Το ΝΑΤΟ, η Μόσχα και η διττή προσέγγιση

Στην τελική ευθεία μπαίνουν τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ για την Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας, στις 14 Ιουνίου, με την συμμετοχή και του Μπάιντεν, ο οποίος έρχεται να επιβεβαιώσει την αναθέρμανση του αμερικανικού ενδιαφέροντος για την Ευρώπη, μετά την ατονία που υπήρξε επί προεδρίας Τραμπ. Ήδη πάντως, το ενδιαφέρον στρέφεται στην συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον Πούτιν, υπό το πρίσμα και των πρόσφατων εξελίξεων στην Λευκορωσία, οι οποίες επικράτησαν και στην σημερινή τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των κρατών της Συμμαχίας.

Το Βορειοατλαντικό συμβούλιο καταδίκασε, άλλωστε, από την πρώτη στιγμή την αναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους της Ryanair στο Μινσκ, όπου στη συνέχεια συνελήφθη ο νεαρός αντικαθεστωτικός δημοσιογράφος. Σε αυτήν την απόφαση αναφέρθηκε και ο ΓΓ της Συμμαχίας, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τις αναφορές ότι ο Υπουργός Εξωτερικών της Λευκορωσίας ευχαρίστησε την Τουρκία, επειδή ζήτησε μια πιο ήπια αντίδραση των συμμάχων.

Την περασμένη εβδομάδα συμφωνήσαμε «σε μία ισχυρή δήλωση, καταδικάζοντας σκληρά την αναγκαστική προσγείωση ενός πολιτικού αεροσκάφους στην πορεία του από μία πρωτεύουσα του ΝΑΤΟ, την Αθήνα προς μία άλλη πρωτεύουσα του ΝΑΤΟ, το Βίλνιους» είπε χαρακτηριστικά ο Στολτενμπεργκ. Με αυτήν την απάντηση δεν άφησε κανένα περιθώριο για άλλα σχόλια σχετικά με το εάν η Άγκυρα επιδίωξε όντως να μετριάσει την αντίδραση των συμμάχων έναντι του καθεστώτος Λουκασένκο.

Σύνοδος Κορυφής και παρασκήνιο

Η Τουρκία έχει εξάλλου αρκετές εκκρεμότητες στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, για να μπορεί να “καθαρίζει” και για άλλους. Με τον Ερντογάν όμως και τις γνωστές “ακροβασίες” του ανάμεσα στη Δύση και τη Μόσχα, δεν αποκλείεται το θέμα να τέθηκε, ακόμη και για αντιπερισπασμό. Η Άγκυρα εστιάζει πάντως ήδη, στην συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν, η οποία αναμένεται να κρίνει την τροπή που θα πάρουν οι, εδώ και καιρό, ταραγμένες αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Μια τροπή, η οποία θα έχει ισχυρό αντίκτυπο σε μια σειρά περιφερειακών συγκρούσεων και ζητηματων, συμπεριλαμβανομένης της έντασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Παραλλήλως, μετά και την επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Αθήνα, η Τουρκία επικεντρώνει, σε δεύτερο πλάνο, και στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, η οποία θα γίνει στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα γνωρίζει άλλωστε, ότι, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αποτελούν μέρος των σχέσεών της με την Ουάσιγκτον.

Στην σημερινή τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ κυριάρχησε πάντως και πάλι το θέμα της Λευκορωσίας, με τον Στόλτενμπεργκ να επαναλαμβάνει ότι χρειάζεται μία «ανεξάρτητη έρευνα». Ο ίδιος επανέλαβε το αίτημα για την απελευθέρωση του δημοσιογράφου και της Ρωσίδας φίλης του και δήλωσε ότι έχει καλέσει πολλές φορές το Μινσκ «να απελευθερώσει όλους τους πολιτικούς κρατούμενους στην Λευκορωσία».

Η παρέμβαση Δένδια 

Η τηλεδιάσκεψη, εκτός από την προετοιμασία της Συνόδου Κορυφής, στην οποία την Ελλάδα θα εκπροσωπήσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, περιελάμβανε στην ατζέντα της και την προώθηση της διαδικασίας “ΝΑΤΟ2030” για την προσαρμογή της Συμμαχίας έναντι στις υπάρχουσες, αλλά και τις αναδυόμενες προκλήσεις ασφάλειας.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, στην παρέμβαση του, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε στην ανάγκη «η Συμμαχία να προστατεύσει τις θεμελιώδεις αξίες πάνω στις οποίες βασίζεται, ιδιαίτερα υπό το φως των προκλήσεων που αντιμετωπίζει». Έκανε επίσης ειδική αναφορά στην Λευκορωσία, ενώ τόνισε ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, όχι μόνον γεωγραφικές αλλά και τομεακές, όπως η κλιματική αλλαγή και οι κυβερνοεπιθέσεις.

Ο Νίκος Δένδιας, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα έτυχε θερμής υποδοχής από τον Λαβρόφ στο Σότσι, επισήμανε, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές και την ανάγκη να διατηρηθεί η διττή προσέγγιση της Μόσχας. Σημείωσε επίσης ότι η Συμμαχία θα πρέπει να ενισχύσει τις εταιρικές σχέσεις με άλλους σημαντικούς διεθνείς παίκτες, αρχίζοντας από την Ινδία. Τόνισε τέλος την ανάγκη να ενισχυθεί η στρατηγική εταιρική σχέση του ΝΑΤΟ με την ΕΕ, επισημαίνοντας ότι αυτό θα πρέπει να γίνει «χωρίς αποκλεισμούς και με πλήρη σεβασμό στην αυτονομία κάθε Οργανισμού».

Το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να κάνει διάλογο με την Ρωσία είχε δηλώσει νωρίτερα ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, διευκρινίζοντας, ωστόσο, ότι «το κλειδί για καλύτερες σχέσεις είναι σαφώς στην Μόσχα». Οι σχέσεις πάντως παραμένουν τεταμένες και ενδεικτικό του κλίματος είναι το γεγονός ότι το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας (NRC), το οποίο δημιουργήθηκε το 2002 για να διευκολύνει τις  διαβουλεύσεις, δεν έχει συνεδριάσει εδώ και δύο χρόνια και συγκεκριμένα από τον Ιούλιο του 2019. Οι εξελίξεις δε στη Λευκορωσία και η στάση του Πούτιν, ο οποίος στη διήμερη συνάντησή του με τον Λουκασένκο στο Σότσι, κάλυψε πλήρως τον Λευκορώσο πρόεδρο.