Το πολιτικό άστρο του Ερντογάν βαίνει προς τη δύση του

Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να έδωσε στην Οσάκα ένα μεγάλο διπλωματικό δώρο στον Ταγίπ Ερντογάν, αλλά η αμερικανοτουρκική διελκυστίνδα δεν πρόκειται να σταματήσει. Το έργο έχει κι άλλες πράξεις. Δεν έχουμε ακόμα δει το φινάλε και γι’ αυτό Αθήνα και Λευκωσία τηρούν στάση αναμονής. Ο πολιτικός χρόνος, πάντως, δεν εργάζεται υπέρ του Τούρκου προέδρου. Αυτό, ωστόσο, δεν τον κάνει λιγότερο επικίνδυνο, αφού είναι ορατό ότι το πολιτικό άστρο του βαίνει προς τη δύση του.

Η κλεψύδρα σε ότι αφορά την ημερομηνία παράδοσης των ρωσικών πυραύλων S-400 στην Τουρκία αδειάζει. Το πως θα εξελιχθεί η σχετική διαπραγμάτευση Ουάσιγκτον-Άγκυρας θα κρίνει μια σειρά προβλήματα στη Μέση Ανατολή, αλλά και τα ελληνικού ενδιαφέροντος ζητήματα στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο. Θα κρίνει πολλά, όμως, και στο εσωτερικό της Τουρκίας.

Μετά την ήττα του στις δημοτικές εκλογές της Κωνσταντινούπολης, ο Τούρκος πρόεδρος είναι αντιμέτωπος με τις απαρχές ενός κύματος αμφισβήτησης, αν όχι εχθρότητας, από ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του εκλογικού σώματος. Είναι, λοιπόν, προφανές πως σ’ αυτό το κλίμα δεν έχει περιθώρια να υποχωρήσει στο ζήτημα των S-400, όπως απαιτεί τουλάχιστον το αμερικανικό κατεστημένο που διαμορφώνει την εξωτερική-αμυντική πολιτική.

Παρά τη δήλωση Τραμπ μετά τη συνάντησή του με τον Τούρκο ομόλογό του, το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές δεν έχει γεφυρωθεί. Εάν ο Ερντογάν δεν έχει περιθώρια να κάνει πίσω, άλλο τόσο είναι αδύνατον για τις ΗΠΑ να αποδεχτούν με όποια μορφή την εγκατάσταση των ρωσικών πυραύλων, μετά τον ισχυρό πολιτικό συμβολισμό που έχει προσλάβει αυτή η υπόθεση και για την υπερδύναμη.

Η νίκη Ιμάμογλου

Επανερχόμενοι στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Τουρκίας, είναι ξεκάθαρο ότι κάτι αλλάζει εκεί. Η πολυετής πολιτική ηγεμονία του νεοουλτάνου εμφανίζει ρήγματα. Ενδεικτική δεν είναι τόσο η νίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη, όσο ο τρόπος που αυτή έγινε δεκτή. Δεκάδες χιλιάδες πολίτες κατέκλυσαν την πόλη, πανηγυρίζοντας.

Κρίνοντας από τα συνθήματά τους δεν γιόρταζαν τόσο την επικράτηση του Ιμάμογλου, ο οποίος έχει ήδη αναγορευτεί σε αντι-Ερντογάν, όσο την ήττα του Τούρκου προέδρου, κυρίως όλα όσα αυτή η εκλογική ήττα συμβολίζει και προδιαγράφει: μία ρωγμή στο μέχρι πρότινος αήττητο του Ερντογάν. Ρωγμή, οι συνέπειες των οποίας εκ των πραγμάτων διασυνδέονται με την ένταση που επικρατεί στις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την ΕΕ.

Το γόητρο του Τούρκου προέδρου τραυματίστηκε όχι μόνο από το γεγονός ότι έχασε την Κωνσταντινούπολη μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες, αλλά κυρίως ότι για πρώτη φορά είδε να μην αποδίδει η επικοινωνιακή τακτική του, να μην αποδίδει η άμεση προσωπική εμπλοκή του. Ο κυβερνητικός μηχανισμός επιστρατεύτηκε για να βοηθήσει την ιδιαίτερα σκληρή προεκλογική εκστρατεία του κυβερνητικού υποψήφιου Μπιναλί Γιλντιρίμ, την οποία ουσιαστικά διεξήγαγε ο ίδιος ο Ερντογάν.

Κατά τη διάρκειά της, μάλιστα, επιχείρησε να αποδημήσει το προφίλ του Ιμάμογλου, ενεργοποιώντας τα φοβικά χαρακτηριστικά της τουρκικής κοινωνίας. Μεταξύ άλλων, τον κατηγόρησαν ότι είναι ελληνικής καταγωγής(!) και ως εκ τούτου εθνικά ύποπτος, ύποπτος να παραδώσει την Πόλη στην Ελλάδα! Ένα πρωτοσέλιδο ελληνικής εφημερίδας με τίτλο «Μία ημέρα με τον Πόντιο που πήρε την πόλη από τον Ερντογάν» αποτέλεσε τη βάση για το αφήγημα που γύρευε εναγωνίως ο Τούρκος πρόεδρος με σκοπό να σπιλώσει τον αντίπαλό του.

Πράγματι, ο Ιμάμογλου κατάγεται από την ευρύτερη περιοχή του Πόντου, συγκεκριμένα από την Τραπεζούντα. Αυτό τον καθιστά τόσο Έλληνα όσο και τον Ερντογάν, ο οποίος επίσης κατάγεται από τον Πόντο, από το χωριό Ποταμιά. Ο Ιμάμογλου απάντησε, παρουσιάζοντας την ανθελληνική δράση του παππού του, ο οποίος βραβεύτηκε για την δράση του στον ελληνοτουρκικό πόλεμο το 1922.

Επίθεση από Νταβούτογλου

Η ήττα του διδύμου Γιλντιρίμ-Ερντογάν απέδειξε ότι ο τελευταίος υποτίμησε το εκλογικό σώμα της Κωνσταντινούπολης, επενδύοντας στα εθνικιστικά αντανακλαστικά. Και βέβαια υπερτίμησε την δική του πολιτική και εκλογική επιρροή. Στην πραγματικότητα, η πολιτική απομυθοποίηση του Ερντογάν έχει ήδη αρχίσει και παίρνει διαστάσεις. Είναι ενδεικτική η επίθεση που εξαπέλυσε εναντίον του ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και πρωθυπουργός του Αχμέτ Νταβούτογλου.

Εξίσου ενδεικτικό είναι και το γεγονός ότι δύο άλλοτε στενοί συνεργάτες του Ερντογάν και κορυφαία ιδρυτικά στελέχη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, ο πρώην πρωθυπουργός και Πρόεδρος Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιουλ και ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλί Μπαμπατζάν σχεδιάζουν να ιδρύσουν μάλλον το φθινόπωρο αντίπαλο πολιτικό κόμμα, στο πλαίσιο του νεοοθωμανικού ρεύματος. Τους δυο ακολουθούν και άλλα ανώτατα στελέχη αυτού του ρεύματος που έχουν αποστασιοποιηθεί ή παραμεριστεί από τον Ερντογάν.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές η πλειονότητα των ιδρυτικών στελεχών του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης θεωρούν καταστροφική την αντιδυτική πολιτική του άλλοτε πρώτου μεταξύ ίσων Ερντογάν. Μένει να αποδειχθεί εάν σε επόμενη φάση θα συμμετάσχουν και άλλα κορυφαία στελέχη, όπως ο Αχμέτ Νταβούτογλου.

Ενδεικτικό του κλίματος είναι ότι από την αντιπολίτευση ειρωνεύονται τον Πρόεδρο της Τουρκίας μέσω του Game of Thrones. Η πρόεδρος του “Καλού Κόμματος” Μεράλ Ακσενέρ (προέκυψε από διάσπαση του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, ή αλλιώς των Γκρίζων Λύκων), μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος της και απευθυνόμενη στον Ερντογάν είπε: «winter is coming». Άραγε έρχεται πράγματι ο χειμώνας, δηλαδή η δύση του άστρου Ερντογάν;

Στα προβλήματα του Ερντογάν πρέπει να προστεθεί και η οικονομική κρίση, την οποία πυροδότησαν ατύπως οι Αμερικανοί, υπονομεύοντας εδώ και δύο σχεδόν χρόνια το τουρκικό νόμισμα. Τώρα πια η ύφεση, η ανεργία και ο πληθωρισμός ταλανίζουν την τουρκική κοινωνία, ροκανίζοντας την πολιτική και εκλογική επιρροή του Ερντογάν, Σε περίπτωση που οι ΗΠΑ αποφασίσουν να τιμωρήσουν την Τουρκία ακόμα και με την επιβολή των πιο περιορισμένων κυρώσεων, η οικονομία της θα κατρακυλήσει ακόμα πιο κάτω. Το εάν, όμως, η Ουάσιγκτον θα περάσει από τις πλαγιοκοπήσεις σε μία πολιτική ρήξης με την Τουρκία Ερντογάν είναι στα προσεχώς…