Το παζάρι Τραμπ-Ερντογάν και οι επιπτώσεις στην Κύπρο

Δύο απρόβλεπτοι ηγέτες, ο Τραμπ και ο Ερντογάν, καθορίζουν πολιτικές που επηρεάζουν την περιοχή και τον κόσμο. Αυτοί οι δύο, που βαδίζουν σε διαφορετικούς κόσμους, που ενδεχομένως να συναντώνται στην πορεία, έχουν τσακωθεί, είπαν βαριές κουβέντες ο ένας για τον άλλο. Με τις τελευταίες, ωστόσο, κινήσεις τους επιχειρούν να διαμορφώσουν νέα δεδομένα, που εκ των πραγμάτων θα μας επηρεάσουν.

Από τη μια ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, αποφάσισε την αποχώρηση από τη Συρία των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, προκαλώντας αντιδράσεις και εκ των έσω, αλλά και από παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ. Η λογική του Τραμπ, η οποία παραπέμπει στο σύνθημα MAGA (Make America Great Again, Να κάνουμε την Αμερική μεγάλη ξανά), στέλνει και το μήνυμα προς άλλους παίκτες πως «είναι καιρός άλλοι να πολεμήσουν τελικά». Ποιους εννοεί; Τους Τούρκους;

Δεν το αναφέρει, αλλά σαφώς και τα φώτα στρέφονται στον Ερντογάν, που προ ημερών προανήγγειλε νέα εισβολή στη Συρία. Αυτή η προαγγελία, που έγινε μπροστά σε οπαδούς του, συνοδεύτηκε και με μακάβριες αναφορές για τους Κούρδους («θα τους θάψουμε στα ορύγματα που έχουν ανοίξει»). Οι τελευταίοι, αν και έχουν πολεμήσει τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους, σαφώς και τώρα, με την αμερικανική αποχώρηση θα παραμείνουν εκτεθειμένοι σε πολλούς κινδύνους. Οι Αμερικανοί τους πούλησαν για μια ακόμη φορά. Η κίνηση αυτή του Τραμπ ενδεχομένως να αναβαθμίσει τον ρόλο της Τουρκίας και σίγουρα προσφέρει πεδίο δράσης στο Ιράν.

Στο ίδιο σκηνικό δεν μπορεί να μην είναι και οι συζητήσεις για τους S-400. Η παραγγελία έγινε, η Ρωσία θα τους παραδώσει όπως προβλέπεται και η Τουρκία –κατά τα λεγόμενα των Αμερικανών– θα υποστεί κυρώσεις. Ενόψει, όμως, όλων αυτών, οι Αμερικανοί προτείνουν στους Τούρκους να αγοράσουν πυραύλους «Πάτριοτ». Τσίμπησαν στην Άγκυρα με την πρόταση, πλην όμως άφησαν στο συρτάρι την προϋπόθεση, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να ακυρώσουν τους S-400.

Όσο θα πλησιάζει ο καιρός της παράδοσης των ρωσικών πυραύλων τόσο οι Αμερικανοί θα δελεάζουν τους Τούρκους με προσφορές. Ο Ερντογάν, πάντως, επικαλέστηκε τους Αμερικανούς για την απόφασή του να εισβάλει στη Συρία κι αυτό ενισχύει τις υποψίες ότι ενδεχομένως να υπήρξε ένα πάρε-δώσε μεταξύ των δύο χωρών.

Οι εξελίξεις στην περιοχή επιβεβαιώνουν το προφανές: Ότι δηλαδή δεν μπορούμε να στηριζόμαστε στους Αμερικανούς, ούτε και σε κανέναν άλλο, πλην στα δικά μας πόδια και στις δικές μας δυνάμεις. Μπορούμε να αξιοποιούμε συγκυρίες και εξελίξεις, πλην όμως, πρέπει να γνωρίζουμε πως το παράθυρο ευκαιριών, όπως ανοίγει κάποια στιγμή, έτσι και κλείνει.

Στον ουσιώδη χρόνο, του ανοικτού παράθυρου, θα πρέπει να γίνουν κινήσεις προς όφελός μας. Διαφορετικά το τρένο θα φύγει. Επί της ουσίας, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε το ΝΑΤΟ, ούτε ακόμη και η ΕΕ θα προστατέψουν την Κύπρο. Ιδιαίτερα όταν τη θεωρούν δεδομένη και ενίοτε απλόχερα προσφερόμενη να διευκολύνει και να προσφέρει (χωρίς να παίρνει). Δεν χρειάζονται μαντικές ικανότητες να αντιληφθεί κανείς πως η Τουρκία έχει περισσότερο βάρος και σημασία για τους Δυτικούς. Και ενόψει του γεγονότος ότι το παίζει σε διάφορα ταμπλό, θα πάρει και δώρα.

Στη μεγάλης έκτασης ανακατανομή ισχύος που συντελείται στην περιοχή μας, η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε δεδομένα, τα οποία θα καθορίσουν την εξέλιξη των μεγαλεπήβολων σχεδίων της. Ο Ερντογάν είχε προαναγγείλει πως το 2013, στα 100χρονα του τουρκικού κράτους, θα μεγαλώσει η χώρα και εδαφικά. Αυτό δεν θα μπορεί να επιτευχθεί εάν χάσει το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο, εάν δεν εδραιωθεί στη Συρία, εάν δημιουργηθεί κουρδικό κράτος (εδώ μάλλον θα χάσει εδαφικά).