ηγέτες κατάλληλου… διαμετρήματος να θυμίσουν λίγη ιστορία. Δηλαδή τη γεωστρατηγική αναγκαιότητα που οδήγησε τις ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Οι πλανητικές ισορροπίες μπορεί να έχουν αλλάξει, η σημασία όμως της Ευρώπης για τις ΗΠΑ παραμένει. Απλά τη θεωρούν δεδομένη και οι Βρυξέλλες έχουν συμβάλει τα μέγιστα σε αυτό… Κατά το πρότυπο της τριγωνικής σχέσης ΗΠΑ-Ρωσίας-Ινδίας, όπως στο ανωτέρω παράδειγμα, σε περίπτωση τέτοιας απόπειρας αδειάσματος της ΕΕ από την Ουάσινγκτον, θα έπρεπε να ήταν θέμα χρόνου προτού το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο επίπεδο των ηγετών, θα αποφάσιζε την έναρξη διαβουλεύσεων με τη Μόσχα!

Βασικό αντίμετρο θα έπρεπε να είναι η διερεύνηση των πιθανοτήτων εξεύρεσης μιας νέας διαρρύθμισης που θα αφορά την αρχιτεκτονική ασφαλείας της ηπείρου, εφόσον η απώλεια του ενδιαφέροντος των Αμερικανών θα έπρεπε να θεωρηθεί δεδομένη. Πώς θα αντιμετωπιζόταν αυτό άραγε στην Ουάσινγκτον; Εάν η αμερικανική στάση πλήττει τον πυρήνα του «ιδεολογικού» περιβλήματος της δυτικής συμμαχίας, τότε, αναγκαστικά, η επανεξέταση θα πρέπει να περιλάβει το σύνολο του προβλήματος.

Μήπως με βάση αυτή τη λογική, έστω και με χαρακτηριστική καθυστέρηση, ο Γάλλος πρόεδρος τάχθηκε για πρώτη φορά ξεκάθαρα, μετά από πολλά χρόνια υπέρ της απόπειρας αναβίωσης του διπλωματικού διαλόγου με το Κρεμλίνο; Είναι απορίας άξιο, το πώς οι αυτοαποκαλούμενοι «ευρωπαϊστές», παρότι καταγγέλλουν την Ουάσινγκτον, μένουν πιστοί στην ιδεοληπτική προσέγγιση αντιμετώπισης της Μόσχας με αμιγώς στρατιωτικά μέσα.

Δυστυχώς όμως για όλους, οι περισσότερες από τις ιδεοληπτικού χαρακτήρα ευρωπαϊκές προσδοκίες για τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, διαψεύστηκαν παταγωδώς. Όντως μια στρατηγική είναι η «ανθεκτικότητα» στη σημερινή στάση, με το στοίχημα να είναι ποιος θα καταρρεύσει πρώτος.

Οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη όμως και η τεράστια χρονική απόσταση από την οικοδόμηση αξιόπιστων και αμιγώς ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνατοτήτων, μάλλον εντάσσουν αυτή την επιλογή στην κατηγορία «ευκταίο», παρά στο «εφικτό». Οπότε, από μόνη της η προσέγγιση που έχει επιλεγεί τορπιλίζει τη συλλογική ασφάλεια και ρίχνει νερό στο μύλο του Τραμπ, δικαιώνοντας τη στρατηγική άσκησης ασφυκτικής πίεσης στην Ευρώπη! Μεγαλύτερης από την αντίστοιχη στη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν!

Ευρώπη ακούς;

Δυστυχώς, στη σύγχρονη Ευρώπη οι ηγεσίες αδυνατούν -ακόμη- να αντιληφθούν, ότι όποιος προσεγγίζει την παγκόσμια ασφάλεια με όρου «αγάπης vs. μίσους», είναι απλά και ανόητος και επικίνδυνος. Στην περίπτωση δε της Γηραιάς Ηπείρου, όπως καταδείχθηκε, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε υπερατλαντική υποδούλωση. Αυτή θα είναι την επαύριον η μοναδική εναλλακτική, εάν η Ευρώπη συνεχίσει να συμπεριφέρεται ωσάν να διέρχεται… την πιο ταραχώδη περίοδο της εφηβείας της. Με ό,τι μπορεί να το συνοδεύει αυτό.

Τα «Great Power Politics» δεν πρόκειται να εξαφανιστούν επειδή οι σημερινές ηγεσίες μοιάζουν διεθνολογικά αναλφάβητες. Μοιάζουν σαν να μην διδάχθηκαν ποτέ όσα καθόρισαν τις πλανητικές ισορροπίες στον μεταπολεμικό κόσμο. Ισορροπίες οι οποίες στο σημερινό μεταβατικό κόσμο δεν είναι δεδομένες. Ως πραγματικό «νόμισμα» της εποχής παραμένει η ισχύς και όχι το δίκαιο. Με δαρβινικούς όρους, όσα είδη αδυνατούν να προσαρμοστούν στις συνθήκες, απλώς εξαφανίζονται.

Σε συνεργασία με το defence-point.gr