Το δίλημμα της Ουάσινγκτον και το “όχι” της Άγκυρας: Όταν η ιστορία επαναλαμβάνεται

Η επίθεση, υποστηρίζουν πολλοί, δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη αν δεν πληγούν και οι υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Φορντό, που βρίσκονται βαθιά χωμένες κάτω από το έδαφος– μια επιχείρηση που, από τεχνικής άποψης, μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν καταφέρουν.

Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα, η στρατιωτική και πολιτική…φαντασία εστιάστηκε στο σενάριο: απογείωση βομβαρδιστικών Β-2 από το Μιζούρι, φορτωμένων με βόμβες GBU-57/B, γνωστές και ως Massive Ordnance Penetrators, με στόχο να διαπεράσουν το γρανιτένιο θώρακα του Φορντό και να καταστρέψουν τους περιβόητους ιρανικούς φυγοκεντρητές.

Ήταν η στιγμή που ο δημόσιος διάλογος στην Αμερική πήρε φωτιά. Όχι από το «αν» η επίθεση είναι τεχνικά εφικτή – αλλά αν είναι πολιτικά, ηθικά και στρατηγικά επιθυμητή.

Και τότε συνέβη κάτι απρόσμενο: μια ευρεία αντιπολεμική συμμαχία, που ξεπερνά παραδοσιακές πολιτικές ταυτότητες. Από αριστερούς και φιλελεύθερους μέχρι σκληροπυρηνικούς δεξιούς, συντηρητικούς influencers του MAGA κινήματος και πρόσωπα με επιρροή στον Τραμπ, η έννοια του «όχι σε άλλο έναν αιώνιο πόλεμο» άρχισε να αποκτά βαρύτητα. Καθοριστική στιγμή ήταν η συνέντευξη του Τάκερ Κάρλσον με τον Τεντ Κρουζ, επειδή αποκάλυψε πόσο αδαείς είναι ορισμένοι από τους Αμερικανούς ελίτ σε ό,τι αφορά το Ιράν, αλλά και πόσο υπεκφεύγουν όταν πρόκειται για τη στήριξή τους στο Ισραήλ.

Αξιόπιστοι αναλυτές ανέφεραν πόσο περίπλοκη είναι η κατάσταση στο Ιράν, υπογραμμίζοντας οτι, ένα αμερικανικό πλήγμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν ακόμη «αιώνιο πόλεμο». Ήταν μια στιγμή συλλογικής αυτογνωσίας, που θύμισε την Τουρκία του 2003.

Όταν η Τουρκία είπε «όχι»

Την 1η Μαρτίου 2003, λίγες εβδομάδες πριν την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, η Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας κλήθηκε να εγκρίνει την ανάπτυξη αμερικανικών δυνάμεων στο τουρκικό έδαφος, προκειμένου να ανοίξει το βόρειο μέτωπο της εισβολής.

Η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), που βρισκόταν στην εξουσία μόλις τέσσερις μήνες, υποστήριξε την πρόταση. Ο ίδιος ο Ερντογάν, παρότι δεν είχε ακόμη επισήμως αναλάβει την πρωθυπουργία, πίεσε την κοινοβουλευτική ομάδα να υπερψηφίσει.

Όμως, η κοινωνία ήταν σε αναβρασμό. Οι πλατείες γέμιζαν από διαδηλωτές, ενώ πολλοί βουλευτές – ακόμη και του κυβερνώντος κόμματος – επέλεξαν να ψηφίσουν κατά ή να απόσχουν, παρά την κομματική γραμμή. Το αποτέλεσμα; 264 υπέρ, 250 κατά, 19 αποχές.Η πρόταση καταψηφίστηκε.Το νομοσχέδιο δεν πέρασε, και η Τουρκία δεν συμμετείχε στον πόλεμο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγκάστηκαν να εισβάλουν από τον νότο, χωρίς το πολυπόθητο βόρειο μέτωπο μέσω τουρκικού εδάφους.

Ήταν μια απόφαση ιστορική και τολμηρή. Μπορεί να ενόχλησε την Ουάσινγκτον, όμως γλίτωσε την Άγκυρα από μια μακρόχρονη εμπλοκή σε έναν πόλεμο που, τελικά,  κόστισε εκατομμύρια ζωές, προκάλεσε την άνοδο του ISIS και αποσταθεροποίησε ολόκληρη την περιοχή.

Τότε, αν μόνο τρεις ακόμη βουλευτές είχαν πει ‘ναι’, η ιστορία θα είχε γραφτεί αλλιώς.

Το δίλημμα της Αμερικής

Σήμερα, στις ΗΠΑ του 2025, δεν υπάρχει κοινοβουλευτική ψήφος για το αν η χώρα θα εμπλακεί σε έναν νέο πόλεμο. Δεν θα τεθεί επισήμως σε ψηφοφορία η απόφαση να βομβαρδιστεί το Ιράν στο πλευρό του Ισραήλ.

Όμως, η κοινή γνώμη – και η πίεση των διαμορφωτών άποψης – μοιάζει να έχει βαρύτητα. Ο Τραμπ, λειτουργεί με βάση το ένστικτο και την ανάγκη για δημοφιλία. Θα ακούει τα μηνύματα της βάσης του, η οποία σε μεγάλο βαθμό αντιδρά αρνητικά στην ιδέα μιας νέας πολεμικής εμπλοκής;

Ο παραλληλισμός με την Τουρκία του 2003

Όπως και τότε, έτσι και τώρα, η απόφαση μοιάζει να κρίνεται στις λεπτομέρειες – και κυρίως, στη δυναμική της δημόσιας συζήτησης. Όταν η Ιστορία «οξύνεται», κάθε λέξη, κάθε tweet, κάθε άρθρο, κάθε παρέμβαση μπορεί να γείρει τη ζυγαριά.

Ίσως τελικά, η αληθινή δημοκρατία να μην κατοικεί στα εκλογικά συστήματα, αλλά στις σπάνιες εκείνες στιγμές όπου οι κοινωνίες συνειδητοποιούν το ιστορικό βάρος των επιλογών τους.