Το Ισραήλ σε τροχιά σύγκρουσης με την Τουρκία

Σύμφωνα με δηλώσεις ανώτερων αξιωματούχων του ισραηλινού στρατού, το Τελ Αβίβ βλέπει με ανησυχία το ενδεχόμενο η Τουρκία να αποκτήσει παρουσία σε αεροπορικές βάσεις στη Συρία, την στιγμή που η Άγκυρα διαπραγματεύεται μια συμφωνία ασφαλείας με τη νέα κυβέρνηση στην Δαμασκό, πυροδοτώντας ανησυχίες για μία πιθανή αντιπαράθεση Τουρκίας-Ισραήλ. Παρόλο που δεν έχουμε μέχρι στιγμής μία απ’ ευθείας αντιπαράθεση ισραηλινών και τουρκικών δυνάμεων, η κατάσταση παραμένει ευαίσθητη και απαιτεί στενή παρακολούθηση.

Για παράδειγμα, μία βάση της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας στην Παλμύρα θα μπορούσε να αυξήσει τις περιφερειακές εντάσεις και τον κίνδυνο σύγκρουσης με το Ισραήλ. Δεδομένων των συνεχιζόμενων ισραηλινών προσπαθειών να αποτραπεί κάθε εχθρική-στρατιωτική παρουσία στη Συρία, η οποιαδήποτε σημαίνουσα τουρκική-στρατιωτική παρουσία – ειδικά σε στρατηγικές τοποθεσίες όπως η Παλμύρα – θα μπορούσε να εκληφθεί ως απειλή για την ισραηλινή ασφάλεια.

Αν και οι πιθανότητες για άμεση εμπλοκή μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας παραμένουν χαμηλές, οι ισορροπίες είναι εύθραυστες. Προηγουμένως το Ισραήλ βομβάρδισε ορισμένες από αυτές τις βάσεις. Συγκεκριμένα, το Ισραήλ πραγματοποίησε πρόσφατα αεροπορικές επιδρομές στην περιοχή εναντίον στρατιωτικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένης της αεροπορικής βάσης T-4 κοντά στην Παλμύρα.

Τα πλήγματα στόχευσαν «τις υπόλοιπες στρατηγικές-στρατιωτικές δυνατότητες» στις δύο τοποθεσίες, ανέφερε ο ισραηλινός στρατός, σύμφωνα με την εφημερίδα Times of Israel. «Οι αεροπορικές επιδρομές πραγματοποιήθηκαν αφού η Ομάδα Πληροφοριών της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας είχε προβεί σε παρακολούθηση των πρόσφατων δραστηριοτήτων στις δύο στρατιωτικές τοποθεσίες στην κεντρική Συρία», σύμφωνα με το δημοσίευμα. Οι ζημιές ήταν «εκτεταμένες… και θα διατηρήσουν την αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ στην περιοχή», σημείωσε.

Τουρκικά σχέδια για βάσεις 

Η Τουρκία αρχίζει να χτίζει μια βάση στη βόρεια Συρία, σύμφωνα με το πρακτορείο Syrian North Press. «Οι τουρκικές δυνάμεις άρχισαν να κατασκευάζουν μια στρατιωτική βάση εντός της στρατιωτικής-αεροπορικής βάσης Menagh στο τμήμα της επαρχίας του Χαλεπίου, στη βορειοδυτική Συρία», έγραψε, επικαλούμενο πηγή. «Οι τουρκικές δυνάμεις άρχισαν να μεταφέρουν τεράστιες πλάκες από σκυρόδεμα και υλικοτεχνικό υλικό χρησιμοποιώντας μεγάλα οχήματα μεταφοράς στην αεροπορική βάση Menagh, περίπου έξι χιλιόμετρα νότια του Azaz, για να δημιουργήσουν ένα κέντρο αεράμυνας».

Η Τουρκία θέλει να μετατρέψει την αεροπορική βάση «σε μια πλήρως επιχειρησιακή βάση αεράμυνας… στο πλαίσιο των προσπαθειών της να ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στη βόρεια Συρία», σύμφωνα με το πρακτορείο. Επίσης, υπάρχουν ισχυρισμοί ότι η Τουρκία χτίζει μια βάση στη βορειοδυτική Συρία κοντά στην πόλη Manbij. Σύμφωνα δε με δημοσίευμα του Middle East Eye, η Τουρκία έχει ξεκινήσει προσπάθειες να αποκτήσει τον έλεγχο της αεροπορικής βάσης T4 και ετοιμάζεται να αναπτύξει συστήματα αεράμυνας σε αυτή. Όπως προαναφέραμε, πρόκειται για την βάση που έπληξαν πρόσφατα οι Ισραηλινοί.

Οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας είναι ταραγμένες τα τελευταία χρόνια. Όμως, ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς έβαλε τέλος σε μία προσπάθεια εποικοδομητικής επαναπροσέγγισης των δύο χωρών. Η νέα όξυνση στις σχέσεις τους σημειώνεται την στιγμή που οι δύο χώρες επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν την πτώση του Άσαντ και να αποσπάσουν συριακά εδάφη. Η νέα κυβέρνηση της Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), που ανέτρεψε τον Άσαντ με την καίρια υποστήριξη της Τουρκίας, δεν έχει ακόμα τον πλήρη έλεγχο της χώρας. Εκμεταλλευόμενες, λοιπόν, το κενό αυτό εξουσίας, Άγκυρα και Τελ Αβίβ επιδιώκουν να επεκτείνουν τις σφαίρες επιρροής τους.

 

Το Ισραήλ στην Συρία

Το Ισραήλ έχει αυξήσει τα εδάφη που ελέγχει στο νότο, ενώ η Τουρκία επιδιώκει να επεκτείνει τη στρατιωτική της επιρροή στο βόρειο, το δυτικό και τώρα στα κεντρικά της χώρας. Η Άγκυρα ήδη υποστηρίζει αρκετές συριακές ομάδες που πολεμούν εναντίον των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ (και υπό την ηγεσία των Κούρδων) Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF). Έχει πραγματοποιήσει δε αεροπορικές επιδρομές εναντίον αυτών των ομάδων.

Προηγουμένως, ο Ερντογάν προέβη σε απειλητικές προειδοποιήσεις για την Συρία (χωρίς να αναφερθεί ονομαστικά στο Ισραήλ):«Όσοι επιδιώκουν να επωφεληθούν από την αστάθεια της Συρίας δεν θα τα καταφέρουν», είπε, διαμηνύοντας ότι «δεν θα τους επιτρέψουμε να διχάσουν τη Συρία όπως φαντάζονται». Στο μεταξύ ο Νετανιάχου συγκάλεσε αυτήν την βδομάδα Υπουργικό Συμβούλιο, όπου συζητήθηκαν και οι αυξανόμενες εντάσεις με την Τουρκία. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Νετανιάχου παρουσίασε ως αναπόφευκτη μια αντιπαράθεση με την Άγκυρα.

Προηγουμένως, σύμφωνα με την “The Jerusalem Post”,  μια συμβουλευτική επιτροπή της ισραηλινής κυβέρνησης, προειδοποίησε ότι το Ισραήλ πρέπει να προετοιμαστεί για άμεση αντιπαράθεση με την Τουρκία. «Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας να αποκαταστήσει την οθωμανική επιρροή της θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξημένες εντάσεις με το Ισραήλ, που πιθανώς να κλιμακωθούν σε σύγκρουση», ανέφερε συγκεκριμένα. Πρόκειται για την επιτροπή Nagel που ιδρύθηκε από την ισραηλινή κυβέρνηση για να επανεξετάσει τον αμυντικό προϋπολογισμό.

 

Το ενδεχόμενο ανοιχτής σύγκρουσης

Την στιγμή που μαίνεται η νέα ένταση στις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, τόσο ο Νετανιάχου, όσο και ο Ερντογάν, είναι αντιμέτωποι με έντονες πιέσεις στο εσωτερικό. Ο Νετανιάχου δικάζεται για διαφθορά, ενώ διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης συγκλονίζουν την Τουρκία, μετά τη φυλάκιση του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, του κυριότερου αντιπάλου του Ερντογάν για τις εκλογές του 2028.

«Ο Ερντογάν μπορεί να κλιμακώσει την ένταση με το Ισραήλ για να συσπειρώσει τους υποστηρικτές του στο εσωτερικό», ανέφερε ανώτερος αξιωματούχος του ισραηλινού στρατού. Όμως, παρόμοιες ανησυχίες έχουν εκφραστεί και για τον Νετανιάχου. Το σίγουρο είναι ότι η οποιαδήποτε μορφή άμεσης σύγκρουσης με την Τουρκία, θα πιέσει περαιτέρω τον ισραηλινό στρατό που, εκτός από την επέκταση του στη νότια Συρία, έχει ξαναρχίσει τον πόλεμο με την Χαμάς στη Γάζα. Στα τέλη Μαρτίου δε, η ισραηλινή αεροπορία έπληξε τη Βηρυτό, για πρώτη φορά μετά την κατάπαυση του πυρός με την Χεζμπολάχ, ενώ το Ισραήλ συνεχίζει να δέχεται πυραυλικές επιθέσεις από τους Χούτι.

Η Τουρκία διαθέτει μεγάλο οπλοστάσιο (αν και υπολείπεται του Ισραήλ). Όμως, θα μπορούσε να μειωθεί η ελευθερία κινήσεων της ισραηλινής Αεροπορίας πάνω από την Συρία, αν τουρκικά αεροσκάφη αρχίσουν να επιχειρούν από συριακές βάσεις, σε συνδυασμό με την εγκατάσταση μονάδων αεράμυνας σε αυτές.

Επομένως, ο εξοπλισμός αυτών των βάσεων με αεροσκάφη και αεράμυνα, θα μπορούσε να επιτρέψει στην Τουρκία να ματαιώσει την ισραηλινή στρατιωτική πίεση στο νέο καθεστώς στην Συρία. Επιπλέον, με μία ισχυρή παρουσία σε αυτές τις βάσεις, η Τουρκία θα μπορεί να ελέγχει ακόμα μεγαλύτερες περιοχές της Συρίας και θα μπορούσε να υποστηρίξει και εναέρια επιχειρήσεις στρατευμάτων και πληρεξούσιων της.

Τέλος, η Τουρκία, βάζοντας στο χέρι βάσεις στην Συρία, θα μπορούσε επίσης να περιπλέξει και τις εναέριες δραστηριότητες των ΗΠΑ, οι οποίες πραγματοποιούν αεροπορικές επιδρομές εναντίον στόχων του ISIS στη Συρία και παρέχουν υποστήριξη στους Κούρδους του SDF. Οι τελευταίοι επιχειρούν σε περιοχές της Συρίας, όπου οι ισλαμιστές της Δαμασκού έχουν περιορισμένη επιρροή. Την ίδια στιγμή, με ένα αυξημένο επίπεδο ισχύος, η Τουρκία θα μπορούσε να υποστηρίξει περαιτέρω τους συμμάχους της στην Συρία.

Η υπεροχή του Ισραήλ

Ωστόσο, σε μια ενδεχόμενη άμεση σύγκρουση, η Τουρκία θα είχε αρκετά προβλήματα. Το Ισραήλ διαθέτει ανώτερη Πολεμική Αεροπορία, συστήματα αεράμυνας και έναν στρατό πολύ υψηλής τεχνολογίας, σκληραγωγημένο σε μάχες. Απολαμβάνει επίσης την σταθερή υποστήριξη των ΗΠΑ, οι οποίες του παρέχουν εξοπλισμό αξίας πολλών δισεκατομμυρίων, όπως και πολύτιμες πληροφορίες. Όμως προβλήματα μπορεί να έχει και το Ισραήλ.

«Όπως συνέβη κατά την περίοδο που υπήρχε σημαντική ρωσική-στρατιωτική επιρροή στη Συρία, οι Τούρκοι (όπως και οι Ρώσοι τότε) θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε διάφορες ενέργειες αντιποίνων, πέρα από την αποστολή των αεροσκαφών τους εναντίον ισραηλινών αεροπλάνων», σημείωσε πρόσφατα το Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης Alma που εδρεύει στο Ισραήλ. «Αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την παροχή προηγμένων πληροφοριών σε Σύρους σχετικά με τις ισραηλινές δραστηριότητες, όπως και τη μεταφορά προηγμένων συμβατικών όπλων στους Σύρους (συστήματα αεράμυνας, πυραύλους, UAV κτλ)».

Πάντως, σύμφωνα με αξιωματούχο του ισραηλινού στρατού, αρκετοί παράγοντες μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες μιας σύγκρουσης, παρά την ολοένα και πιο κλιμακούμενη ρητορική αντιπαράθεση. Εξάλλου, μία ανοιχτή ισραηλινο-τουρκική σύγκρουση θα φέρει έναν βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ εναντίον ενός μέλους του ΝΑΤΟ. Τότε οι ΗΠΑ θα βρεθούν στην δυσχερή θέση να επιλέξουν. Ο Τραμπ έχει δηλώσει την απόλυτη στήριξη του στο Ισραήλ, κάτι που δεν αποτελεί καλό σημάδι για την Τουρκία που εξετάζει το μέχρι πρότινος αδιανόητο σενάριο: Η αντιπαράθεση των δύο χωρών να οδηγήσει σε μία ευρύτερη πολεμική σύγκρουση. Μία σύγκρουση που θα φέρει υπό πίεση και τους άλλους δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας.

Tο μέλλον σίγουρα είναι δυσοίωνο. Μπορεί όντως να είμαστε ενώπιον μιας ανοιχτής σύγκρουσης, καθώς έχουμε ένα τζιχαντιστικό καθεστώς στην Συρία και παραμένει πάντα το ενδεχόμενο ο Ερντογάν, υπό τον φόβο αποσταθεροποίησης του καθεστώτος του (ζήτημα υπαρξιακό για τον ίδιο) να επιλέξει την κλιμάκωση.

Εν ολίγοις, δεν υπάρχει πλέον καμία βεβαιότητα στη Μέση Ανατολή και ίσως οπουδήποτε αλλού, σε ό,τι έχει να κάνει με την περιφερειακή σταθερότητα. Σε ό,τι αφορά τους Ισραηλινούς, αν θέλουν να αποφύγουν την σύγκρουση, θα πρέπει να παρακολουθούν συνεχώς την κατάσταση και να διαβάζουν σωστά τα προειδοποιητικά σημάδια, προκειμένου η αντιπαράθεση με την Τουρκία να μην βγει εκτός ελέγχου.