Οι τζιχαντιστές βανδάλισαν τον ναό της Αγίας Σοφίας στην Χάμα – Πυρπόλησαν τον τάφο του Άσαντ

Ο Χαφέζ αλ Άσαντ κυβέρνησε επί τρεις δεκαετίες τη Συρία, μέχρι τον θάνατό του, το 2000, οπότε ανέλαβε την εξουσία ο γιος του, Μπασάρ, επιστρέφοντας από το Λονδίνο. Ο τελευταίος εγκατέλειψε τη χώρα λίγο πριν καταλάβουν οι αντάρτες τη Δαμασκό, την Κυριακή. Μέσα στο μαυσωλείο, που περιβάλλεται από έναν θόλο διακοσμημένο με ανάγλυφα, θεάθηκαν άνδρες που κρατούσαν τη σημαία της συριακής επανάστασης.

Ο τάφος, στην κορυφή ενός λόφου σε αυτό το προπύργιο της οικογένειας Άσαντ, φυλασσόταν καλά. Στο μαυσωλείο έχουν ενταφιαστεί και άλλα μέλη της οικογένειας, όπως ο αδελφός του Μπασάρ, ο Μπάσελ, που επρόκειτο να διαδεχθεί τον Χαφέζ αλλά σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα το 1994.

Ισλαμιστές βεβήλωσαν την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην Al-Suqaylabiyah, στην ύπαιθρο της επαρχίας Hama, βανδαλίζοντας και καταστρέφοντας την. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν καταγγελίες για κακοποιήσεις χριστιανών και άλλων μειονοτικών ομάδων από τους ισλαμιστές, τόσο από την HTS, όσο και από τις ομάδες που στηρίζει η Τουρκία:

Ο ηγέτης των ανταρτικών δυνάμεων της Συρίας, Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι, δήλωσε ότι όσοι έχουν συμμετάσχει σε βασανισμούς και φόνους κρατουμένων στις συριακές φυλακές δεν θα λάβουν χάρη. «Θα τους καταδιώξουμε στην Συρία και θα ζητήσουμε από τις χώρες να παραδώσουν όσους διέφυγαν για να αποδοθεί δικαιοσύνη», δήλωσε ο αλ-Τζολάνι σε ανακοίνωση που μεταδόθηκε από το κανάλι της συριακής κρατικής τηλεόρασης στο Telegram. Λίγο μετά δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters ότι σκοπεύει να διαλύσει τις δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος. Ανέφερε επίσης ότι η συμμαχία του, η οποία έχει πλέον υπό τον έλεγχό της το μεγαλύτερο τμήμα της Συρίας, συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς προκειμένου να ερευνηθούν τοποθεσίες όπου ενδέχεται να βρίσκονται κρυμμένα χημικά όπλα.

Ρωσία και Γαλλία

Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Ζαχάροβα, αναφερόμενη στις ισραηλινές επιχειρήσεις στη Συρία, είπε ότι παραβιάζουν τη συμφωνία του 1974 και δεν συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της κατάστασης και σύστησε συγκράτηση προκειμένου να μην υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση. Νωρίτερα με δηλωσή του, ο Ντμίτρι Πεσκόφ, τόνισε ότι βρίσκονται σε επικοινωνία με τη νέα ηγεσία αναφορικά με την τύχη των ρωσικών βάσεων στη Συρία.

Το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε το Ισραήλ να εκκενώσει την αποστρατικοποιημένη ζώνη μετά των κατεχομένων υψωμάτων του Γκολάν και της Συρίας, και να σεβαστεί τηνκυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της γειτονικής του χώρας. “Οποιαδήποτε στρατιωτική ανάπτυξη στη ζώνη διαχωρισμού μεταξύ Ισραήλ και Συρίας συνιστά παραβίαση της συμφωνίας απεμπλοκής του 1974, η οποία πρέπει να τηρείται από τα συμβαλλόμενα μέρη, το Ισραήλ και τη Συρία”, επιμένει το Κε ντ΄Ορσέ μετά την εισβολή ισραηλινών δυνάμεων σε αυτή τη ζώνη στην άκρη του τμήματος του υψιπέδου του Γκολάν το οποίο έχει καταλάβει και προσαρτήσει το Ισραήλ.

Η ζώνη αυτή δημιουργήθηκε μετά τον πόλεμο του 1973 μεταξύ των δύο χωρών. Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών αρμόδια για την τήρηση της απεμπλοκής (FNUOD) έχει αναπτυχθεί από τότε εκεί. Σε ανακοίνωσή της, η γαλλική διπλωματία υπενθυμίζει ότι “η ασφάλεια (της FNUOD) πρέπει να διαφυλάσσεται”. Τουρκία και αραβικά κράτη καταδίκασαν επίσης την ισραηλινή προέλαση.

Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Ισραέλ Κατς έδωσε εντολή χθες, Τρίτη, στον στρατό να δημιουργήσει “μια ζώνη χωρίς όπλα και χωρίς τρομοκρατικές απειλές στη νότια Συρία χωρίς μόνιμη στρατιωτική παρουσία”, λίγο μετά την εισβολή ισραηλινών μονάδων σε αυτή την ουδέτερη ζώνη. Σύμφωνα με αξιωματούχο του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, οι ισραηλινές δυνάμεις καταλαμβάνουν επτά θέσεις εντός της ουδέτερης ζώνης.

Το μέτωπο με τους Κούρδους

Οι αντάρτες που ανέτρεψαν την κυβέρνηση Άσαντ ανακοίνωσαν ότι έχουν καταλάβει τον έλεγχο της συριακής πόλης Ντέιρ αλ Ζορ μετά από σφοδρές μάχες με μια δύναμη υπό την ηγεσία των Κούρδων, που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ. Ο Χασάν Αμπντούλ Γκάνι, ανώτερος διοικητής της τζιχαντιστικής ομάδας Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) που ηγείται της συμμαχίας των ανταρτών, δήλωσε ότι οι άντρες του έθεσαν την Ντέιρ αλ Ζορ υπό τον πλήρη έλεγχό τους.

Ένα μέλος του HTS δήλωσε σε ένα βίντεο ότι «η ομάδα θα διεξαγάγει σύντομα μια διεξοδική σάρωση στις γειτονιές της πόλης για να ασφαλίσει την περιοχή», προσθέτοντας ότι η στρατηγική γειτονική πόλη Μπουκαμάλ έχει επίσης περιέλθει στις δυνάμεις της αντιπολίτευσης. «Θα προχωρήσουμε προς τη Ράκα και τη Χασάκα και άλλες περιοχές στην ανατολική Συρία», διαμηνύουν οι μαχητές του HTS.

Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) υπό την ηγεσία των Κούρδων κράτησαν την πόλη μόνο για λίγες μέρες. Οι SDF ανέφεραν ότι αναπτύχθηκαν στην Ντέιρ αλ Εζόρ και δυτικά του ποταμού Ευφράτη την Παρασκευή, αντικαθιστώντας τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις. Οι SDF διευκρίνισαν ότι οι μαχητές τους δεν είχαν τον έλεγχο του συνοριακού περάσματος Μπουκαμάλ με το Ιράκ, το οποίο το Ισραήλ έχει χτυπήσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια για να εμποδίσει τις μεταφορές όπλων σε ομάδες που συνδέονται με το Ιράν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεργάζονται με τις SDF, βασικό τους εταίρο στη συνεχιζόμενη μάχη κατά του ISIS, για τις επιθέσεις από μαχητές που υποστηρίζονται από την Τουρκία, δήλωσε ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν, αντιδρώντας άμεσα στις εξελίξεις. Οι ΗΠΑ παρακολουθούν στενά την «πολύ δυναμική» κατάσταση στη Συρία, είπε ο Όστιν σε δημοσιογράφους από την Ιαπωνία την Τετάρτη. «Δουλέψαμε μαζί με τις SDF για κάποιο διάστημα και αυτή η δουλειά συνεχίζεται», είπε. «Έχουμε μια καλή σχέση μαζί τους και νομίζω ότι έτσι θα παραμείνει» συνέχισε, σύμφωνα με το CNN.

Ένας διοικητής των SDF δήλωσε την Τρίτη ότι τα στρατεύματα συμφώνησαν να αποσυρθούν από την ελεγχόμενη από τους Κούρδους πόλη Μανμπίτζ στη βόρεια Συρία, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, αφού κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ. Ωστόσο, οι μαχητές των SDF συνέχισαν την «αντίστασή» τους στην πόλη, πρόσθεσε.

Οι SDF ισχυρίστηκαν επίσης ότι μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εκτόξευσε ο υποστηριζόμενος από την Τουρκία Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA) επιτέθηκαν σε ένα κουρδικό χωριό στη Συρία, σκοτώνοντας τουλάχιστον δύο άμαχους, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού.

Βομβαρδισμοί του Ισραήλ

Το Ισραήλ καταστρέφει συστηματικά την στρατιωτική υποδομή της Συρίας. Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε χθες Τρίτη το βράδυ ότι διεξήγαγε 480 αεροπορικά πλήγματα κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 48 ωρών, στοχοποιώντας στρατηγικής σημασίας στρατιωτικές εγκαταστάσεις και οπλικά συστήματα.

Λειτουργώντας προληπτικά και υπό το πρόσχημα της τρομοκρατίας, το Ισραήλ αποτρέπει το ενδεχόμενο μίας μελλοντικής Συρίας που θα μπορούσε να είναι απειλή για το ίδιο ή για τα συμφέροντά του στην ευρύτερο περιοχή. 

«Τις τελευταίες 48 ώρες, ο στρατός έπληξε την πλειονότητα των αποθεμάτων στρατηγικών όπλων στη Συρία, αποτρέποντας το ενδεχόμενο να πέσουν στα χέρια τρομοκρατικών στοιχείων», ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις. Στους στόχους συγκαταλέγονταν 15 πολεμικά πλοία, συστοιχίες αντιαεροπορικών συστημάτων, αεροδρόμια και δεκάδες εγκαταστάσεις παραγωγής όπλων στη Δαμασκό, στη Χομς, στην Ταρτούς, στη Λαττάκεια και στην Παλμύρα.

Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Ισραέλ Κατς δήλωσε ότι ζήτησε μαζί με τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου από τον στρατό να δημιουργήσει μια ζώνη χωρίς όπλα στη νότια Συρία.

«Μαζί με τον πρωθυπουργό, ζήτησα από τον στρατό να δημιουργήσει μια ζώνη χωρίς όπλα και τρομοκρατικές απειλές, στη νότια Συρία, χωρίς μόνιμη ισραηλινή παρουσία», δήλωσε ο Κατς κατά τη διάρκεια επίσκεψης σε ναυτική βάση στην πόλη της Χάιφας στο βόρειο Ισραήλ. Δεν διευκρίνισε πού ακριβώς θα δημιουργηθεί αυτή η ζώνη αλλά πρόσθεσε ότι ο στόχος είναι να «εμποδιστεί η οργάνωση της τρομοκρατίας στη Συρία». Ο υπουργός Άμυνας επιβεβαίωσε ότι ισραηλινά πυραυλοφόρα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού πραγματοποίησαν «επιχείρηση μεγάλης κλίμακας» εναντίον του συριακού στόλου. «Ο ισραηλινός στρατός πραγματοποίησε τις τελευταίες ημέρες επιχειρήσεις στη Συρία για να πλήξει και να καταστρέψει στρατηγικές δυνατότητες που απειλούν το κράτος του Ισραήλ. Το Ναυτικό εκτέλεσε επιχείρηση χθες βράδυ για να καταστρέψει τον συριακό στόλο με μεγάλη επιτυχία», είπε.

Ο υπουργός προειδοποίησε παράλληλα τους νέους ηγέτες της Συρίας να μην ακολουθήσουν «τον δρόμο του Άσαντ».

Πράσινο φως στο Ισραήλ

Ο ηγέτης του HTS, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, δήλωσε ότι ο συριακός λαός είναι ο «νόμιμος ιδιοκτήτης» της χώρας, αποκαλώντας την πτώση του Άσαντ «μια νίκη για το ισλαμικό έθνος». Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν αντιδρά σε ό,τι αφορά την κλιμακούμενη επιθετικότητα του Ισραήλ κατά της Συρίας.

Η επερχόμενη Κυβέρνηση Σωτηρίας της Συρίας, στην οποία ο πρωθυπουργός του Άσαντ, Μοχάμαντ Γκάζι αλ Τζαλάλι συμφώνησε τη Δευτέρα να παραδώσει την εξουσία, δεν έχει κάνει επίσης σχόλια για τις εντεινόμενες χερσαίες και εναέριες επιθέσεις του Ισραήλ.

Η Τουρκία, η οποία πιστεύεται ότι είναι ο κύριος υποστηρικτής του HTS, παρέμεινε επίσης σιωπηλή. Αρκετά αραβικά κράτη έχουν εκφράσει την αποδοκιμασία τους για τις στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ στη Συρία τις τελευταίες ημέρες. Ωστόσο, δεν έχουν λάβει συγκεκριμένα μέτρα ως απάντηση.

Οι δυτικές χώρες επίσης κάνουν ότι δεν βλέπουν. Φαίνεται τώρα ότι οι σημερινοί ηγέτες της Συρίας καθώς και οι περιφερειακές χώρες έχουν δώσει λευκή κάρτα στο Ισραήλ για να συνεχίσει την “αυτοεπιβεβλημένη στρατηγική του” για την καμένη γη εντός της συριακής επικράτειας. Το πράσινο φως συνάδει με τις επεκτατικές φιλοδοξίες του Ισραήλ στην περιοχή.

Αντάρτικες ομάδες στη Σύρια

Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ προκλήθηκε από την ξαφνική και απροσδόκητη προέλαση των ανταρτών του HTS, αλλά, αν και η ομάδα ελέγχει τις κύριες πόλεις της Συρίας, δεν κυβερνά ολόκληρη τη χώρα.

Η Συρία ελέγχεται εδώ και χρόνια από ένα συνονθύλευμα ανταρτικών ομάδων συμπεριλαμβανομένων των HTS στην Ιντλίμπ και ομάδων υπό την ηγεσία των Κούρδων στα βορειοανατολικά της χώρας, μερικές από τις οποίες έχουν καταλάβει επίσης έδαφος τις τελευταίες ημέρες και εβδομάδες.

Όλες οι ανταρτικές ομάδες ήθελαν την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, αλλά η εξεύρεση συναίνεσης για το πώς θα κυβερνηθεί η χώρα μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη. Ήδη στο βόρειο τμήμα της χώρας υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ ανταγωνιστικών φατριών

Ποιες χώρες εμπλέκονται στο συριακό κουβάρι

Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί πώς διαμορφώνεται πλέον η κατάσταση στην Σύρια. Πέντε χώρες έχουν αυξημένο συμφέρον και επιχειρούν να επηρεάσουν τις εξελίξεις: από τη μια πλευρά, η Ρωσία και το Ιράν -που υποστήριξαν τον Άσαντ- και βρίσκονται πλέον σε υποχώρηση και από την άλλη η ΗΠΑ και την Τουρκία, που υποστήριξαν διαφορετικές ομάδες ανταρτών. Και φυσικά το Ισραήλ που έπαιξε και συνεχίζει να διαδραματίζει ρόλο. 

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, η Τουρκία υποστήριξε τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης – κυρίως τον Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA) – παρέχοντας όπλα, στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη. Η Τουρκία αξιοποίησε τους αντάρτες για να περιορίσει την κουρδική πολιτοφυλακή YPG, την οποία η Τουρκία θεωρεί απειλή. Η Άγκυρα έχει συμφέρον να επιστρέψουν τα περίπου τρία εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες που φιλοξενεί, στη χώρα τους. Το YPG είναι η μεγαλύτερη πολιτοφυλακή στη συμμαχία των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ και ελέγχονται από τους Κούρδους.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, τα τουρκικά στρατεύματα και οι σύμμαχοι αντάρτες κατέλαβαν εκτάσεις εδάφους από αυτές τις ομάδες κατά μήκος των βόρειων συνόρων της Συρίας. Οι μάχες στον βορρά συνεχίζονται. Η Τουρκία έχει εμπλακεί και πολιτικά. Πολλοί πιστεύουν ότι η επίθεση δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς την ευλογία της Τουρκίας αν και αρνήθηκε ότι υποστηρίζει το HTS.

Ρωσία 

Η Ρωσία είχε  μια σχέση δεκαετιών με την κυβέρνηση Άσαντ και είχε στρατιωτικές βάσεις εκεί πριν από τον εμφύλιο πόλεμο. Το 2015, η Ρωσία ξεκίνησε αεροπορική εκστρατεία και έστειλε χιλιάδες στρατιώτες για να υποστηρίξουν το καθεστώς Άσαντ. Σε αντάλλαγμα έλαβε μισθώσεις 49 ετών σε αεροπορική βάση και ναυτική βάση, που παρείχαν κρίσιμους κόμβους στην ανατολική Μεσόγειο για τη μεταφορά στρατιωτικών εργολάβων εντός και εκτός Αφρικής.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία από το 2022 απασχόλησε τη Μόσχα η οποία απέσυρε δυνάμεις κάτι που συνέβαλε στην ταχεία ήττα του συριακού στρατού από ομάδες ανταρτών στα τέλη Νοεμβρίου και στις αρχές Δεκεμβρίου. Ο Άσαντ και η οικογένειά του έλαβαν άσυλο στη Μόσχα. 

Οι ΗΠΑ είχαν αποφύγει να εμπλακούν στρατιωτικά τα προηγούμενα χρόνια και διατηρούν μία δύναμη μόλις 900 στρατιωτικών. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Άσαντ, η κυβέρνηση των ΗΠΑ είπε ότι πραγματοποίησε δεκάδες αεροπορικές επιδρομές εναντίον στρατοπέδων στην κεντρική Συρία για να διασφαλίσει ότι το Ισλαμικό Κράτος δεν θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την ασταθή κατάσταση.

Πάντως ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, είπε ότι η Συρία είναι ένα «μπέρδεμα» από το οποίο οι ΗΠΑ πρέπει να μείνουν μακριά. Όταν ο Τραμπ ήταν πρόεδρος το 2019, απέσυρε τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία.

Ιράν

Το Ιράν και η Συρία είναι σύμμαχοι από την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν το 1979. Η Συρία υποστήριξε το Ιράν κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ τη δεκαετία του 1980.

Κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου, το Ιράν πιστεύεται ότι ανέπτυξε σημαντικά στρατεύματα και ξόδεψε δισεκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσει τον Άσαντ. Χιλιάδες σιίτες μουσουλμάνοι μαχητές οπλισμένοι, εκπαιδευμένοι και χρηματοδοτούμενοι από το Ιράν – κυρίως από το κίνημα της Χεζμπολάχ που εδρεύει στον Λίβανο, αλλά και από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και την Υεμένη – έχουν επίσης πολεμήσει στο πλευρό του συριακού στρατού. Όμως, παρόμοια με τη Ρωσία, η Χεζμπολάχ έχει αποδυναμωθεί από τη σύγκρουση με το Ισραήλ στον Λίβανο, επιταχύνοντας πιθανότατα την πτώση του συριακού στρατού.

Ισραήλ

Το Ισραήλ μοιράζεται σύνορα με τη Συρία. Στον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967, το Ισραήλ κατέλαβε τα Υψίπεδα του Γκολάν, περίπου 60 χιλιόμετρα (40 μίλια) νότια της Δαμασκού, από τη Συρία, προτού τα προσαρτήσει το 1981. Η προσάρτηση δεν αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ και πολλές άλλες χώρες. Από τότε που οι αντάρτες ανέτρεψαν τον Άσαντ, το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες επιθέσεις σε ολόκληρη τη Συρία. Οι ισραηλινές δυνάμεις κατέλαβαν επίσης την αποστρατικοποιημένη ουδέτερη ζώνη στα Υψίπεδα του Γκολάν και ενδέχεται να έχουν εισέλθει σε συριακό έδαφος.