Το μετά την εκεχειρία στην Γάζα – Τα διλήμματα του Νετανιάχου

Αυτό επανειλημμένα είχε ζητηθεί από τον αποπεμφθέντα υπουργό Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ και τον υπό παραίτηση Αρχηγό των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (ΙΕΔ) Στρατηγό Χέρτσι Χαλεβί, προκειμένου να προσανατολιστούν αναλόγως και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, κάτι βέβαια που ζητούσε επιτακτικά και η αντιπολίτευση!

Η αναγκαστική και ευάλωτη Συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς που επιτεύχθηκε με την μεσολάβηση ΗΠΑ, Αιγύπτου και Κατάρ έφερε αναντίρρητα χαμόγελα ελπίδας σε όλο τον κόσμο, εορτάστηκε με έντονους πανηγυρισμούς στην Λωρίδα της Γάζας και υποστηρίχτηκε από την πλειονότητα των Ισραηλινών πολιτών, για τους οποίους προέχει η απελευθέρωση των ομήρων και επιστροφή των σωρών των αποθανόντων. Πως θα πορευτεί πλέον το Ισραήλ και ο Νετανιάχου του οποίου η πολιτική του επιβίωση, όπως υποστηρίζει η αντιπολίτευση, είναι η πρώτιστη προτεραιότητα του;

Ο Μπίμπι για 15 μήνες μιλούσε για πόλεμο μέχρι την επίτευξη της «απόλυτης νίκης», χωρίς βέβαια να διευκρινίζει τι ακριβώς σήμαινε αυτό. Υπονοούσε βέβαια την πλήρη εξάλειψη και εκρίζωση της Χαμάς από την Λωρίδα της Γάζας και όχι μόνον των στρατιωτικών δυνατοτήτων της και φυσικά την απελευθέρωση όλων των απαχθέντων ομήρων! Δύο πολεμικών στόχων που όμως δεν ήταν συμβατοί μεταξύ τους, με τον Γκαλάντ να υποστηρίζει ότι τα περί «απόλυτης νίκης» είναι ρητορική ανοησία και να ζητάει επαναπροσδιορισμό των πολεμικών στόχων.

Όμως, η μεσσιανική ακροδεξιά με την οποία συγκυβερνάει ο Νετανιάχου δεν έπαψε να οραματίζεται την απόλυτη τιμωρία των κατοίκων της Γάζας, την πλήρη ανακατάληψη και προσάρτηση της Λωρίδας, με ταυτόχρονη απομάκρυνση μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων και με ισραηλινούς εποικισμούς.

Η απελευθέρωση των ομήρων

Η απελευθέρωση των ομήρων επιτυγχάνεται τελικά όχι δια της “απόλυτης νίκης”, αλλά με μία αναγκαστική Συμφωνία τριών φάσεων, με κατάπαυση του πυρός, ανταλλαγή των απαχθέντων ομήρων με Παλαιστίνιους φυλακισμένους, επαύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας και σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων στην δεύτερη φάση. Ενώ στην τρίτη και τελευταία φάση θα αρχίσει η ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας.

Η εσωτερική πίεση που υφίστατο η ισραηλινή κυβέρνηση για κατάπαυση των εχθροπραξιών και απελευθέρωση των ομήρων ήταν τεράστια και άκρως δικαιολογημένη από την ισραηλινή εθνικό-θρησκευτική κουλτούρα. Ο Πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτσογκ δήλωσε, λίγο πριν εγκριθεί η εν λόγω Συμφωνία από το Υπουργικό Συμβούλιο, φοβούμενος το μπλοκάρισμα της από τους ακροδεξιούς κυβερνητικούς εταίρους του Νετανιάχου ότι «δεν υπάρχει μεγαλύτερη ηθική, εβραϊκή ή ισραηλινή υποχρέωση από το να φέρουμε πίσω τους γιούς και τις κόρες μας, είτε να αναρρώσουν στην πατρίδα είτε να αναπαυθούν»!

Στις 25 Ιανουαρίου απελευθερώθηκαν και άλλοι τέσσερεις όμηροι, γυναίκες στρατιώτες. Στο Ισραήλ, παράλληλα με την διάχυτη εθνική ευφορία, ανακύπτει και πάλι το ζήτημα των τεραστίων ευθυνών της κυβέρνησης για την χειρότερη ημέρα στην ιστορία του Κράτους του Ισραήλ και για όλους τους Εβραίους, μετά το Ολοκαύτωμα. Αυτό επιτείνεται και με την παραίτηση του Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, ο οποίος ανέλαβε την ευθύνη για το ότι ο πανίσχυρος ισραηλινός στρατός δεν μπόρεσε να προστατέψει τους πολίτες από τις φρικαλεότητες των τρομοκρατών της Χαμάς.

Υπάρχει οργή σε μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινωνίας διότι ο Νετανιάχου ούτε καν ψήγματα ευθύνης δεν έχει αναλάβει μέχρι σήμερα για την κολοσσιαία αποτυχία των Υπηρεσιών Πληροφοριών και Ασφαλείας να προλάβουν αυτήν την εθνική τραγωδία και το οποίο απαιτεί την συγκρότηση μιας ανεξάρτητης εξεταστικής επιτροπής διερεύνησης. Η Χαμάς δε έχει αποδεκατιστεί και οι στρατιωτικές της δυνατότητες περιορίζονται πλέον μόνον για ανταρτικές επιχειρήσεις μέσα στην Λωρίδα της Γάζας, αλλά δηλώνει “παρούσα” και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του Ισραήλ.

Η Χαμάς αντέχει… 

Προς τι αυτός ο πόλεμος! Οι σκηνές που είδαμε τα δύο “Σάββατα” της απελευθέρωσης των ομήρων με ένστολους ένοπλους της Χαμάς στα ερείπια της Γάζας και τα πλήθη να ζητωκραυγάζουν, ήταν μία καλά σχεδιασμένη, αλλά άγαρμπα εκτελεσθείσα προπαγάνδα για να δείξει ότι αυτή “κάνει το κουμάντο” και οι κάτοικοι την υποστηρίζουν. Και φυσικά να δείξει, τόσο στο Ισραήλ, όσο και στους απανταχού Παλαιστινίους, ότι η στρατηγική του “Summud”, δηλαδή του παλαιστινιακού δόγματος της προσωπικής και συλλογικής ανθεκτικότητας και της σταθερής αποφασιστικότητας απέναντι στο Ισραήλ, αποδίδει. Επιπροσθέτως επισημαίνεται ότι η Χαμάς επανασυστήνει τις διοικητικές τις υπηρεσίες, ενώ παράλληλα είναι αυτή που παραλαμβάνει και διανέμει την ανθρωπιστική βοήθεια.

Ο Μπίμπι βρίσκεται σε δύσκολη θέση και μιλάει για «προσωρινή κατάπαυση του πυρός» και για ανανέωση των επιχειρήσεων μέχρι το Ισραήλ να πετύχει όλους τους πολεμικούς τους στόχους εφόσον απαιτηθεί, ενώ υπάρχουν κύκλοι που προσπαθούν να υπονομεύσουν την Συμφωνία. Η αποχώρηση του Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και του κόμματος του “Εβραϊκή Δύναμη” (Otzma Yehudit) από τον κυβερνητικό συνασπισμό τον αφήνει με 61 /120 έδρες στην Κνεσέτ ενώ ο έτερος… εταίρος Μπεζαλέλ Σμότριχ, του επίσης μεσσιανικού-ακροδεξιού κόμματος “Θρησκευτικού Σιωνισμού”, απειλεί να φύγει αν δεν συνεχιστούν οι επιχειρήσεις μετά την πρώτη φάση των έξι εβδομάδων. Αν αποχωρήσει και ο Σμότριχ η κυβέρνηση Νετανιάχου χάνει την πλειοψηφία και πέφτει, με ότι αυτό σημαίνει για την πολιτική του επιβίωση.

Κανείς δεν γνωρίζει αν τελικά ο Νετανιάχου θα προχωρήσει στην δεύτερη και πιο κρίσιμη φάση, ίσως και να μην το γνωρίζει ούτε ο ίδιος, η οποία όπως προαναφέρθηκε περιλαμβάνει την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, και την απελευθέρωση των υπόλοιπων 65 ομήρων, πολλούς εξ’ αυτών να θεωρούνται νεκροί.

Ήδη ο ισραηλινός στρατός σε αυτήν την φάση αποσύρεται από τα πληθυσμιακά κέντρα στη Γάζα και αναδιατάσσεται, ενώ στην δεύτερη φάση θα εγκαταλειφθεί και ο διάδρομος Νετζαρίμ που αποκόπτει το βόρειο από το κεντρικό και νότιο τμήμα της Γάζας και ο διάδρομος Φιλαντέλφι, της λωρίδας που εκτείνεται παράλληλα με τα σύνορα της Λωρίδας με την Αίγυπτο μέχρι την θάλασσα κάτι που ο Νετανιάχου διακήρυττε ότι ποτέ δεν θα το κάνει. Πρόκειται στην ουσία για πλήρη απόσυρση για την οποία φυσικά θα πανηγυρίσει ως νίκη η Χαμάς!

Για τον λόγο αυτό ο Ισραηλινός πρωθυπουργός μιλάει για την δυνατότητα «ανανέωσης του πολέμου» και μάλιστα με την συναίνεση της Αμερικής! Ποιος όμως θα είναι ο σκοπός αυτής της φάσης του πολέμου; Με ποια στρατηγική θα εκτελεστεί; Το Ισραήλ όμως είναι πια εξαντλημένο από τον πλέον μακροχρόνιο πόλεμο της ιστορίας του και οι επιχειρήσεις στη Γάζα έχουν, εδώ και πολλούς μήνες φθίνουσα ένταση και έκταση!

Το έτερο δίλημμα του Νετανιάχου

To άλλο στρατηγικό δίλημμα του Ισραηλινού πρωθυπουργού, με την προϋπόθεση ότι θα ολοκληρωθεί και η δύσκολη δεύτερη φάση το οποίο ανακύπτει τώρα, σχετίζεται με το πώς διαμορφωθεί η μεταπολεμική Γάζα που όπως προαναφέραμε εκτός από μία έκθεση ιδεών που εκδόθηκε από την κυβέρνηση πριν ένα χρόνο, είχε αρνηθεί να συζητήσει.

Με την Χαμάς να μην έχει εκριζωθεί – άλλωστε πως θα γινόταν αυτό από την στιγμή που πρόκειται για ένα πολιτικό, κοινωνικό-θρησκευτικό και ιδεολογικό κίνημα – μόνο με στρατιωτικά μέσα και ένα κενό εξουσίας στη Λωρίδα, αντί για αποριζοσπαστικοποίηση θα αναζωπυρωθεί ο εξτρεμισμός, με ό,τι αυτό σημαίνει για το μέλλον. Για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται ότι όταν ένας πόλεμος δεν έχει σαφείς πολιτικούς στόχους και δεν παρέχει πολιτικό ορίζοντα, ακόμη και τα μεγαλύτερα στρατιωτικά επιτεύγματα μπορεί να πάνε… χαμένα!

Οι εικόνες από την πλατεία της Παλαιστίνης το Σάββατο δείχνουν ότι έστω και στρατιωτικά αποδυναμωμένη η Χαμάς θα επιχειρήσει να καταστεί, αν όχι de facto κυρίαρχος στην ισοπεδωμένη Λωρίδα της Γάζας, τουλάχιστον να συμμετέχει στην διακυβέρνηση της και στην προσπάθεια ανοικοδόμησης, το κόστος της οποίας εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 100 δισ. δολάρια! Μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει αποδεκτό από το Ισραήλ;

Η ολική επανακατάληψη και προσάρτηση της Γάζας ή η στρατιωτική διακυβέρνηση δεν είναι στις επιλογές της ισραηλινής κυβέρνησης, παρά τις κραυγές της μεσσιανικής ακροδεξιάς και του λόμπι του εβραϊκού εποικισμού. Ούτε φυσικά είναι προς το συμφέρον του να αφήσει το χάος να κυριαρχεί, γιατί όταν έχεις δίπλα σου το χάος κάποια στιγμή διαχέεται σε σένα.

Ευάλωτος ο Νετανιάχου

Τα Εμιράτα, η Αίγυπτος, η Ιορδανία αλλά και το Κατάρ προτείνουν προσωρινά μία διεθνή οντότητα με τεχνοκράτες και με την υποστήριξη των ΗΠΑ να αναλάβει την διακυβέρνηση της Γάζας και σε δεύτερο χρόνο να μεταβιβαστεί η ευθύνη στην Παλαιστινιακή Αρχή, με την προϋπόθεση την ανασυγκρότηση και την εξυγίανση της, με πολυεθνικές αραβικές δυνάμεις κυρίως να έχουν την ευθύνη ασφαλείας και επιβολής του νόμου. Σε αυτήν την πρόταση ανταποκρίθηκε θετικά η Παλαιστινιακή Αρχή με την προϋπόθεση όμως αφοπλισμού της Χαμάς.

Εδώ κρίνεται σκόπιμο να επισημάνουμε ότι οι δυνάμεις ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής συνεργάζονται με τους Ισραηλινούς στις τρέχουσες επιχειρήσεις τους για την εξάλειψη των θυλάκων της Χαμάς στην Τζενίν στον βορρά της Δυτικής Όχθης, ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος της Μαχμούτ Αμπάς έχει γίνει αρκετά επικριτικός προς της Χαμάς. Σε μία δήλωση αποδοκιμασίας μάλιστα απέναντι στους πανηγυρισμούς της Χαμάς, ρώτησε αν ο θάνατος 50 χιλιάδων ανθρώπων στην Γάζα δικαιολογεί την απελευθέρωση 1000 Παλαιστινίων κρατουμένων.

Συνοψίζοντας να πούμε ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου περισσότερο ευάλωτη από ποτέ, λόγω στρατηγικών λαθών που θα μπορούσε να αποφύγει βρίσκεται μπροστά σε στρατηγικά διλήμματα για την πορεία του Ισραήλ από εδώ και πέρα και πρέπει να πάρει σοβαρές αποφάσεις. Η κατάπαυση του πυρός είναι προτιμότερη από έναν αέναο πόλεμο χωρίς στρατηγική και ίσως η κατάπαυση του πυρός εξελιχθεί σε μία μόνιμη εκεχειρία. Άλλωστε το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του Ισραήλ αποτελείται από εκεχειρίες σε διάφορα μέτωπα που ήταν σχετικά μακροπρόθεσμες και όχι πλήρεις συμφωνίες ειρήνης.

Έτσι όμως μπορεί να προκύψει μια στρατηγική, μία στρατηγική που θα συμπεριλαμβάνει και την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος αλλιώς θα συνεχίζεται η ανατροφοδότηση του κύκλου βίας στην περιοχή. Οι Παλαιστίνιοι που δεν θα πρέπει να ταυτίζονται με την Χαμάς δεν θα δεχθούν ποτέ να είναι ένας λαός χωρίς εθνικά δικαιώματα. Αλλά αυτό απαιτεί μια νέα διαφορετική γενιά ηγετών με όραμα ένθεν κακείθεν!