Το Ιράν “πέταξε” τον Μπόλτον έξω από τον Λευκό Οίκο

Η πρόσφατη παραίτηση –απόλυση επί της ουσίας– του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Αμερικανού προέδρου αποτελεί μια εξέλιξη άκρως κομβική. Ο Τζον Μπόλτον αποτελούσε ένα από τα κατ’ εξοχήν “γεράκια” της Ουάσιγκτον. Διατηρούσε σκληρή γραμμή σε σειρά ζητημάτων, με πλέον χαρακτηριστικά αυτά της Βόρειας Κορέας και του Ιράν. Επίσης φημολογείται πως η επιρροή του στον Ντόναλντ Τραμπ ήταν αρκετά ισχυρή. Τόσο ισχυρή ώστε να προκαλεί ψιθύρους περί χειραγώγησης του Αμερικανού προέδρου από τον σύμβουλό του.

Είναι χαρακτηριστικό πως πως σύμφωνα με τον Ιρανό υπουργό εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, ο Μπόλτον αποτελεί έναν εκ των τριών “ΜΠ” (το B_Team αποτελείται εκ των Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, Μπέντζαμιν Νετανιάχου και Τζον Μπόλτον). Η καθεστωτική ιρανική ρητορική υποστηρίζει πως οι εν λόγω άνδρες, εκμεταλλευόμενοι την γεωπολιτική αμάθεια του Τραμπ, ουσιαστικά τον χειραγωγούν προς την κατεύθυνση λήψης αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής, σύμφωνα με τις δίκες τους οπτικές και συμφέροντα. Απώτερος στόχος τους –πάντα κατά τους Ιρανούς– δεν είναι άλλος από την ανάληψη στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν.

Όση αλήθεια κι αν υπάρχει πίσω από τις περσικές θεωρίες, ένα είναι σίγουρο: οι αμερικανικές τακτικές των απειλών και της επαναφοράς των κυρώσεων ενάντια στην Ισλαμική Δημοκρατία, ήταν δικής του έμπνευσης. Ως εκ τούτου, το γεγονός πως η εν λόγω στρατηγική δείχνει να αποτυγχάνει των σκοπών της, σίγουρα δεν είναι ασύνδετη με την παραίτηση-αποπομπή.

Το ενδεχόμενο να συρθεί το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μέσα από ένα μείγμα οικονομικής ασφυξίας,  στρατηγικής περικύκλωσης και απειλών, δείχνει πλέον να απομακρύνεται. Οι Ιρανοί όχι μόνο δεν κάμφθηκαν, αλλά, διακηρύσσοντας την πιστή τους στη συμφωνία του 2015, έριξαν το μπαλάκι στου Ευρωπαίους, αναφορικά με την επιτυχή συνέχεια της εφαρμογής της. Οι Ευρωπαίοι από την άλλη έγιναν δέκτες ισχυρών αμερικανικών πιέσεων προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Η γραμμή Μπόλτον και οι επιπτώσεις

Βρισκόμενοι ανάμεσα σε συμπληγάδες, από τη μία υπέκυψαν στις αμερικανικές επιθυμίες για πετρελαϊκό μποϊκοτάζ, αλλά ταυτόχρονα τήρησαν αρνητική στάση στις απαιτήσεις για αποστολή ναυτικών δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ευρωπαϊκής, αλλά και της αμερικανικής απροθυμίας για ανάληψη ενεργούς δράσης είναι η περίπτωση του τάνκερ Andrian Darya 1, το οποίο τελικά έφτασε ανεμπόδιστο στον προορισμό του.

Το αποτέλεσμα; Το Ιράν, αρνείται να κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και προχωράει σταδιακά στον επανεμπλουτισμό ουράνιου, χωρίς να μπορεί κανείς να το σταματήσει. Όσον αφορά τις απειλές στρατιωτικής επέμβασης, επί της ουσίας αποτελούν κενό γράμμα. Η υπερσυγκέντρωση υδρογονανθράκων στην περιοχή, σε συνδυασμό με το τεράστιο πυραυλικό οπλοστάσιο του Ιράν και τις αναγνωρισμένες δυνατότητες ασύμμετρων επιχειρήσεων, καθιστά οποιαδήποτε στρατιωτική δράση στην περιοχή απαγορευτική, καθότι μια σύρραξη δύναται να κλιμακωθεί ανεξέλεγκτα.

Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα καθεστώς, γεννημένο στο χάος της επανάστασης του 1979 και εδραιωμένο στις στάχτες της ανθρωποσφαγής του πολέμου Ιράν-Ιράκ (1981-1988). Εάν νιώσει ότι απειλείται έμπρακτα το γόητρο και η ύπαρξη του, τα σκληροπυρηνικά στοιχεία θα κυριαρχήσουν και θα αξιοποιήσουν κάθε μέσο άμυνας, θεμιτό και αθέμιτο.

Επί τούτου, ας λάβουμε υπ’ όψη το διεθνές επίπεδο οικονομικής αλληλεπίδρασης, ελέω της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, σε συνδυασμό με την υψηλή ενεργειακή ζήτηση. Οι ελλείψεις που θα προέκυπταν, ως αποτέλεσμα μιας ανεξέλεγκτης πολεμικής κλιμάκωσης στον Περσικό, πέραν από το ότι θα εκτίνασσαν τις τιμές του πετρελαίου, θα προκαλούσαν και αμόκ στις διεθνείς χρηματαγορές.

Μη διαχειρίσιμη κρίση

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό, με τα υπάρχοντα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας, διαθέτουν τη δυναμική να προκαλέσουν ένα χρηματοπιστωτικό κραχ άνευ προηγουμένου, μπροστά στο οποίο η κρίση του 2008, στην καλύτερη των περιπτώσεων, χωλαίνει. Η απώλεια της ιρανικής παραγωγής, απόρροια των κυρώσεων, κατέστη διαχειρίσιμη από τις αγορές.

Ένα μείγμα, όμως, το οποίο θα συμπεριλάμβανε από το κλείσιμο των στενών του Ορμούζ μέχρι μαζικά πυραυλικά πλήγματα και δολιοφθορές στις σαουδαραβικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, πολύ απλά δεν θα ήταν διαχειρίσιμο. Τα παραπάνω αναφέρονται ώστε να καταδείξουν πως η επιλογή της στρατιωτικής κλιμάκωσης είναι αδιαμφισβήτητα εκτός ατζέντας, για κάθε εμπλεκόμενο.

Πρόκειται ουσιαστικά για μια μοντέρνα περίπτωση η οποία εκπίπτει στο ψυχροπολεμικό δόγμα της Αμοιβαία Διασφαλισμένης Καταστροφής (MAD Mutually Assured Destruction). Αν στον Ψυχρό Πόλεμο η καταστροφή αφορούσε τον πυρηνικό όλεθρο, στην περίπτωση του Περσικού Κόλπου αφορά μια παγκόσμια ενεργειακή, άρα και οικονομική κρίση άνευ προηγουμένου.

Οι μουλάδες του Ιράν έδειξαν ότι κατανοούν επαρκώς τα δεδομένα, ειδικά ύστερα από την ατιμώρητη κατάρριψη του αμερικανικού αεροσκάφους κι από εκβιαζόμενοι τείνουν να καταστούν εκβιαστές της Δύσης και των συμμάχων της. Αυτό δείχνει να το αντιλαμβάνεται και ο Ντόναλντ Τραμπ, που αργά αλλά σταθερά “μαθαίνει” πως το άναρχο διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον απέχει παρασάγγας από την απλοϊκή αμεσότητα των επιχειρηματικών ντιλ.

Εν κατακλείδι, και προς χάριν ποιητικής αδείας, δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε πως η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έδειξε στον Τζον Μπολτον την πόρτα της εξόδου από τον Λευκό Οίκο.