Το παρασκήνιο της εκλογής νέου προέδρου στην Ιταλία

Πριν από μια εβδομάδα ήταν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις 20 Δεκεμβρίου ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας. Σε διάστημα λίγων ημερών δύο κορυφαίοι Γερμανοί επισκέφθηκαν την Ιταλία και δεν έχασαν την ευκαιρία να επαινέσουν την ιταλική κυβέρνηση. Το ενδιαφέρον του Βερολίνου, αλλά και των Βρυξελλών για την Ιταλία ονομάζεται Μάριο Ντράγκι.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός, όπως γνωρίζουμε, είναι γνωστός εδώ και πολλά χρόνια στους Γερμανούς πολιτικούς. Και όσο παραμένει επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης, το Βερολίνο μπορεί να κοιμάται ήσυχο. Το θέμα όμως είναι πως υπάρχουν πολλές πιθανότητες ο Ντράγκι να μεταπηδήσει από την πρωθυπουργία στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Η θητεία του Σέρτζο Ματαρέλα έχει λήξει και στις 4 Ιανουαρίου θα ξεκινήσει στο ιταλικό κοινοβούλιο η προβλεπόμενη διαδικασία για την εκλογή του νέου προέδρου.

Στο ιταλικό πολιτικό σύστημα ο πρόεδρος δεν είναι απλώς θεματοφύλακας του Συντάγματος κι εκπρόσωπος της ενότητας του έθνους. Διαθέτει σημαντικές πολιτικές αρμοδιότητες, σε θέση να καθορίσουν την πολιτική ατζέντα της χώρας. Για να αναφέρουμε μόνον την πιο σημαντική: μετά από εκλογές, ο πρόεδρος δίνει την εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση σε όποιον ο ίδιος κρίνει πως μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση, εξασφαλίζοντας την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Ο καθένας καταλαβαίνει πως με αυτόν τον τρόπο ο πρόεδρος μπορεί εύκολα να αγνοήσει το πρώτο σε έδρες κόμμα και να επιλέξει ένα συνασπισμό μικρότερων κομμάτων ή, όπως έκανε ο Ματαρέλα με τον Ντράγκι, να απευθυνθεί σε εξωκοινοβουλευτικές προσωπικότητες. Όποιος παρακολούθησε τις δύο προεδρικές θητείες του Τζόρτζο Ναπολιτάνο, στις αρχές του αιώνα μας, θα διαπιστώσει πόσο ενεργά επενέβη και καθόρισε τις πολιτικές εξελίξεις, ενίοτε ξεπερνώντας το πνεύμα του Συντάγματος.

Ο Ματαρέλα δέχτηκε τεράστιες πιέσεις, όχι μόνον από τα ιταλικά κόμματα αλλά και από την Ουάσινγκτον και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να δεχτεί να προεδρεύσει για μια δεύτερη επταετία. Η απάντηση του ήταν αρνητική και μάλλον δεν θα αλλάξει in extremis καθώς οι πληροφορίες αναφέρουν πως άρχισε ήδη να μεταφέρει τα προσωπικά του ήδη από το προεδρικό Κυρηνάλιο Μέγαρο στο Μέγαρο Τζουστινιάνι, έδρα της Γερουσίας. Οι πρώην πρόεδροι είναι ισόβιοι γερουσιαστές.

Το μεγάλο ερώτημα

Το ερώτημα είναι ποιος θα τον αντικαταστήσει. Ήταν το ίδιο ερώτημα που ετέθη και στις δύο τελευταίες προεδρικές εκλογές. Το 2013 ο τότε 88 ετών Ναπολιτάνο δέχτηκε obtorto collo δεύτερη θητεία καθώς η ορμητική είσοδος του Κινήματος 5 Αστέρων στο Κοινοβούλιο παρεμπόδιζε την διαμόρφωση οποιασδήποτε πλειοψηφίας. Άντεξε όμως μόνον έως το 2015, και στις νέες προεδρικές η Κεντροαριστερά κατάφερε να επιβάλει τον Ματαρέλα, εξασφαλίζοντας την υποστήριξη μέρους του Κινήματος 5 Αστέρων.

Αυτή τη φορά όμως το σώμα των 1.007 εκλεκτόρων είναι ιδιόμορφο. Μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα παραμένει, παρόλες τις διασπάσεις και τις διαγραφές, εκείνη του Κινήματος 5 Αστέρων, με δεύτερη εκείνη της Λέγκας του Σαλβίνι. Στους βουλευτές και γερουσιαστές ψηφοφόρους θα προστεθούν και εκλέκτορες που επιλέχτηκαν από τις 20 περιφέρειες της χώρας. Άρα το βάρος των δύο αυτών πολιτικών δυνάμεων θα είναι ακόμη μεγαλύτερο και, όπως είναι εμφανές, πρόκειται για πολιτικές δυνάμεις που δύσκολα συμμαχούν.

Πόσο μάλλον που, απ΄ο,τι φαίνεται, το απόθεμα αξιοπρεπών πολιτικών έχει εξαντληθεί. Ο Ρομάνο Πρόντι, που καταψηφίστηκε στο παρελθόν, δηλώνει απροθυμία, ενώ οι αιώνιοι υποψήφιοι, όπως ο Τζουλιάνο Αμάτο, ο Πιερ Φερντινάντο Καζίνι, η Έμα Μπονίνο, και άλλοι, δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης. Ο μόνος που κυριολεκτικά έχει ξεκινήσει μια θορυβώδη προεκλογική εκστρατεία για να εγκατασταθεί στο Κυρηνάλιο Μέγαρο είναι ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Αδιαφορώντας για το βεβαρημένο ποινικό του μητρώο και για το προχωρημένο της ηλικίας του, 85 χρονών, ο Καβαλιέρε έχει επιδοθεί σε μια συνεχή πίεση προς κάθε κατεύθυνση. Χρησιμοποιώντας την μεγάλη οικονομική του ισχύ εξασφάλισε κάποιες ασαφείς υποσχέσεις από το μικρό κόμμα του Ματέο Ρέντσι καθώς και από κάποιους πρώην συνεργάτες του που αυτονομήθηκαν και δημιούργησαν μικρά κεντρώα ή κεντροδεξιά κόμματα.

Η τεχνοκρατική λύση

Ο Μπερλουσκόνι είχε φροντίσει εδώ και μήνες να συσφίξει μια συμμαχία του κόμματος του Forza Italia με την Λέγκα του Σαλβίνι και τους ακροδεξιούς Αδελφούς Ιταλίας της Τζόρτζα Μελόνι. Δεν φαίνεται όμως η συμμαχία αυτή να ισχύσει και στις προεδρικές. Πριν από μερικές ημέρες η Μελόνι συναντήθηκε με τον Καβαλιέρε και μετά τη συνάντηση δεν απέκλεισε μια προεδρία του Μπερλουσκόνι, τον οποίο, άγνωστο με ποια κριτήρια, χαρακτήρισε «πατριώτη». Την επομένη, κι ενώ όλη η Ιταλία χλεύαζε τον “πατριωτισμό” του μεγιστάνα, η ίδια πρότεινε ως πρόεδρο την επιχειρηματία πρώην υπουργό Λετίτσια Μοράτι.

Όλα αυτά βεβαίως δεν σημαίνουν πως αποκλείεται να εκλεγεί ο Μπερλουσκόνι, ο οποίος ενώ γράφουμε αυτό το κείμενο, κινεί θεούς και δαίμονες για να ενταχθεί, ποιος ξέρει πώς, σε κάποιο περιφερειακό συμβούλιο ώστε να είναι στο Κοινοβούλιο κατά την ψηφοφορία και να ψηφίσει τον εαυτό του. Σε αυτό το συγκεχυμένο και περίπλοκο περιβάλλον, στο οποίο η μόνη σταθερά είναι η κοινή βούληση των πάντων, εξαιρουμένης της ακροδεξιάς Μελόνι, να αποφύγουν πρόωρες εκλογές, επανήλθε στο προσκήνιο η τεχνοκρατική λύση, που σημαίνει εκλογή του Ντράγκι στην προεδρία.

Ιδού λοιπόν οι ανησυχίες των Γερμανών. Σύντομα οι Ιταλοί θα παραλάβουν τα μυθικά 200 δισεκατομμύρια που ο Κόντε εξασφάλισε από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Η παραμονή ενός τραπεζίτη τεχνοκράτη στην πρωθυπουργία διαβεβαιώνει τους Γερμανούς πως το ποσό αυτό δεν θα επενδυθεί σε ρουσφέτια εν όψει των βουλευτικών εκλογών του 2013. Αν όμως ο τραπεζίτης τεχνοκράτης αντικατασταθεί από πολιτικό, τότε θα ξεκινήσουν ξανά οι ατέρμονες διαμάχες με τη Ρώμη για το χρέος και τα ελλείμματα.

Το σχέδιο

Στην πραγματικότητα, υπάρχει κάποιο σχέδιο που κυκλοφορεί ευρέως στα δημοσιογραφικά γραφεία. Το σχέδιο αυτό προβλέπει την εκλογή του Ντράγκι ήδη από τις πρώτες τρεις ψηφοφορίες, όταν απαιτείται η ψήφος των 2\3 των εκλεκτόρων. Ο Ντράγκι, με τη σειρά του, θα φροντίσει ήδη την ημέρα της ορκωμοσίας του να δώσει εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση άνθρωπος κοινής αποδοχής, ο οποίος θα έχει την υποστήριξη όλων των κομμάτων που υποστηρίζουν και την παρούσα κυβέρνηση.

Ποιος όμως θα είναι αυτός ο μικρός Ντράγκι που θα πάρει τη θέση του μεγάλου Ντράγκι; Αυτό μάλλον ήταν ένα από τα αντικείμενα της συνομιλίας μεταξύ του Ιταλού πρωθυπουργού και του Γερμανού καγκελάριου. Εκτός και αν στο μεταξύ βρεθεί ο ιδανικός υποψήφιος πρόεδρος και ο Ντράγκι παραμείνει στη θέση του, για την ευτυχία του Σολτς και της Φον Ντερ Λάιεν.