Το DNA ως όπλο – Γιατί ο Μακρόν δεν έκανε ρωσικό τεστ

Έξι μέτρα. Τόση ήταν η απόσταση που χώριζε τον Εμμανουέλ Μακρόν από τον Ρώσο ομολογό του. Μεσολάβησε το επιβλητικό λευκό μαρμάρινο τραπέζι, διακοσμημένο με φύλλα χρυσού που έβαλε φωτιά στο Διαδίκτυο. Δεν ήταν η εξωφρενική τιμή του –ξεπερνάει τις 100.000 ευρώ– αλλά το γεγονός ότι οι δύο συνομιλητές κάθισαν τόσο μακριά ο ένας από τον άλλον.

Εξ ού και η σάτιρα των χρηστών στα σόσιαλ μίντια που οργίασαν, παρουσιάζοντας τον Μακρόν να κρατάει ντουντούκα, το τραπέζι να είναι παγοδρόμιο με αθλητές του επαγγελματικού πατινάζ να επιδίδονται σε πιρουέτες. Κάποιοι αναπαράστησαν μέχρι και τον Μυστικό Δείπνο με τον Ιησού και τους μαθητές του να κάθονται ανάμεσα στους δύο ηγέτες.

Την ίδια τύχη είχε και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, λίγες ημέρες αργότερα. Βρέθηκε να διαπραγματεύεται με τον Ρώσο πρόεδρο, κοιτάζοντάς τον με το κιάλι! Τόνοι μελανιού χύθηκαν για τη σημειολογία πίσω από την κίνηση αυτή. «Επιβολή δύναμης ή παράνοια;», αναρωτιόντουσαν πολιτικοί αναλυτές. «Αυτοκρατορικά σύνδρομα», επέμεναν άλλοι.

Πηγές του Ελιζέ ξεκαθάρισαν τα πράγματα. Αυτό συνέβη εξαιτίας της άρνησης του Γάλλου προέδρου να υποβληθεί σε ρωσικό μοριακό τεστ για τον κορωνοϊό. Κάτι τέτοιο θα παραβίαζε τα πρωτόκολλα ασφαλείας, καθώς το Κρεμλίνο θα είχε πρόσβαση στον γενετικό κώδικα του προέδρου. Το ίδιο συνέβη και με τον Γερμανό καγκελάριο. Περιορίστηκε σε αυτό που του έκανε η ιατρική ομάδα του.

Το σπουδαίο διακύβευμα

Ειρωνεία αν αναλογιστεί κανείς ότι λίγα χρόνια νωρίτερα, το Κρεμλίνο κατηγορούσε το Πεντάγωνο ότι είχε υποκλέψει τον γενετικό κώδικά χιλιάδων Ρώσων για να δημιουργήσει ένα βιολογικό όπλο πιο θανατηφόρο από την ατομική βόμβα. Η Ουάσινγτον από την πλευρά της έχει κατηγορήσει το Πεκίνο ότι εδώ και χρόνια συγκεντρώνει γενετικό υλικό προσωπικοτήτων της Δύσης.

Ο κοινός νους δυσκολεύεται να κατανοήσει το διακύβευμα. Ειδικά όταν όλοι αφήνουν ένα κομμάτι του εαυτού τους πίσω. Μία τρίχα, αποτυπώματα, ιδρώτα στην καρέκλα, ψήγματα του δέρματός στο ποτήρι νερού που ακούμπησαν τα χείλη τους. Μέχρι πρόσφατα όλα τα παραπάνω αποτελούσαν άχρηστα απόβλητα, τα οποία παρασύρονταν σε έναν κάδο σκουπιδιών.

Όσο, όμως, η γενετική τεχνολογία εξελίσσεται, τόσο το κομμάτι που μένει πίσω αποκτά αξία, ειδικά όταν πρόκειται για ηγέτες. Τα σκουπίδια ενός ατόμου είναι ο γενετικός θησαυρός κάποιου άλλου… Η αμερικανική εταιρεία Colossal σκοπεύει να επαναφέρει στην ζωή, το εδώ και 4.000 χρόνια εξαφανισμένο μαμούθ, εισάγοντας το DNA του από δείγματα που έχουν βρεθεί στη Σιβηρία στο γονιδίωμα ασιατικών ελεφάντων.

Αν η γενετική μπορεί να δώσει ζωή σε προϊστορικά ζώα, όπως συνέβη στην ταινία “Τζουράσικ Παρκ”, δεν προκαλεί εντύπωση ότι προσφέρει και δυνατότητες σε όσους κακόβουλους επιβουλεύονται τον γενετικό κώδικα ενός ηγέτη. Κατέχοντας κανείς το DNA κάποιου, μπορεί να ανακαλύψει προσωπικές λεπτομέρειες και μυστικά. Κρυφές ασθένειες, κληρονομικές που δεν έχουν εκδηλωθεί, ευαισθησίες, τάσεις, δυνάμει κινδύνους για την υγεία του και άγνωστες πτυχές της καταγωγής του.

Πλήττοντας τους ηγέτες

Η μελέτη DNA μπορεί δηλαδή να αποκαλύψει εάν ένα άτομο πάσχει από γενετική διαταραχή, ή αν αυτή υπάρχει στα γονίδιά του ως κληρονομική ασθένεια. Πληροφορίες που συνήθως τηρούνται εμπιστευτικές και μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις εάν δημοσιοποιηθούν. Το 2002 υπήρξαν αναφορές στο Ηνωμένο Βασίλειο για μια υποτιθέμενη συνωμοσία από το ίδιο το προσωπικό του Μπάκιγχαμ, ώστε να εξασφαλιστεί μία τρίχα από τα μαλλιά του πρίγκιπα Χάρι.

Έτσι, θα ανακάλυπταν αν ευσταθούν τα διάφορα κουτσομπολιά που κυκλοφορούσαν για την πατρότητά του. Το 2015, ο καθηγητής Τζέικοπ Άμπελ προειδοποίησε ότι ενδεχομένως κάποιοι «να αποκτήσουν την ικανότητα να αντιγράφουν DNA αθώων ανθρώπων και να το τοποθετούν σε τόπους εγκλημάτων, παγιδεύοντας τους». Σκεφτείτε κάτι τέτοιο να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό όπλο, ή ακόμα και τρόπος εκβιασμού ενός ηγέτη.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με τις ραγδαίες εξελίξεις στη βιοτεχνολογία και τη γενετική μηχανική, η κλοπή DNA αποτελεί σημαντική απειλή για την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια. Ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με το DNA ενός προέδρου, με αυτό θα μπορούσε κάποιος να σκηνοθετήσει ένα σεξουαλικό σκάνδαλο. Επιπλέον, δεν αποκλείεται να τροφοδοτήσει εικασίες σχετικά με την κληρονομικότητα, ή να εντοπίσει γενετικούς δείκτες για ασθένειες που θα μπορούσαν να θέσουν υπό αμφισβήτηση την ηγετική ικανότητα και την πνευματική οξύτητα κάποιου.

Υποθετικά μιλώντας, τί κόστος θα είχε η δημοσιοποίηση ενός κρυφού βιολογικού τέκνου ενός ηγέτη; Ή η αποκάλυψη ότι έχει άγνωστα ετεροθαλή αδέλφια, ή ότι στην οικογένειά του υπάρχει ιστορικό κλινικής κατάθλιψης, ακόμα και ψυχασθένειας; Θα κατακρήμνιζαν τις πολιτικές του φιλοδοξίες. Η μελέτη του γενετικού κώδικά του προέδρου των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον αποκάλυψε μετά θάνατον ότι είχε μια κόρη εκτός γάμου, την ταυτότητα της οποίας προσπαθούσε να κρατήσει κρυφή όλη του τη ζωή.

Το DNA ως εξειδικευμένο όπλο

Αν υπήρχε η τεχνολογία αυτή όσο ζούσε ο Τζέφερσον το μυστικό του θα μπορούσε να αποκαλυφθεί, καταστρέφοντας την πολιτική του καριέρα. Το ίδιο ίσχυε και για τον πρόεδρο Ουόρεν Χάρντινγκ, ο οποίος επίσης είχε αποκτήσει ένα παιδί με την επί χρόνια ερωμένη του. Στην τελευταία ταινία του Τζειμς Μπόντ, ο παρανοϊκός κακός δημιούργησε το απόλυτο, καταστροφικό όπλο με την κωδική ονομασία “Ηρακλής”.

Αυτό ήταν που χρησιμοποιώντας μαζικά γενετικά data στρεφόταν εναντίον του παγκόσμιου πληθυσμού. Αν και πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας και ως τέτοιο περιέχει φουτουριστικά άλματα, παραμένει γεγονός ότι πια το DNA κάποιου μπορεί να μετατραπεί στο πλέον φονικό όπλο. Όταν αποκωδικοποιηθούν οι γενετικές πληροφορίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βιολογικό όπλο στο μέλλον, λένε οι μελέτες. Ένα σενάριο το οποίο –όσο εξωφρενικό κι αν ακούγεται– δεν είναι πολύ μακρινό έχει ως εξής:

Ο πρόεδρος μίας χώρας έχει προγραμματίσει να μιλήσει σε ένα πανεπιστήμιο, ή να εμφανιστεί σε ένα γήπεδο. Σε περίπτωση που κάποιος γνωρίζει τον γενετικό του κώδικά δεν χρειάζεται καν να τον πλησιάσει. Μπορεί να διασπείρει μέσω τρίτων μία ασθένεια. Αυτή θα διαχυθεί στο πλήθος, θυμίζοντας κοινή γρίπη. Ενδέχεται πολλοί να φυσούν τις μύτες τους ή να ξεροβήχουν.

Τίποτα από όλα αυτά δεν θα θορυβούσε τις μυστικές υπηρεσίες και την ομάδα προστασίας του προέδρου. Και, όμως, αυτό που είναι ένα κοινό κρυολόγημα για όλους τους υπόλοιπους μπορεί να αποτελεί θανατική καταδίκη εντός λίγων λεπτών για τον στόχο, καθώς φτιάχτηκε με αποκλειστικό γνώμονα να πλήξει τον οργανισμό του. Ένα εξειδικευμένο όπλο φτιαγμένο με βάση το DNA του στόχου…

Πίσω απ’ το DNA του ατόμου

Κι αν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό σήμερα, δεν σημαίνει ότι δεν θα είναι αύριο ή μεθαύριο. Από τις αρχές αυτού του αιώνα, η γενετική τεχνολογία εξελίσσεται με φρενήρεις ρυθμούς, μετατρέποντας το αδύνατο σε δυνατό μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Ποιός γνωρίζει, άλλωστε, που ακριβώς βρισκόμαστε και τί βήματα έχουν επιτευχθεί, ειδικά πίσω από τις κλειστές πόρτες απόρρητων κρατικών εργαστηρίων;

Μέσω του DNA ενός ατόμου, μπορεί κάποιος να καλλιεργήσει τα κατάλληλα εργαλεία, ώστε να βρει ή να επεξεργαστεί μικρόβια που θα μπορούσαν να βλάψουν ή να σκοτώσουν μονάχα τον στόχο. Με ένα στοιχειώδες δείγμα ζωντανών κυττάρων ενδεχομένως να δημιουργηθεί ένας βιολογικός απόγονος του θύματος, δίχως καν την περαιτέρω συμμετοχή του. Κι αν αυτά δεν συμβαίνουν αποδεδειγμένα αυτή τη στιγμή, αποτελούν πιθανές απειλές.

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Ρόναλτν Κέσλερ και συγγραφέα του βιβλίου “In the President’s Secret Service” (“Στην μυστική υπηρεσία του προέδρου”) οι αεροσυνοδοί του Πολεμικού Ναυτικού μαζεύουν σεντόνια, ποτήρια και άλλα αντικείμενα που έχει αγγίξει ο πρόεδρος. Αυτά απολυμαίνονται ή καταστρέφονται, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν να αποκτήσει κάποιος το γενετικό του υλικό.

Ακόμα κι αν Μακρόν και Σολτς αρνήθηκαν το μοριακό τεστ, πώς γίνεται να μην αφήνουν πίσω τους γενετικό υλικό. Εξαρτάται από την περίσταση. Πάντως οι ηγέτες ακολουθούνται από άτομα επιφορτισμένα με το καθήκον να εξαφανίσουν το μπουκάλι νερού, να καταστρέψουν την χαρτοπετσέτα και να καθαρίσουν την καρέκλα και το τραπέζι που ακούμπησαν. Ηγέτες όπως ο Πούτιν και ο Ερντογάν στα ταξίδια τους κουβαλούν τον δικό τους σεφ, τον δικό τους εξοπλισμό από ποτήρια και μαχαιροπήρουνα, ενώ δεν πίνουν ποτέ τίποτα που δεν τους το έχει προσφέρει άνθρωπος της ομάδας τους.

Υβριδικού τύπου επιθέσεις

Σύμφωνα με τη δημοσιοποίηση μυστικών τηλεγραφημάτων του 2010 από το WikiLeaks, η τότε υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον είχε δώσει εντολή στις αμερικανικές πρεσβείες ανά τον κόσμο να συλλέξουν κρυφά δείγματα DNA από ξένους αρχηγούς κρατών και αξιωματούχους του ΟΗΕ. Αν και δεν έχει αναφερθεί η χρήση προηγμένου, γενετικά στοχευμένου βιο-όπλου, η εξέλιξη της θεραπείας του καρκίνου παρέχει ένα παράθυρο για την πρόοδο της βιοτεχνολογίας.

Χάρη στην πρόοδο της γενετικής, η ιατρική κοινότητα κατανόησε ότι κάθε καρκίνος είναι μοναδικός και η έρευνα στρέφεται προς την ανάπτυξη εξατομικευμένων φαρμάκων-θεραπειών που μπορούν να εξοντώσουν συγκεκριμένα καρκινικά κύτταρα με συγκεκριμένο τρόπο. Μια φινλανδική start-up εταιρεία, η Oncos Therapeutics, έχει ήδη θεραπεύσει σχεδόν 300 καρκινοπαθείς, χρησιμοποιώντας αυτό το είδος στοχευμένης τεχνολογίας.

Αυτές οι εξελίξεις είναι, ως επί το πλείστον, θετικές, καθώς υπόσχονται αποτελεσματικότερες θεραπείες και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής. Όλα, όμως, έχουν δύο όψεις. Τα εργαλεία μετατρέπονται σε όπλα στα λάθος χέρια. Εξάλλου, τα θεμελιώδη εργαλεία της γενετικής μηχανικής είναι εργαλεία σχεδιασμένα για τη χειραγώγηση της ζωής, εργαλεία που θα μπορούσαν εύκολα να χρησιμοποιηθούν για καταστροφικούς σκοπούς.

Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, ότι γίνονται όλο και πιο προσιτά σε κόστος, ενώ την ίδια στιγμή αυξάνεται η ισχύς τους. Στο μέλλον, οι πολιτικοί και οι κάθε είδους διασημότητες θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε υβριδικού τύπου επιθέσεις, που θα μπορούσαν να μην γίνουν καν αντιληπτές, αλλά να ερμηνευθούν ως θάνατος από φυσικά αίτια. Πώς είναι δυνατόν να ανακαλύψει κανείς τον ένοχο, ειδικά αν αυτός δεν πλησίασε καν τον στόχο, το όπλο που χρησιμοποίησε είναι αόρατο και το πλήγμα που κατάφερε γίνεται αντιληπτό ημέρες έως και εβδομάδες μετά.

Γενετικές δοκιμές

Μια άμεση επίθεση κατά του γονιδιώματος ενός προέδρου απαιτεί την αποκωδικοποίησή του. Μέχρι πρόσφατα, αυτό δεν ήταν απλό. Το 1998 ο πρωτοπόρος γενετιστής Κρεγκ Βέντερ ήταν ο πρώτος που δημιούργησε το πρώτο συνθετικό γονιδίωμα σε δύο χρόνια και με κόστος 300.000.000 δολάρια. Το επίτευγμα του, όσο εκπληκτικό κι αν ήταν, αποτέλεσε μονάχα την αρχή.

Δέκα χρόνια αργότερα ορισμένα εργαστήρια το έκαναν για 60.000 και πλέον το φράγμα των 1.000 δολαρίων έσπασε. Σήμερα, οι γενετικές δοκιμές είναι φθηνότερες και οι εταιρείες αναπτύσσουν χειροκίνητες συσκευές προσδιορισμού αλληλουχίας DNA. Δεν είναι, λοιπόν, πλέον μακρινό ενδεχόμενο κάποιος να πάρει το DNA, να το αναλύσει και να το χρησιμοποιήσει εναντίον του κατόχου του για εκβιασμό. Ακόμα και για να κλωνοποιήσει κάποιον!

Το Κρεμλίνο δεν πρόκειται φυσικά να αποκαλύψει τις κρατικές επιστημονικές μελέτες που γίνονται στον τομέα της γενετικής. Τρία χρόνια πάντως νωρίτερα ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Πούτιν δήλωσε ότι θα επιβλέψει μία πρωτοφανή επιχείρηση. Την κλωνοποίηση αρχαίων στρατιωτών με τα άλογά τους που βρέθηκαν θαμμένοι στη Δημοκρατία της Τίβα. Επίσης, δύο χρόνια νωρίτερα, η ρωσική κυβέρνηση ενέκρινε προϋπολογισμό 3.300.000.000 δολαρίων για την ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας.

Οι ρωσικές υπηρεσίες

Η πληροφορία που έγινε γνωστή ήταν «ότι σκοπός του προγράμματος είναι να μην εξαρτάται πλέον η Ρωσία από τη δυτική γενετική και από βιολογικά αρχεία». Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Πούτιν τονίζουν ότι το Κρεμλίνο έχει μία μακρά παράδοση στην δηλητηρίαση των αντιπάλων του. Το θύμα πεθαίνει με αργό και βασανιστικό τρόπο, σκορπώντας τρόμο. Προτιμάται μιας και προκαλεί και έναν υποσυνείδητο φόβο στο κοινό.

Σύμφωνα με κατηγορίες άλλων χωρών, η ρωσική μυστική υπηρεσία FSB εκπαιδεύεται συχνά από επιστήμονες κάθε είδους για να καταστήσει πιο αποτελεσματική και πιο διακριτική τη δράση της. Η εκπαίδευση συμπεριλαμβάνει και την πιο εξατομικευμένη αντιμετώπιση εχθρών που σχετίζεται με την αποκωδικοποίηση του γενετικού τους κώδικα. Φυσικά τίποτα από αυτά δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί.

Παραδόξως, δεν υπάρχουν νόμοι που να απαγορεύουν την κλοπή του DNA κάποιου. Αν και η κλοπή DNA αποτελεί σοβαρή απειλή για το γενετικό απόρρητο των ατόμων, δεν έχει ακόμη κηρυχθεί έγκλημα στις περισσότερες χώρες. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να αποφύγει να αφήσει πίσω του DNA. Ακόμα και αν οι φρουροί ενός ηγέτη μαζεύουν κάθε πιρούνι που ακουμπάει στο στόμα του.

Εξάλλου, χρειάζεται μόνο μια χαρτοπετσέτα, ή ένα μπουκάλι νερό ή μία σταγόνα ιδρώτα, ή μία τρίχα από τις 100 περίπου που κάθε άτομο χάνει την ημέρα. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι πρέπει να προσφέρει το DNA του “στο πιάτο” και μάλιστα πλουσιοπάροχα, όπως θα συνέβαινε εάν ο Μακρόν έκανε στη Μόσχα μοριακό τεστ…