Το δώρο-μπούμεραγκ του Μπάιντεν στο Κίεβο, ο εγκλωβισμός του Τραμπ και η μεταβλητή Πούτιν

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Στάρμερ, μάλιστα, ταξίδεψε (πριν τις αμερικανικές εκλογές) μέχρι την Ουάσινγκτον για να μεταπείσει τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά δεν τα κατάφερε. Ο λόγος που ο Μπάιντεν αρνιόταν ήταν ο φόβος του για το που θα οδηγήσει μία τέτοια κλιμάκωση του πολέμου. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι οποίες ποτέ δεν διαψεύσθηκαν, Μόσχα και Ουάσινγκτον είχαν ατύπως συμφωνήσει να υπάρξουν κάποια όρια σ’ αυτόν τον πόλεμο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Αμερικανοί έδωσαν με καθυστέρηση και σταδιακά στους Ουκρανούς υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα, όπως δεν είναι τυχαίο ότι οι Ρώσοι έχουν αποφύγει μέχρι τώρα π.χ. να πλήξουν με πυραύλους κυβερνητικά κτήρια στο Κίεβο.

Το “κόμμα του πολέμου” στη Δύση πίεζε τον Μπάιντεν να δώσει την άδεια για πλήγματα βαθιά στο εσωτερικό της Ρωσίας, με δύο επιχειρήματα:

• Πρώτον, ότι η απειλή της Μόσχας πως θα αντιδράσει σκληρά είναι μπλόφα. Αφού δεν αντέδρασε όταν το ΝΑΤΟ παραβίασε επανειλημμένως ρωσικές κόκκινες γραμμές, δεν θα αντιδράσει ούτε τώρα.
• Δεύτερον, ότι αυτά τα πλήγματα θα υποχρεώσουν το Κρεμλίνο να διαπραγματευτεί μία ειρηνευτική συμφωνία από μειονεκτική θέση.

Ας εξετάσουμε ένα προς ένα αυτά τα επιχειρήματα. Αν και η Μόσχα δεν είχε μιλήσει ακριβώς για κόκκινες γραμμές, είναι αλήθεια ότι είχε απειλήσει με αντίποινα, στα οποία σε γενικές γραμμές δεν προχώρησε. Άρα, η δυτική τακτική να σαλαμοποιεί σταδιακά τις ρωσικές “κόκκινες γραμμές” μέχρι τώρα ήταν επιτυχής. Το ίδιο κάνει και τώρα ο Μπάιντεν. Μας λέει ότι η άδεια που δόθηκε είναι μόνο για πλήγματα στην περιοχή του Κουρσκ κι όχι παντού στη Ρωσία, επειδή εκεί πολεμούν και Βορειοκορεάτες. Τα μέχρι τώρα γεγονότα δείχνουν, όμως, ότι μπορεί τα πρώτα πλήγματα να είναι στην περιοχή του Κουρσκ, όπου οι ουκρανικές δυνάμεις δοκιμάζονται σκληρά, αλλά στην επόμενη φάση η χρήση των ATACMS μάλλον θα κλιμακωθεί.

Το “κόμμα του πολέμου” & οι διαψεύσεις

Η αυτοσυγκράτηση του Κρεμλίνου, όμως, έχει όρια, όπως κάθε αυτοσυγκράτηση. Ό,τι ίσχυσε χθες δεν σημαίνει πως θα ισχύσει και αύριο. Όπως έχουν δείξει τα γεγονότα, το Κρεμλίνο αποφεύγει τις σπασμωδικές αντιδράσεις και εξαντλεί όλα τα περιθώρια πριν απαντήσει. Αυτό το είδαμε με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, όπως και με το πραξικόπημα στο Μαϊντάν το 2014. Όταν, όμως, θεώρησε πως ο κόμπος έφτασε στο χτένι, διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία. Ο παράγοντας που πιθανόν τώρα να συγκρατήσει κάπως τον Πούτιν –όπως θα δούμε στο τέλος του άρθρου– είναι ο παράγοντας Τραμπ.

Μπορεί κατά καιρούς η Μόσχα εμμέσως να απειλεί με το πυρηνικό της οπλοστάσιο, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως εάν δεχθεί πυραυλικά πλήγματα βαθιά στο εσωτερικό της θα απαντήσει υποχρεωτικά με χρήση τακτικών πυρηνικών. Αυτά θα μπουν στο τραπέζι μόνο εάν ΝΑΤΟϊκά στρατεύματα εισέλθουν μαζικά στην Ουκρανία για να αποτρέψουν τη διαφαινόμενη ρωσική νίκη στα μέτωπα. Το Κρεμλίνο, όμως, έχει αρκετά χαρτιά να παίξει πριν φτάσει εκεί. Αυτό που λέει είναι πως εάν γίνουν πυραυλικά πλήγματα βαθιά στο εσωτερικό της Ρωσίας, ο πόλεμος θα αλλάξει χαρακτήρα.

Μπορεί οι πύραυλοι να εκτοξευθούν από την Ουκρανία, αλλά η επίθεση θα είναι ΝΑΤΟϊκή, επειδή οι Ουκρανοί δεν μπορούν μόνοι τους να διαχειριστούν τους πυραύλους ATACMS (αμερικανικοί) SCALP (γαλλικοί) και Storm Shadow (βρετανικοί). Επιπροσθέτως, αυτοί οι πύραυλοι κατευθύνονται προς τον στόχο τους με δορυφορική καθοδήγηση, δυνατότητα που δεν διαθέτει το Κίεβο. Η ρωσική απειλή είναι, λοιπόν, πως η έμμεση ΝΑΤΟϊκή παρέμβαση στον πόλεμο θα μετεξελιχθεί σε άμεση και ως εκ τούτου οι Δυτικοί θα μετατραπούν σε νόμιμους πολεμικούς στόχους, κάτι που και ο Μπάιντεν φοβάται. Το γεγονός πάντως πως αυτούς τους πυραύλους τους ελέγχουν οι ΝΑΤΟϊκοί είναι και μία εγγύηση-απόδειξη ότι θα πλήξουν στόχους που έχει επιλέξει αυτοί κι όχι ο Ζελένσκι.

Προφανώς, η Μόσχα δεν έχει πει ποιους στόχους θα πλήξει ως απάντηση, αλλά είναι σαφές ότι οι περιορισμοί που έθετε στον εαυτό της σε κάποιον βαθμό θα αρθούν. Πιθανώς, να πλήξει κυβερνητικά κτήρια στο Κίεβο και αλλού, καθιστώντας την Ουκρανία πραγματικά επικίνδυνη ζώνη. Ίσως αρχίσει να υιοθετεί την αμερικανική τακτική του “σοκ και δέος” ή κάτι από τους χωρίς ανθρωπιστικούς περιορισμούς βομβαρδισμούς του Ισραήλ. Ίσως παραχωρήσει πυραύλους και δορυφορική καθοδήγηση στο Ιράν κι αυτό π.χ. στους Χούθι, αν και αυτό είναι προς το παρόν ελάχιστα πιθανό, λόγω της αναμονής των κινήσεων Τραμπ.

Σίγουρα, πάντως, η Μόσχα θα επεκτείνει την καταστροφή του ουκρανικού συστήματος παραγωγής και διανομής ηλεκτρισμού (και θέρμανσης), καθιστώντας αβίωτη τη ζωή του ουκρανικού πληθυσμού τον χειμώνα, αλλά και εμποδίζοντας αποφασιστικά την οικονομική ζωή, την πολεμική παραγωγή και τις ίδιες τις κινήσεις του στρατού. Δεν αποκλείεται να πλήξει και δυτικές πρεσβείες στο Κίεβο, αρχίζοντας από τη βρετανική. Τέλος, δεν αποκλείεται να πλήξει και ΝΑΤΟϊκές μονάδες που εμμέσως πλην σαφώς εμπλέκονται στον πόλεμο.

Δια της κλιμάκωσης η αποκλιμάκωση!

Όλα αυτά οδηγούν σε κλιμάκωση. Και εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο δυτικό επιχείρημα, ότι δηλαδή δια της κλιμάκωσης θα επιτύχει την αποκλιμάκωση, υποχρεώνοντας τη Ρωσία να διαπραγματευτεί από μειονεκτική θέση. Το ίδιο ακριβώς έλεγε ότι θα συμβεί με την ουκρανική εισβολή στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ το καλοκαίρι. Έλεγαν ότι οι Ρώσοι θα υποχρεωθούν να αποσύρουν μονάδες από το μέτωπο του Ντονμπάς και έτσι να αποδυναμώσουν την εκεί προέλασή τους. Διαψεύσθηκαν. Έλεγαν, επίσης, ότι ο Πούτιν θα υποχρεωθεί να διαπραγματευτεί και να αποσύρει τον στρατό του από κατειλημμένες ουκρανικές περιοχές. Διαψεύσθηκαν και σ’ αυτό. Αντιθέτως, η Μόσχα σκλήρυνε τη θέση της. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και τώρα.

Σύμφωνα με Δυτικούς στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες, η εκτόξευση αυτών των προηγμένων πυραύλων εναντίον στόχων στο εσωτερικό της Ρωσίας δεν πρόκειται να αλλάξει την πορεία του πολέμου. Πρώτον, επειδή ο αριθμός που έχει δοθεί στην Ουκρανία είναι μικρός, επειδή δεν υπάρχουν αποθέματα. Δεύτερον, επειδή οι πύραυλοι αυτοί έχουν βεληνεκές 300-350 χλμ. Οι Ρώσοι, προβλέποντας ότι ο Μπάιντεν θα έδινε τελικώς την έγκριση, έχουν ήδη μεταφέρει αεροπορικές βάσεις και άλλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις (π.χ. μεγάλες αποθήκες πυρομαχικών) ανατολικότερα, ώστε να είναι εκτός βεληνεκούς. Προφανώς, αυτό τους δυσκολεύει, αλλά όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη, όχι πάρα πολύ.

Υπάρχουν, βεβαίως, και σταθεροί πολιτικοί στόχοι, όπως διυλιστήρια, ενεργειακές εγκαταστάσεις, διοικητικά κέντρα κ.α., αν και υποτίθεται ότι ο Μπάιντεν δεν θα επιτρέψει τέτοια πλήγματα. Το μόνο, πάντως, που μπορούν να κάνουν οι Ρώσοι γι’ αυτούς είναι να ενισχύσουν την αεράμυνα. Αναμφίβολα, μετά την αμερικανική έγκριση μάλλον θα υπάρξουν ορισμένα εντυπωσιακά πλήγματα στη ρωσική επικράτεια, για τα οποία και το Κίεβο και το “κόμμα του πολέμου” στη Δύση θα ζητωκραυγάσουν. Τέτοιου είδους πλήγματα δημιουργούν εντυπώσεις, αλλά –όπως προανέφερα– δεν μπορούν να αλλάξουν την πορεία του πολέμου. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με μαζική εμπλοκή ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων στον πόλεμο, αλλά αυτό σημαίνει ότι πάμε σε πολύ υψηλότερη πίστα, όπου μπαίνουν στο παιχνίδι τα τακτικά πυρηνικά.

Ο Μπάιντεν εγκλωβίζει τον Τραμπ

Ολοκληρώνοντας για το επιχειρησιακό σκέλος, ας πούμε και μερικά λόγια για το πολιτικό. Είναι προφανές ότι ο Μπάιντεν προσπαθεί όχι απλώς να δεσμεύσει, αλλά να εγκλωβίσει τον διάδοχό του. Ο Τραμπ έχει επαγγελθεί τον τερματισμό του πολέμου με διαπραγματεύσεις. Με την απόφασή του, δύο μήνες πριν παραδώσει και τυπικά την εξουσία, προκαλεί μία ποιοτική στρατιωτική και πολιτική κλιμάκωση, η οποία αναπόφευκτα πυροδοτεί το κλίμα και δυσκολεύει τη συνεννόηση.

Στις ΗΠΑ, είθισται ο απερχόμενος πρόεδρος να μην λαμβάνει μείζονος σημασίας αποφάσεις κι όταν πρέπει να ληφθούν τέτοιες να συνεργάζεται με το επιτελείο του εκλεγμένου διαδόχου του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν τηρήθηκε αυτός ο κανόνας, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι πρόθεση του Μπάιντεν είναι εμμέσως πλην σαφώς να τορπιλίσει την αναμενόμενη διπλωματική προσπάθεια του Τραμπ να έρθει σε συμφωνία με τον Πούτιν. Αυτός είναι ένας ισχυρός λόγος, το Κρεμλίνο να αποφύγει μεγάλης έντασης ρωσική απάντηση, προκειμένου να αφήσει ανοικτό διπλωματικό χώρο στον εκλεγμένο πρόεδρο, βοηθώντας να αποφύγει τον εγκλωβισμό που του στήνουν.

Ο Μπάιντεν και το βαθύ αμερικανικό κράτος, λοιπόν, όχι μόνο κληροδοτούν στον επερχόμενο πρόεδρο έναν κρίσιμης σημασίας (και για τις ΗΠΑ) πόλεμο, αλλά και προσπαθούν να του κλείσουν τον δρόμο μίας διπλωματικής διευθέτησης. Με άλλα λόγια, η άτυπη εμφύλια σύγκρουση στις ΗΠΑ που εκτυλίχθηκε με αφορμή και αιτία τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, επεκτείνεται και στον κρίσιμο τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Για την ακρίβεια στο πως θα διαμορφωθούν οι σχέσεις όχι μόνο με τη Ρωσία, αλλά και με τον Παγκόσμιο Νότο, δηλαδή πως θα διαμορφωθεί τα επόμενα χρόνια το διεθνές σύστημα.