Το μποϋκοτάζ ανακατεύει την τράπουλα στα Σκόπια

Σύμφωνα με τη συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαϊκών Μίντια, το δημοψήφισμα για την Συμφωνία των Πρεσπών στα Σκόπια είχε ηττημένους τη Δύση και τον Ζόραν Ζάεφ. Οι ναυαρχίδες του γερμανικού Τύπου χαρακτήρισαν το αποτέλεσμα μία “αποτυχία που λανσάρεται ως επιτυχία“. Ο χαρακτηρισμός “αποτυχία” είναι μάλλον επιεικής. Διότι παρά τις μαζικές προτροπές (και τους εκβιασμούς) των ηγετών της Δύσης η συμμετοχή στο κρίσιμο δημοψήφισμα δεν ξεπέρασε το 37%.

Ο Ζόραν Ζάεφ δεν κατάφερε να πείσει ούτε το σύνολο των οπαδών του κυβερνώντος κόμματος να πάει να ψηφίσει. Παρόλα αυτά η Δύση “σφυρίζει” αδιάφορα. Η Κομισιόν και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ μίλησαν για “θετικό αποτέλεσμα”, παραβλέποντας το τεράστιο ποσοστό της αποχής. Ουσιαστικά δίνουν “πάσα” στον Σκοπιανό πρωθυπουργό να προχωρήσει κοινοβουλευτικά στην συνταγματική αναθεώρηση, όπως προβλέπεται στην Συμφωνία των Πρεσπών.

Είναι αλήθεια πως ο χαμογελαστός Ζάεφ μοιάζει πιο συμπαθής από τον Βίκτορ Όρμπαν και τον Ματέο Σαλβίνι. Πολλοί βλέπουν την σκοπιανή κυβέρνηση σαν μία όαση ευρωπαϊσμού, έναντι του εθνικισμού που αναδύεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Προφανώς, όμως, και δεν κρύβονται ιδεαλιστικά κίνητρα πίσω από την στάση του Βερολίνου και της Ουάσιγκτον.

Για μια “χούφτα” βουλευτές

Αυτό που επείγει για τις ΗΠΑ και την ΕΕ είναι να ενταχθούν τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ. Δεν μπορεί να γίνει όσο υπάρχει η εκκρεμότητα του ονοματολογικού, λόγω των αντιδράσεων της Ελλάδας. Ουδόλως απασχολεί την καγκελάριο Μέρκελ και τον πρόεδρο Τραμπ η ονομασία της ΠΓΔΜ. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να αναχαιτίσουν την ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια.

Πάντως, όποιο και αν ήταν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, πρακτικά δεν ήταν δεσμευτικό για την κυβέρνηση των Σκοπίων. Το δημοψήφισμα είχε συμβουλευτικό ρόλο, όχι νομική ισχύ. Οι συνταγματικές αλλαγές που προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών, μπορούν ακόμα να εγκριθούν. Αρκεί να περάσουν από το Κοινοβούλιο, συγκεντρώνοντας τις ψήφους 80 τουλάχιστον βουλευτών.

Η κυβερνητική πλειοψηφία δεν επαρκεί, επομένως χρειάζονται λίγοι βουλευτές από το εθνικιστικό κόμμα VMRO. Οι δυτικές πρεσβείες θα βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Θα φροντίσουν να εξασφαλίσουν ασυλία τα στελέχη του VMRO από τα σκάνδαλα για τα οποία κατηγορούνται. Υπάρχει η αίσθηση ότι στα Σκόπια θα ζήσουμε ημέρες “Ιουλιανών”, με εξαγορές και προσαρτήσεις βουλευτών.

Το τελευταίο που ενδιαφέρει τη Δύση είναι η εύρυθμη λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στα Σκόπια. Μπορεί κάλλιστα να υπολογίζει σε “αποστάτες” στο εσωτερικό του εθνικιστικού κόμματος. Ο νέος ηγέτης του VMRO Κρίστιαν Μίτσκοφσκι δεν εμπνέει τις μάζες, όπως ο πλέον υπόδικος προκάτοχος του Νίκολα Γκρούεφσκι. Η καμπάνια του Μίτσκοφσκι κινήθηκε σε χαμηλούς τόνους και απέφυγε τις επιθέσεις στην Ελλάδα. Ο ίδιος κάλεσε σε ψήφο “κατά συνείδηση”, όχι σε καταψήφιση της συμφωνίας.

Από την στιγμή που η εθνικιστική αντιπολίτευση στερείται μιας χαρισματικής ηγεσίας, το σενάριο μιας “αποστασίας” στο εσωτερικό της δεν πρέπει να αποκλειστεί. Με δεδομένο όμως το πολιτικό κλίμα στο εσωτερικό της χώρας κινδυνεύει να επιδεινώσει την κατάσταση. Διότι δεν είναι μόνο το ζήτημα της ονομασίας που απασχολεί τους οπαδούς του VMRO και γενικότερα τους Σλάβους.

Οι Σλάβοι “τρέμουν” τους Αλβανούς

Υπάρχει έντονη δυσαρέσκεια για τον διευρυμένο ρόλο των αλβανικών κομμάτων στην κυβέρνηση της χώρας. Παρά την ειρηνευτική συμφωνία του 2001, υπάρχει μεγάλη καχυποψία μεταξύ των δύο εθνοτήτων. Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε πως πολλοί σλαβόφωνοι θεωρούν τον Ζάεφ “αχυράνθρωπο” των Αλβανών.

Ως γνωστόν τα Σκόπια πέρασαν από “σαράντα κύματα” για να καταφέρουν να σχηματίσουν κυβέρνηση, μετά τις εκλογές του 2016. Το VMRO ήρθε πρώτο σε ψήφους, χωρίς όμως να κατακτήσει την αυτοδυναμία. Οι εθνικιστές προεξοφλούσαν νέες εκλογές, στις οποίες θεωρούσαν πως θα κατακτούσαν την πολυπόθητη αυτοδυναμία. Υπολόγιζαν όμως χωρίς τον Ζόραν Ζάεφ.

Ο αρχηγός των σοσιαλδημοκρατών εμφανίστηκε έτοιμος να σχηματίσει κυβέρνηση, στηριζόμενος στις ψήφους των τριών αλβανικών κομμάτων. Όμως για τους οπαδούς του VMRO ήταν ενέργεια ισοδύναμη με προδοσία. Η βεντέτα του σημερινού πρωθυπουργού με τον Γκιόργκι Ιβάνοφ ξεκινάει από τότε.

Ο πρόεδρος των Σκοπίων αρνούνταν επίμονα να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ζάεφ, ισχυριζόμενος ότι κινδυνεύει ο “μακεδονικός” χαρακτήρας του κράτους. Η πολιτική κρίση πήγε να λάβει επικίνδυνη τροπή μετά την εισβολή οπαδών του VMRO στο κοινοβούλιο και τον άγριο προπηλακισμό σοσιαλδημοκρατών βουλευτών, ακόμα και του ίδιου του Ζάεφ.

Η κρίση εκτονώθηκε με την καταλυτική παρέμβαση των Αμερικανών. Οι Αμερικανοί είχαν ξεγράψει οριστικά τον Γκρούεφσκι λόγω της φιλορωσικής του στάσης. Ο πρόεδρος Ιβανόφ αναγκάστηκε να υποχωρήσει μετά τις ασφυκτικές πιέσεις της Ουάσιγκτον και ο Ζόραν Ζάεφ ορκίστηκε πρωθυπουργός.

Η Μόσχα ποντάρει στον Ιβανόφ

Η συμφωνία υπερψηφίστηκε μαζικά από τους αλβανόφωνους, αλλά μόλις από το 1/3 των σλαβόφωνων. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα για τον σκοπιανό πρωθυπουργό. Ήδη θεωρούνταν από πολλούς συμπατριώτες του, πρωθυπουργός περιορισμένης νομιμοποίησης. Με την στάση του κινδυνεύει να απαξιωθεί παντελώς στην πλειοψηφία του πληθυσμού.
Την κατάσταση περιπλέκει περαιτέρω η στάση της Ρωσίας. Η Μόσχα απέφυγε να παρέμβει κατά την διάρκεια δημοψηφίσματος, αλλά είναι φανερό πως δεν θα κάτσει πλεόν “με σταυρωμένα χέρια“. Χαρακτήρισε την Συμφωνία των Πρεσπών “κενό γράμμα”, μετά την αποχή της Κυριακής.

Σε μία εξέλιξη της τελευταίας στιγμής, η Μόσχα ανακοίνωσε πως θα προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καταγγέλοντας τις δυτικές παρεμβάσεις στο εσωτερικό της χώρας. Δεν θέλει να βλέπει τον Ζόραν Ζάεφ ούτε ζωγραφιστό, λόγω της φιλονατοϊκής του στάσης. Στον αντίποδα, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών επαίνεσε δημοσίως τον Γκιόργκε Ιβανόφ. Ο Σκοπιανός πρόεδρος είχε καλέσει, από το βήμα του ΟΗΕ, τους ψηφοφόρους σε αποχή από το δημοψήφισμα.

Η Μόσχα ποντάρει πολλά στον Σκοπιανό πρόεδρο, τον οποίο “χρίζει” ατύπως ηγέτη της εθνικιστικής αντιπολίτευσης. Από ότι φαίνεται η αντιπαράθεση Δύσης-Ρωσίας θα μεταφερθεί δυναμικά και στο εσωτερικό των Σκοπίων. Οι Ρώσοι μοιάζουν αποφασισμένοι να αξιοποιήσουν την αποχή από το δημοψήφισμα, για να αποτρέψουν την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ. Τώρα ξεκινάει ένα νέο παιχνίδι για την κυριαρχία στο εσωτερικό της χώρας.