Το πυραυλικό πόκερ του Τραμπ με το Ιράν

Με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί ο πλανήτης την κλιμακούμενη αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ιράν. Η εκτέλεση του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμάνί, από αμερικανική επιδρομή στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης, έφερε τις δύο χώρες ένα βήμα πριν τον πόλεμο. Ο Αμερικανός πρόεδρος μοιάζει έτοιμος για όλα, με το ιρανικό καθεστώς να προσπαθεί να συνέλθει από την αιφνιδιασμό.

Τον γύρο των μέσων ενημέρωσης έκανε η απειλή Τραμπ, μέσω twitter, οτι αν χρειαστεί θα χτυπήσει «στόχους σημαντικούς για την ιστορία και τον πολιτισμό του Ιράν». Ο Αμερικανός πρόεδρος υπονόησε ότι δεν θα διστάσει να βομβαρδίσει μέχρι και τους ιερούς τόπους λατρείας των σιιτών, ή πολιτιστικά μνημεία, με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών να προσπαθεί να “μαζέψει” την δήλωση του.

Όμως υπάρχει μία λεπτομέρεια, μέσα στα απανωτά tweets του Τραμπ, που πρέπει να επισημάνουμε. Ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε με «δυσανάλογα πλήγματα» σε περίπτωση που οι Ιρανοί, ή σύμμαχοι τους, χτυπήσουν «Αμερικανό πολίτη ή στόχο». Ο Τραμπ αποφεύγει την φράση «ή συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών» και δεν θεωρούμε πως αυτό οφείλεται σε γλωσσικό ολίσθημα.

Με την στάση του ο Τραμπ μοιάζει να επιβεβαιώνει έναν, θα μπορούσαμε να πούμε περίεργο, ισχυρισμό της ιρανικής κυβέρνησης, που δεν έτυχε προσοχής. Η Τεχεράνη υποστήριξε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαβίβασαν ένα ασυνήθιστο μήνυμα, μέσω της Ελβετίας, η οποία εκπροσωπεί τους Αμερικανούς στο Ιράν.

Η “αναλογική” εκδίκηση

Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του υποδιοικητή των Φρουρών της Επανάστασης, του σώματος που άνηκε ο Σουλεϊμανί, οι Αμερικανοί ζήτησαν από τους Ιρανούς «να εκδικηθούν κατά αναλογικό τρόπο». Τι μπορεί όμως να συνιστά «αναλογική εκδίκηση»; Μήπως όλοι αυτές οι ρουκέτες που πέφτουν, πλησίον την αμερικανικής πρεσβείας στην Βαγδάτη, μπορούν να θεωρηθούν “αναλογική εκδίκηση”, καθώς δεν προκαλούν θύματα, επομένως ούτε και την αντίδραση της αμερικανικής κυβέρνησης;

Ο Αμερικανός πρόεδρος είναι άραγε πρόθυμος για “δυσανάλογα πλήγματα”, εάν οι Ιρανοί χτυπήσουν στόχους άλλων συμμάχων των Αμερικανών στην Μέση Ανατολή, όπως της Σαουδικής Αραβίας ή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων; Υπάρχει εξάλλου το προηγούμενο των επιθέσεων στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Aramco στην Σαουδική Αραβία.

Όπως θυμόμαστε οι σιίτες αντάρτες Χούτι της Υεμένης, σύμμαχοι του Ιράν, είχαν αναλάβει την ευθύνη και το Ιράν είχε επικροτήσει την πράξη τους. Οι Σαουδάραβες σίγουρα θυμούνται με ανατριχίλα τις δηλώσεις Τραμπ ότι οι συγκεκριμένες επιθέσεις «δεν απείλησαν την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών» και πως «οι ΗΠΑ δεν εξαρτώνται πλέον από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής»!

Δηλαδή όλα έγιναν για έναν Αμερικανό εργολάβο ασφαλείας που σκοτώθηκε από ρουκέτα φιλοιρανών πολιτοφυλάκων στο Ιράκ; Δεν αποκλείεται ο Τραμπ να θεώρησε πως ο αμερικανικός βομβαρδισμός 25 μελών σιιτικής, πολιτοφυλακής του Ιράκ, που ακολούθησε, να ήταν μία “αναλογική” εκδίκηση από την πλευρά των Αμερικανών. Όσον αφορά την εξόντωση του Σουλεϊμανί ήταν τα “δυσανάλογα” αντίποινα για την, υψηλού συμβολισμού, ενέργεια των σιιτικών πολιτοφυλακών να εισβάλουν στην αμερικανική πρεσβεία.

Μπόλτον και Aramco

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο αιφνίδιος θάνατος ενός Αμερικανού μεταβάλει τις αποφάσεις του Τραμπ. Αρκεί να θυμηθούμε την στάση του στο Αφγανιστάν, ένα μέτωπο που ήταν έτοιμος να προβεί σε μεγάλες υποχωρήσεις. Αποκαλύφθηκε πως, παραμονές της επετείου της 11ης Σεπτεμβρίου, είχε καλέσει την ηγεσία των Ταλιμπάν στο Καμπ Ντέϊβιντ για διαπραγματεύσεις.

Ήταν έτοιμος να υπογράψει μία ειρηνευτική συμφωνία που, στην πράξη, παρέδιδε το Αφγανιστάν στους Ταλιμπάν. Έπειτα όμως από μία επίθεση των Ταλιμπάν στην Καμπούλ, όπου σκοτώθηκε ένας Αμερικανός στρατιώτης, ο Τραμπ ακύρωσε αιφνίδια της συνομιλίες. Το Αφγανιστάν ήταν η αιτία προκειμένου να παραιτηθεί ο σκληροπυρηνικός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζον Μπόλτον, θιασώτης της πολεμικής αντιμετώπισης του Ιράν.

Το Ιράν εξέλαβε την παραίτηση Μπόλτον ως ένα σήμα πως ο Τραμπ, παρά τις απειλές του, δεν επιθυμούσε πόλεμο με το Ιράν. Λίγες μέρες μετά ακολούθησε το χτύπημα των Χούτι στην Aramco, όπου και πάλι ο Τραμπ απέφυγε την παραμικρή κλιμάκωση. Αξίζει να σημειώσουμε πως, λίγο πριν τις επιθέσεις στην Aramco, ο Τραμπ είχε κάνει κάποιες επικοινωνιακές προσπάθειες να προσεγγίσει το Ιράν.

Είχε εμφανιστεί πρόθυμος για συνομιλίες ακόμα και με τον Αγιατολάχ Χαμεϊνί, τον ισχυρό άνδρα του καθεστώτος. Όμως οι επιθέσεις στην Aramco άλλαξαν την ατζέντα. Ο Τραμπ αντιμετωπίσε σοβαρές επικρίσεις για την συγκρατημένη στάση που είχε επιδείξει. Ο γερουσιαστής Γκρέϊχαμ, στενός σύμμαχος του, είχε μιλήσει «για αδυναμία που εμφανίζουν οι ΗΠΑ έναντι του Ιράν».

Οι ρόλοι αντιστρέφονται

Με την αιφνίδια εξόντωση του Σουλεϊμανί, οι Ιρανοί έρχονται στην θέση που είχε βρεθεί ο πρόεδρος Τραμπ με τις επιθέσεις στην Aramco. Τις πρώτες ώρες της επίθεσης εμφανίστηκαν αποσβολωμένοι, έναντι της πρωτοφανούς επίδειξης δύναμης του Αμερικανού προέδρου. Σκοτώνοντας τον Σουλεϊμανί ο Τραμπ έδειξε πιστός στην κοσμοθεωρία του, ένα ιδεολογικό κράμα του λαϊκισμού του προέδρου Τζάκσον και του μιμητισμού των ηρώων ταινιών δράσης του Χόλιγουντ.

Για να το πούμε απλά, ο “Βρώμικος Χάρι” θα περίμενε την έγκριση του Κογκρέσου ή της διεθνούς κοινότητας για να εξοντώσει τον “κακό”; Από την πλευρά τους, οι Ιρανοί είναι υποχρεωμένοι να απαντήσουν, αλλιώς θα δείξουν “αδυναμία”, όπως έδειξε τον περασμένο Σεπτέμβρη ο Τραμπ.

Δεν αποκλείεται να έχουμε μία ακόμα επανάληψη της αγαπημένης διαπραγματευτικής μεθόδου του Τραμπ, ο οποίος αρέσκεται να εμφανίζεται έτοιμος να λειτουργήσει “ως ταύρος εν υαλοπωλείο” για να εξαναγκάσει τον αντίπαλο του σε υποχωρήσεις. Όμως, σε αντίθεση με την περίπτωση της Βορείου Κορέας, εδώ έχουμε ένα στρατιωτικό πλήγμα έναντι ενός σημαίνοντα στόχου του ιρανικού καθεστώτος. Στην πραγματικότητα το διαπραγματευτικό του παιχνίδι, ένα ιδιότυπο πυραυλικό πόκερ, κρύβει ρίσκα και κινδύνους.

Η ιρακινή κυβέρνηση ζήτησε την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ και εμφανίζεται πρόθυμη να πέσει στην “αγκαλιά” της Τεχεράνης. Ο ηγέτης της λιβανικής Χεζμπολάχ απείλησε με επιθέσεις τα αμερικανικά στρατεύματα στην Μέση Ανατολή. Επίσης δεν είναι σίγουρο ότι το Ιράν θα περιοριστεί σε μία “αναλογική” εκδίκηση, η οποία, όπως προειδοποίησε, θα έρθει στον «κατάλληλο χρόνο την κατάλληλη στιγμή». Η ανακοίνωση του πως σκοπεύει να αποσυρθεί από την συμφωνία για τον έλεγχο του πυρηνικού του προγράμματος, πρέπει να ιδωθεί ως μία, επίσης επικίνδυνη, “ρελάνς” της Τεχεράνης.