Το μακρύ χέρι της Άγκυρας στο Αζερμπαϊτζάν χτυπάει την Αρμενία

Tο περασμένο Σαββατοκύριακο, οι εντάσεις κλιμακώθηκαν στα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών και οδήγησαν στο θάνατο τουλάχιστον επτά στρατιωτικών και ενός πολίτη του Αζερμπαϊτζάν και τουλάχιστον τεσσάρων Αρμενίων. Μετά τις συγκρούσεις, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν συνέχισαν την διαμάχη σε λεκτικό επίπεδο, κατηγορώντας η μια την άλλη ότι υποκίνησε την πιο πρόσφατη σύγκρουση.

Η σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στην παραμεθόρια περιοχή Τοβούζ στα σύνορα μεταξύ δύο χωρών άρχισε να κλιμακώνεται από τις 12 Ιουλίου. Και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν πυροβολικό και βαριά όπλα και κατηγορούν η μία την άλλη για την πρόκληση της σύγκρουσης.

Ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν ανέφερε ότι ο στρατηγός Γκασίμοφ Πόλαντ και ο συνταγματάρχης Ιλγκάρ Μιρζάεφ σκοτώθηκαν από πυρά αρμενικών δυνάμεων στις 14 Ιουλίου το πρωί. Το Υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν είπε ότι συνολικά επτά άτομα σκοτώθηκαν στη μάχη. Ο Κερίμ Βέλιεφ, αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, ισχυρίστηκε ότι σχεδόν 100 Αρμένιοι στρατιώτες σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής πυρών.

Η αρμενική πλευρά αρνήθηκε αρχικά ότι είχε απώλειες, λέγοντας ότι απέκρουσε με επιτυχία την «επιρροή του Αζερμπαϊτζάν». Όμως, το Μπακού επέμεινε ότι οι αρμενικές δυνάμεις, στις οποίες καταλογίζει υπευθυνότητα για την κλιμάκωση, υπέστησαν επίσης θύματα. Τελικά, από ανακοινώσεις φέρεται να έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον τέσσερις Αρμένιοι, μεταξύ των οποίων δύο αξιωματικοί.

Το αρμενικό Υπουργείο Εξωτερικών κατήγγειλε τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν ότι στοχεύουν πολιτικές εγκαταστάσεις σκοπίμως και απείλησε ισοδύναμα αντίποινα. Εν τω μεταξύ, χιλιάδες κάτοικοι διαδήλωσαν στο Αζερμπαϊτζάν, καλώντας για πόλεμο. Οι διαδηλωτές διέσχισαν την πρωτεύουσα Μπακού, απαιτώντας από την κυβέρνηση να αναπτύξει το στρατό και να κάνει επιστράτευση, ενώ κάποιοι εισέβαλαν και στο Κοινοβούλιο.

Σπεύδουν οι Τούρκοι, ψυχροί οι Ρώσοι

Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας έσπευσε να δηλώσει την πλήρη υποστήριξή του στο Αζερμπαϊτζάν, καταδικάζοντας την «αρμενική επίθεση» και δεσμεύθηκε να βοηθήσει το Μπακού στην τρέχουσα στρατιωτική αντιπαράθεση. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου σε τηλεοπτική συνέντευξη κάλεσε την Αρμενία να «έρθει στα συγκαλά της» και σημείωσε ότι η Τουρκία στέκεται δίπλα στο Αζερμπαϊτζάν «με όλα όσα διαθέτει». Αναμένεται ότι η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν θα επεκτείνουν περαιτέρω τη στρατιωτική τους συνεργασία λόγω της εξελισσόμενης σύγκρουσης. Η Άγκυρα θα αυξήσει επίσης τις προμήθειες στρατιωτικού εξοπλισμού και όπλων προς το Μπακού.

Ο Οργανισμός Συλλογικής Συνθήκης για την Ασφάλεια, ένας οργανισμός που περιλαμβάνει την Αρμενία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, τη Ρωσία και το Τατζικιστάν, καταδίκασε τις συγκρούσεις και κάλεσε τις πλευρές να συμμορφωθούν με το καθεστώς κατάπαυσης του πυρός. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η Ρωσία ανησυχεί βαθιά για τις συγκρούσεις.

«Ανησυχούμε βαθιά για τα πυρά στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν. Καλούμε και τις δύο πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να σεβαστούν τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο της κατάπαυσης του πυρός. Η Ρωσία, όπως έχουμε ήδη δηλώσει σε διάφορα επίπεδα, είναι έτοιμη να καταβάλει προσπάθειες διαμεσολάβησης για διευθέτηση, ως συμπρόεδρος της ομάδας του Μινσκ», δήλωσε ο Πεσκόφ. Η ομάδα του Μινσκ είναι επιφορτισμένη από τον ΟΟΣΑ για την διευθέτηση της μακροχρόνιας σύγκρουσης.

Η παρούσα πετυχημένη κυβέρνηση της Αρμενίας υπό τον νοσήσαντα από Covid-19 Νικόλ Πασινιάν έχει πάρει αποστάσεις από την Μόσχα από το 2018 και μετά. Το Κρεμλίνο δείχνει μια σαφή ψυχρότητα σε διμερές επίπεδο. Οπότε, μια παρέμβαση Μόσχας υπέρ του Ερεβάν, αν θα γίνει, θα είναι το πολύ χλιαρή. Στις 6 Ιουλίου, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ είχε πει ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες με την Αρμενία για τη συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ των δύο εθνών στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ είχαν καθυστερήσει.

Το ιστορικό της σύγκρουσης

Οι συγκρούσεις στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ άρχισαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και διήρκεσαν έως περίπου το 1994, με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν να διεκδικούν αυτήν τη στρατηγική περιοχή. Εκείνη την εποχή, ο θύλακας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ διεξήγαγε δημοψήφισμα, το οποίο μποϊκοτάρησε το Αζερμπαϊτζάν, στο οποίο ο λαός επέλεξε ανεξαρτησία από την ένταξη σε μια από τις δύο χώρες.

Η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ έφτασε σε ένα ιδιαίτερα σκληρό επίπεδο με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν να κατηγορούν η μια την άλλη για εθνοκάθαρση. Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν η Αυτόνομη Περιφέρεια Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποφάσισε να ψηφίσει υπέρ της ένταξης στην Αρμενία, δεδομένου του μεγάλου αρμενικού πληθυσμού της.

Μέχρι το 1992, η βία είχε αυξηθεί και χιλιάδες πολίτες είχαν εκτοπιστεί, αναγκάζοντας τους διεθνείς οργανισμούς να εκδώσουν ειδοποίηση. Τον Μάιο του 1994, η Ρωσία μεσολάβησε για να ισχύσει κατάπαυση του πυρός μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, αλλά η σύγκρουση συνεχίστηκε για τρεις δεκαετίες, με περιπτώσεις παραβίασης της κατάπαυσης του πυρός και περιστατικών βίας που υποκινήθηκαν και από τις δύο πλευρές.

Τον Απρίλιο του 2016, η κατάσταση στην περιοχή ήταν ιδιαίτερα τεταμένη λόγω βίαιων συγκρούσεων μεταξύ των δύο χωρών σε μια σύρραξη που έγινε γνωστή ως πόλεμος τεσσάρων ημερών. Έκτοτε, ενώ υπήρξαν σποραδικές περιπτώσεις εξάρσεων στην περιοχή, δεν έφτασε πουθενά κοντά στην κατάσταση του 2016. Τα σύνορα μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν γνώρισαν ένταση το 2018, όταν το Αζερμπαϊτζάν μετέφερε στρατεύματα στην περιοχή, κοντά στα σύνορά του με τη Γεωργία. Η περιοχή παρέμενε σχετικά ήρεμη τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό φαίνεται να ήταν απλά μια ανάπαυλα.