Το μακρύ χέρι του Ερντογάν στη Γερμανία

Όποιος παρακολουθεί τις γερμανοτουρκικές σχέσεις όπως παρουσιάζονται διαχρονικά στα ελληνικά ΜΜΕ, διαπιστώνει πως επικεντρώνονται ως επί το πλείστον στην οικονομική, την γεωπολιτική και την ιστορική τους διάσταση. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει προστεθεί σε αυτές και το μεταναστευτικό, στο πλαίσιο του αμφιλεγόμενου μεταναστευτικού “ντηλ” Μέρκελ–Ερντογάν από τον Μάρτιο του 2016.

Μια ακόμη παράμετρος των στενών γερμανοτουρκικών σχέσεων, εξίσου σημαντικής με τις παραπάνω, αλλά που δεν τυχαίνει ανάλογης σημασίας στην Ελλάδα, είναι και ο ρόλος της τουρκικής μειονότητας στη Γερμανία κατά τα τελευταία εξήντα χρόνια. Μια μειονότητα που συνδυάζει πλέον όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που την αναδεικνύουν σε ισχυρότατο λόμπυ και σε σημαντικό πολιτικό παράγοντα, με μεγάλη κοινωνική και οικονομική δυναμική αλλά και σ΄ ένα είδος στέρεας “γέφυρας” ανάμεσα στις δύο χώρες. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι οι λεγόμενοι Γερμανότουρκοι (Deutschtürken) αποτελούν ένα μεγάλο “όπλο” και “το μακρύ χέρι” του Ερντογάν στη Γερμανία.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο επίσης που στο ΒΗΜΑ της περασμένης Κυριακής ο εμπειρότατος, κατά τ΄ άλλα, δημοσιογράφος Γιάννης Μαρίνος δήλωσε “έκπληκτος” από όσα του διαμήνυσε “κορυφαίο στέλεχος γερμανικού επιχειρηματικού κολοσσού”: «Δεν είναι τόσο ο φόβος για ένα εκ Τουρκίας κύμα μεταναστών που διακατέχει την κα Μέρκελ. Η Ελλάδα, ευτυχώς για εμάς, έχει αποδεχτεί το κλείσιμο των προς Βορράν συνόρων της, εξαναγκαζόμενη έτσι σε υποχρεωτική φιλοξενία τους. Η κα Μέρκελ τρέμει τους Τούρκους της Γερμανίας. Ήδη αυτοί ανέρχονται σε σχεδόν 4 εκατομμύρια, είναι πολιτογραφημένοι Γερμανοί, τα 2 εκατομμύρια από αυτούς ψηφίζουν, και στην πλειονότητά τους είναι οπαδοί του Ερντογάν. Συνεπώς είναι καθοριστικός ο ρόλος τους στο εκλογικό αποτέλεσμα. Γι αυτό και η καγκελάριος έχει καταστεί πειθήνιο όργανο του Ερντογάν».

Μπορεί οι λέξεις “πειθήνιο όργανο του Ερντογάν” να θεωρηθούν υπερβολικές κι απαξιωτικές και ν΄ αντανακλούν την ορολογία τόσο της γερμανικής ακροδεξιάς όσο και της αριστεράς. Όμως, ένας τέτοιος χαρακτηρισμός ουσιαστικά ελάχιστα διαφέρει από αυτόν της Deutsche Welle που θεωρεί ότι «Η Μέρκελ παραμένει εξαρτημένη από τον Ερντογάν», καθώς το μεταναστευτικό αποτελεί για τον Τούρκο Πρόεδρο «όπλο πολλαπλών σκοπών».

Μεγάλο και συμπαγές ακροατήριο

Ευθύς εξ αρχής πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η προσπάθεια των Γερμανών για την ενσωμάτωση της τουρκικής μειονότητας είναι διαχρονικά σταθερή, πολύτροπη και έχει κοστίσει αμέτρητα δισεκατομμύρια ευρώ. Αλλά με σχετικά μικρά αποτελέσματα. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί πως για ευνόητους λόγους όλα σχεδόν τα γερμανικά Μέινστριμ είναι αρκετά συγκρατημένα στην κριτική τους απέναντι στην τουρκική μειονότητα.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν εμφανίζονται ενίοτε και τίτλοι εφημερίδων που επισημαίνουν ότι η μειονότητα «αποτελεί το μακρύ χέρι του Ερντογάν» ή πως είναι «Το λόμπυ του Ερντογάν στη Γερμανία» . Γεγονός είναι πάντως ότι το 81% των Γερμανών θεωρεί δίκαιη την κριτική που ασκείται στον Ερντογάν στα ΜΜΕ, όταν το ποσοστό αυτό στην τουρκική μειονότητα πέφτει στο 20%. Διευκρινίζεται όμως ότι στο στόχαστρο κάποιων από τα γερμανικά ΜΜΕ δεν είναι η μειονότητα ή η Τουρκία αλλά ο Ερντογάν.

Το 20% δείχνει πάντως ότι το τουρκικό ακροατήριο του Τούρκου Προέδρου στη Γερμανία είναι πολύ μεγάλο και συμπαγές. Επιτρέψτε μου εδώ να παραθέσω έξι βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία αυτής της μειονότητας που αποτελεί, κατά την άποψή μου, όντως ένα ακόμη σημαντικό «εργαλείο» άσκησης εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, που υποχρεώνει τη Γερμανία να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και πάντοτε με καλές διαθέσεις απέναντι στην «ιδιότροπη» σύμμαχό της. Για να δούμε λοιπόν ποια είναι η κατάσταση της τουρκικής μειονότητας στη Γερμανία σήμερα.

Πληθυσμιακή αύξηση Τούρκων

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τέλη του 2018 ζούσαν σε μόνιμη βάση στη Γερμανία περίπου τρία εκατομμύρια ανθρώπων, το “μεταναστευτικό υπόβαθρο” των οποίων είχε οικογενειακές και θρησκευτικές ρίζες στην Τουρκία. Από αυτήν την ομάδα, που είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό “ετερογενής” σε εθνικό, θρησκευτικό και γλωσσικό επίπεδο, περίπου οι μισοί έχουν και τη γερμανική υπηκοότητα.

Υπάρχουν όμως πολίτες τουρκικής καταγωγής, τρίτης και τέταρτης γενιάς γεννημένοι στη Γερμανία (περίπου το 55% της τουρκικής μειονότητας), που παραμένουν Τούρκοι υπήκοοι. Ακόμη, υπολογίζεται ότι ο αριθμός των Κούρδων της Γερμανίας κυμαίνεται μεταξύ 500.000 και ενός εκατομμυρίου, κάτι που σημαίνει ότι η τουρκοκουρδική αντιπαλότητα στη Μέση Ανατολή έχει αντίκτυπο και στη Γερμανία, με τα επεισόδια μεταξύ των δύο εθνοτήτων να είναι συχνό φαινόμενο.

Συνολικά, οι Γερμανοί έχουν εντοπίσει στην επικράτειά τους 25 με 30 διαφορετικές εθνικές και γλωσσικές ομάδες από την Τουρκία (Αλεβίτες, Λαζοί, Τσερκέζοι, Αρμένιοι, Αραμαίοι κ.α.). Ανάμεσά τους και 35 με 40 χιλιάδες Κούρδους Γεζίντι. Σημαντική παράμετρος για την δημογραφική εξέλιξη της Γερμανίας, εκτός από τις εκ Τουρκίας οικογενειακές συνενώσεις, είναι και ότι ενώ σε κάθε Γερμανίδα αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 1,33 γεννήσεις παιδιών, το ποσοστό αυτό στις Τουρκάλες στη Γερμανία φτάνει το 1,87 παιδιά.

Μια σοκαριστική έρευνα

Αναφορικά με το θρησκευτικό δόγμα της τουρκικής μειονότητας, η συντριπτική πλειοψηφία, περίπου το 63 % των Τούρκων μουσουλμάνων της Γερμανίας υπάγονται στο σουνιτικό δόγμα. Ένα 12% συγκαταλέγεται στην κοινότητα Αλεβιτών, ενώ οι Σιίτες δεν ξεπερνούν το 2%.

Υπάρχει ακόμα ένα 7% που δηλώνει άλλο δόγμα, όπως και ένα 8% που είναι ανεξίθρησκο. Σήμερα, στη Γερμανία λειτουργούν συνολικά περίπου 2.350 τζαμιά και θρησκευτικοί οίκοι, που στην συντριπτική τους πλειοψηφία ελέγχονται από την τουρκική κυβέρνηση που στέλνει εκεί τους δικούς της ιμάμηδες.

Αναφορικά με το θρησκευτικό συναίσθημα της τουρκικής μειονότητας είναι άκρως αποκαλυπτικά τα στοιχεία μιας έρευνας, σύμφωνα με την οποία το 47% των ερωτηθέντων υποστηρίζει ότι «η τήρηση των εντολών που επιβάλει η ισλαμική θρησκεία είναι σημαντικότερη από τους νόμους του κράτους». Το γεγονός αυτό τους φέρνει πολύ κοντά στις αυταρχικές, ισλαμοφασιστικές και εθνικιστικές τοποθετήσεις του Ερντογάν. Το 36% πιστεύει ότι «μόνο το Ισλάμ είναι σε θέση να λύσει τα προβλήματα της εποχής», ενώ το 50% θεωρεί ότι «μια μόνο θρησκεία, το Ισλάμ, είναι η αληθινή».

Αυτό όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι ένα 32% πιστεύει ότι «οι μουσουλμάνοι πρέπει να επιδιώκουν την επιστροφή σε μια κοινωνική τάξη πραγμάτων όπως στην εποχή του προφήτη Μωάμεθ». Για τους ερευνητές του πανεπιστήμιου του Μύνστερ, το 13% των ερωτηθέντων που αποδέχεται και τις τέσσερεις παραπάνω δηλώσεις, είναι σαφές πως συμφωνούν με τον “θρησκευτικό ριζοσπαστισμό” και την “αιώνια θεϊκή βούληση” του ισλαμισμού. Ποσοστό που στη δεύτερη γενιά των Τούρκων της Γερμανίας φτάνει στο 18%.

Υποστήριξη στο Ισλαμικό Κράτος!

Ως προς την εκπαίδευση, σημειώνεται πως μόνο το 14% είναι απόφοιτοι γερμανικού λυκείου (Abitur) και μόνο το 5% των Τούρκων μεταναστών είναι απόφοιτοι πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Ποσοστά ιδιαίτερα χαμηλά σε σχέση με άλλες εθνικές ομάδες, όταν μάλιστα ένα 60% των μεταναστών με τουρκική καταγωγή δεν έχει ούτε το απολυτήριο του βασικού 9τάξιου σχολείου (Hauptschüle).

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν έρευνες που γίνονται σε γερμανικά σχολεία με μαθητές μουσουλμανικής πίστης που δείχνουν ότι πολλά από αυτά τα σχολεία λειτουργούν και σαν φυτώρια “νεαρών εξτρεμιστών της γενιάς της Σαρία”, στο πνεύμα του Σαλαφισμού. Ενδεικτικά, κάποια στοιχεία:

• Κάθε τρίτος από αυτούς τους μαθητές «μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του να πολεμά για την πίστη του και να διακινδυνεύει γι αυτό ακόμα και τη ζωή του».
• Κάθε πέμπτος βλέπει τη Δύση σαν κίνδυνο για το Ισλάμ και που δικαιολογεί την βίαιη αντίσταση.
• Υπάρχουν όμως και πιο ακραίες απόψεις. 8% αυτών των 16χρονων μαθητών υποστηρίζουν των αγώνα των αδελφών μουσουλμάνων για ένα Ισλαμικό Κράτος, ενώ σχεδόν 4% θεωρεί ότι αυτός ο αγώνας δικαιολογεί και τρομοκρατικά χτυπήματα.

50 δισ. τζίρος

Το 2011 περίπου 80.000 επιχειρήσεις στη Γερμανία ανήκαν σε Τούρκους μετανάστες, τρεις φορές περισσότερες απ’ ότι το 1990, ενώ μέχρι το 2017 προστέθηκαν και άλλες 10.000. Ο τζίρος των τουρκικών επιχειρήσεων στη Γερμανία ξεπερνά τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ από τους συνολικά 500 χιλιάδες εργαζόμενους σε αυτές, το 35-40% ήταν Γερμανοί.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ακόμη ότι η 1η χώρα σε εισαγωγές τουρκικών προϊόντων είναι η Γερμανία και αντιστρόφως η 1η χώρα σε εξαγωγές στην Τουρκία είναι η Γερμανία. Το 2017, ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών ανάμεσα στις δύο χώρες έφτασε τα 37,6 δισ. ευρώ. Συγκριτικά ο αντίστοιχος όγκος των συναλλαγών Ελλάδας-Γερμανίας είναι μόλις 7,2 δισ. ευρώ!

Ερντογάν δαγκωτό οι Τούρκοι της Γερμανίας

Αποτελώντας περίπου το 1,5% στο σύνολο των ψηφοφόρων στη Γερμανία (σχεδόν ένα εκατομμύριο ψηφοφόροι) οι Τούρκοι της Γερμανίας αποτελούν πλέον σημαντική πολιτική οντότητα στο γερμανικό πολιτικό σύστημα, με στρατηγικά χαρακτηριστικά. Στην σημερινή, 19η γερμανική βουλή βρίσκονται 14 βουλευτές τουρκικής ή κουρδικής καταγωγής, 3 περισσότεροι από το 2013 και 9 από αυτή του 2009.

Το κόμμα που ψηφίζουν παραδοσιακά είναι το σοσιαλδημοκρατικό, στο οποίο στις τελευταίες εκλογές του 2017 έδωσαν το 39% των ψήφων τους, όταν στους Γερμανούς ψηφοφόρους το ποσοστό αυτό κυμαίνονταν στο 20% . Ακολουθούν Πράσινοι και Αριστερά.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η ψήφος των Τούρκων μεταναστών στις τουρκικές εκλογές που επίσης αποκλίνει σημαντικά από αυτή των ψηφοφόρων στην Τουρκία. Στο δημοψήφισμα για το τουρκικό Σύνταγμα του 2017 το 63% των Τούρκων εκλογέων της Γερμανίας ψήφισαν υπέρ του Ερντογάν, όταν το ποσοστό αυτό στην Τουρκία ήταν 51,2%.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2015 υπέρ του Ερντογάν ψήφισε περίπου το 60% των Τούρκων εκλογέων της Γερμανίας. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι περίπου το 60% ψηφίζει Ερντογάν και το “συντηρητικό” ΑΚΡ, ενώ στη Γερμανία επιλέγει “προοδευτικά” κόμματα (SPD, Πράσινοι, Αριστερά), από τα οποία οι τουρκικής καταγωγής ψηφοφόροι αναμένουν ευλόγως μια μεταναστευτική και κοινωνική πολιτική που τους ευνοεί περισσότερο. Ιδιαίτερα όσον αφορά στα πολλά κρατικά επιδόματα που απολαμβάνει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της τουρκικής μειονότητας – περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μειονότητα.