Το πόκερ του Ερντογάν με το Κουρδικό – Από τον Τζολάνι στον Οτσαλάν

Σήμερα, ο Χακάν Φιντάν συναντήθηκε στη Δαμασκό με τον Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι και για πρώτη φορά παραχώρησαν από κοινού συνέντευξη Τύπου. Από τις αρχές Δεκεμβρίου, όταν η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTŞ) ξεκίνησε επίθεση από το Ιντλίμπ προς το Χαλέπι και ο Τζολάνι εμφανιζόταν με σαρίκι και γενειάδα, μέχρι σήμερα, η εικόνα του με κοστούμι και πράσινη γραβάτα, αντικατοπτρίζει τη σημαντική μεταστροφή στη ρητορική του. Από την υποστήριξη ενός αυστηρού καθεστώτος επιβολής της Σαρία, ο λόγος του στρέφεται πλέον στη δημιουργία ενός κράτους που ευθυγραμμίζεται με τη διεθνή κοινότητα και τη νέα πραγματικότητα. Ωστόσο, η ρητορική από μόνη της δεν αρκεί για να καθορίσει το μέλλον.

Στις 21 Δεκεμβρίου, μετά από επίσκεψη της Μπάρμπαρα Λιφ και αντιπροσωπείας των ΗΠΑ στην Δαμασκό, καταργήθηκε η επικήρυξή του με 10 εκατομμύρια δολάρια. Παράλληλα, ο Τζολάνι δήλωσε ότι κύρια προτεραιότητά του είναι η άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας. Η δήλωση αυτή αποτυπώνει τη μετάβασή του από την ταυτότητα του φανατικού ισλαμιστή μαχητή σε αυτήν του πολιτικού, που αναζητά διεθνή υποστήριξη και ρόλο συνομιλητή με τη Δύση.

Από την πλευρά του, ο Φιντάν δήλωσε ότι η Τουρκία είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με τη νέα ηγεσία στη Δαμασκό, υπό την προϋπόθεση ότι το κουρδικό “PKK/YPG”, όπως το αποκαλεί, να απομακρυνθεί από τα τουρκικά σύνορα. Παράλληλα, οι στρατιωτικές προετοιμασίες του Τούρκου υπουργού Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, υποδηλώνουν πιθανή τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία. Η HTŞ του Τζολάνι, είναι αμφίβολο εάν διαθέτει την ισχύ να αποτρέψει μια τουρκική στρατιωτική επιχείρηση. Η μοναδική δύναμη που θα μπορούσε να παρέμβει αποτελεσματικά είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν αυξήσει την παρουσία τους στη Συρία. Παρ’ όλα αυτά, η Τουρκία φαίνεται αποφασισμένη να εξουδετερώσει αυτό που η ίδια θεωρεί απειλή στα σύνορά της.

Πολιτική χωρίς στρατηγική

Η πολιτική των ΗΠΑ στη Συρία χαρακτηρίζεται από έλλειψη στρατηγικής, από αντιφατικές ενέργειες και αβεβαιότητα. Οι προτεραιότητες των ΗΠΑ ταλαντεύονται ανάμεσα στην αποφυγή εμπλοκής τους και στο να αποτρέψουν τη Συρία από το να περιέλθει υπό τον έλεγχο του Ιράν και της Ρωσίας. Αυτό αντανακλά τις ευρύτερες αλλαγές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, όπως η στροφή προς την Κίνα και η μείωση της εμπλοκής στη Μέση Ανατολή.

Υπό την προεδρία του Ομπάμα, οι ΗΠΑ απέφυγαν αποφασιστικές ενέργειες στη Συρία, εστιάζοντας σε θέματα όπως η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και αποφεύγοντας την κλιμάκωση της στρατιωτικής εμπλοκής. Η στρατηγική της κυβέρνησής του βασίστηκε στην αντιτρομοκρατία και στη στήριξη τοπικών εταίρων, όπως το κουρδικό PYD, ως αντίδραση στην άνοδο του Ισλαμικού Κράτους, χωρίς, ωστόσο, να υπάρχει συνοχή ή μακροπρόθεσμη στρατηγική.

Επί Τραμπ και Μπάιντεν, η έλλειψη στρατηγικής συνεχίστηκε. Παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις τους, κανένας δεν μπόρεσε να χαράξει μια σαφή πορεία για τη Συρία. Ο Τραμπ, υπό την πίεση εσωτερικών και διεθνών παραγόντων, διατήρησε τη στήριξη στην κουρδική πολιτοφυλακή, χωρίς όμως να προτείνει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική. Ο Μπάιντεν, από την άλλη, εστίασε σε άλλα παγκόσμια ζητήματα, όπως η Κίνα, ενώ περιορίστηκε σε τακτικές κινήσεις, όπως η αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους και η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.

Συνάντηση DEM-Οτσαλάν στο Ιμραλί;

Στο μεταξύ, στο εσωτερικό της Τουρκίας, ο πρόεδρος του MHP και κυβερνητικός εταίρος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, δήλωσε πρόσφατα ότι «πρέπει να γίνει συνάντηση με τον Οτζαλάν». Ειδικότερα, αναφερόμενος στην επίσκεψη μελών του φιλοκουρδικού κόμματος DEM στο Ιμραλί για συνομιλίες με τον Οτζαλάν, υπογράμμισε: «Δεν έχουμε αλλάξει άποψη. Αυτή η συνάντηση θα ήταν χρήσιμη, καθώς εισερχόμαστε στο 2025 και θα αποτελούσε μια καλή αρχή». Το ίδιο επανέλαβε και στις 22 Δεκεμβρίου.

Η Τουρκία συζητάει για μια νέα περίοδο ανοίγματος, σχετικά με το Κουρδικό Ζήτημα. Ωστόσο, μια τέτοια πρωτοβουλία ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις από τους εθνικιστές ψηφοφόρους. Αν το κυβερνών ΑΚΡ επιλέξει να προχωρήσει, θα χρειαστεί μια προσεκτική στρατηγική επικοινωνίας για να διαχειριστεί τις αντιδράσεις. Παρότι υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δικηγόροι του Οτζαλάν ζητούν συχνά συνάντηση μαζί του και τα ΜΜΕ δημοσιεύουν μηνύματα που θυμίζουν τη “διαδικασία λύσης” του 2014, το κυβερνών ΑΚP δεν φαίνεται να βιάζεται. Η πρόταση για αποφυλάκιση του Οτζαλάν από τον Μπαχτσελί μειώνει τον κίνδυνο απώλειας ψήφων για το κυβερνών κόμμα, αλλά δεν απορροφά, εντελώς, τους πολιτικούς κραδασμούς.