Το προπαγανδιστικό παιχνίδι Ρωσίας-Ουκρανίας με τους νεκρούς

Αυτό φαίνεται εν μέρει αλλά όχι απολύτως, και από τον αριθμό των νεκρών στις ανταλλαγές που γίνονται περίπου κάθε μήνα μεταξύ των εμπολέμων. Ρωσία και Ουκρανία αντάλλαξαν προ ημερών για άλλη μία φορά τους πεσόντες τους στο μέτωπο. Οι σοροί 757 νεκρών στρατιωτών επιστράφηκαν στην Ουκρανία, σύμφωνα με ανακοίνωση του Ουκρανικού Αρχηγείου Συντονισμού στο κανάλι του στο Telegram προ διημέρου. Στους Ρώσους παραδόθηκαν αντίστοιχα 49 νεκροί.

Από τους 757 Ουκρανούς, οι 451 σκοτώθηκαν στα όρια του Ντονιέτσκ και οι 137 κοντά στην Ζαπορίζιε -οι άλλοι επίσης στο ανατολικό μέτωπο. Το Αρχηγείο Συντονισμού σημειώνει χωριστά ότι «34 νεκροί επιστράφηκαν από τα νεκροτομεία στο έδαφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας με τη συνδρομή του Ερυθρού Σταυρού». Οι ταυτότητες πολλών εξ αυτών θα πρέπει να εξακριβωθούν στην πορεία από στοιχεία που έμειναν στις στολές των νεκρών ή με εξετάσεις DNA. Η ρωσική πλευρά επιβεβαίωσε ότι παρέλαβε 49 νεκρούς.

Η προηγούμενη ανταλλαγή έγινε στις 20 Δεκεμβρίου 2024. Τότε η Ουκρανία έλαβε 503 και παρέδωσε στη Ρωσία 42. Στην αμέσως προηγούμενη, ένα μήνα πριν, τέλη Νοεμβρίου, αντηλλάγησαν επίσης 502 προς 52. Τις περισσότερες φορές, οι ανταλλαγές πραγματοποιούνται από τη ρωσική πλευρά – στα σύνορα με την περιοχή Σούμι. Για να περάσουν τα φορτηγά με τους νεκρούς η συνοριακή λωρίδα μένει προσωρινά εκτός λειτουργίας και γίνεται κατάπαυση πυρός.

Τι “λένε” οι νεκροί στην Ουκρανία

Η ερμηνεία που δίνει το Κίεβο στους αριθμούς αυτούς, είναι ότι «οι Ρωσοι προελαύνουν γρήγορα οπότε οι νεκροί Ρώσοι μένουν στο έδαφος που πλέον έχουν κατακτήσει οι συμπατριώτες τους και δεν ανταλλάσσονται γιατί παραλαμβάνονται από τους ίδιους τους Ρώσους μαζί με τους Ουκρανούς πεσόντες και τους αιχμαλώτους». Κατά συνέπεια, όπως αναφέρει το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας, οι πεσόντες Ουκρανοί  μεταφέρονται σε ρωσικά νεκροτομεία και μπαίνουν στη λίστα προς ανταλλαγή. Ο Πούτιν έχει πει ότι αυτός ο λόγος είναι δευτερεύων και ότι επαναπατρίζονται πολύ περισσότεροι νεκροί Ουκρανοί, κυρίως επειδή η Ουκρανία έχει πενταπλάσιες απώλειες από τη Ρωσία -κάτι μάλλον υπερβολικό.

Εντούτοις ότι οι Ουκρανοί έχουν χάσει περισσότερους άνδρες φαίνεται και από το γεγονός ότι δεν υπήρξε αλλαγή στην αναλογία επαναπατρισμού σορών ούτε μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Ουκρανίας στην ρωσική περιφέρεια Κουρσκ τον περσινό Αύγουστο. Οι Ουκρανοί τώρα ελέγχουν μόνον 400 τ.χλμ. στο Κουρσκ, όμως τότε είχαν καταλάβει 1.200 τ.χλμ. Λογικά σε μια τόσο μεγάλη επίθεση, θα έπρεπε να είχαν χαθεί πάρα πολλοί Ρώσοι στρατιώτες. Αν λοιπόν ο αριθμός των πεσόντων Ουκρανών που επαναπατρίζονται ήταν μη αντιπροσωπευτικός, μετά τις μάχες στο Κουρσκ οι σοροί που επαναπατρίζονται θα είχαν αλλάξει ως αναλογία. Αυτό δεν συνέβη. Κατά συνέπεια, το πιθανότερο είναι ότι ο αριθμός των νεκρών που επιστρέφονται στην Ουκρανία είναι σημαντικά υψηλότερος από τον Ρώσων, επειδή οι Ουκρανοί έχουν όντως πολύ μεγάλες απώλειες και όχι μόνον για τους λόγους που επικαλούνται στο Κίεβο.

Για να κρατηθεί σχετικά υψηλά το ηθικό των Ουκρανών, το υπουργείο Άμυνάς τους, δίνει ως αριθμό ότι μέσα στο 2024 έχουν σκοτωθεί 450.000 Ρώσοι ένστολοι. Παρόμοια νούμερα δίνουν αντίστοιχα οι Ρώσοι για την Ουκρανία. Όμως αν ήταν όντως τόσο πολλοί οι νεκροί, θα έπρεπε να ανταλλάσσονται 12.000 σοροί το μήνα και όχι μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες.

Οι θάνατοι και από τις δύο πλευρές αποδίδονται κυρίως στην έλλειψη παροχής ιατρικής βοήθειας εγκαίρως -κάτι που αυξάνει τη θνητότητα σχεδόν κατά 30%. Αν δηλαδή τηρείτο η αρχή της γρήγορης παροχής ιατρονοσηλευτικής φροντίδας -μέριμνα θεωρητική στην ουσία-, ο ένας στους τρεις, Ουκρανός ή Ρώσος, θα είχε επιβιώσει.

Οι μακάβριοι αριθμοί

Από τις ανταλλαγές αιχμαλώτων δεν προκύπτει εικόνα προς σύγκριση, γιατί συνολικά έχουν ανταλλαγεί 4.000 άνδρες -περίπου 2.000 από κάθε αντιμαχόμενη πλευρά. Η ρωσική πλευρά αναφέρει ότι έχει 6.400 Ουκρανούς αιχμαλώτους και ότι η ουκρανική κρατάει 1.348 Ρώσους αιχμαλώτους, κάτι που δεν μπορεί να διασταυρωθεί. Στις ανταλλαγές αιχμαλώτων όπως και νεκρών, κανονικά οι αριθμοί από κάθε πλευρά πρέπει να είναι ίσοι. Στους αιχμαλώτους αυτό έχει τηρηθεί. Ομως για τους νεκρούς αλλάζουν τα πράγματα. Όπως είναι γνωστό, όσο διαρκεί ο πόλεμος οι ανακοινώσεις σε αυτά τα ευαίσθητα ζητήματα είναι πάντα παραπλανητικές και η κάθε πλευρά είτε δίνει τα δικά της νούμερα, είτε δεν δίνει καθόλου.

Στις απώλειες και των δυο πλευρών πρέπει να προσμετρηθούν και οι 11.000 στρατιώτες ή ένοπλοι που χάθηκαν στον πόλεμο στο Ντονμπάς (Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ) σύμφωνα με τον ΟΗΕ από το 2014 μέχρι το 2022 -συν 3.200 άμαχοι στην οκταετία εκείνη. Εκτιμάται ότι τότε από ενόπλους, χάθηκαν 8.000 ρωσόφωνοι και 6.000 Ουκρανοί. Οι άμαχοι δεν γνωρίζουμε αν ήταν ρωσόφωνοι ή Ουκρανοί στην πλειοψηφία τους. Τέλος, να προσθέσουμε ότι μπορεί το ρεπορτάζ να αφορά σε νούμερα, όμως κάτι που δεν αριθμοποιείται είναι η ανθρώπινη ψυχή, που από κάθε πόλεμο βγαίνει πάντα ηττημένη.

Δυστυχώς, όμως, έτσι όπως αλώθηκε ο κοινωνικός ιστός, ο νεκρός παύει να είναι αριθμός, μόνον όταν ο ένας που σκοτώνεται είναι το παιδί σου ή ο αδελφός σου. Και μέχρι τότε μετράμε ως θεατές εδάφη άλλων, και αριθμούς νεκρών επίσης άλλων, και στα καθ’ ημάς τιμές καυσίμων και σούπερ μάρκετ, αφήνοντας άλλες δυνάμεις να σπρώχνουν προς γενικότερο πόλεμο με “αριθμούς” που μπορεί όμως να αφορούν πλέον ακόμα και το σπίτι μας.