Το σήριαλ των F-35 – Τι σχεδιάζει το Πεντάγωνο για την Τουρκία

Η απόφαση του αμερικανικού Πενταγώνου να αναστείλει τις παραδόσεις στην Τουρκία εξοπλισμού σχετιζόμενου με τα μαχητικά αεροσκάφη πέμπτης γενιάς F-35 αποτελεί την κορυφή στο παγόβουνο των δύσκολων σχέσεων Ουάσιγκτον-Άγκυρας. Έχουν προηγηθεί και παραμένουν ακανθώδη στις διμερείς σχέσεις ζητήματα που άπτονται της έκδοσης στην Άγκυρα του ιμάμη Φετχουλλάχ Γκιουλέν ο οποίος από το 1999 ζει στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ και ηγείται του κινήματος των Νουρτζού, δηλαδή του κινήματος των Πεφωτισμένων, της παραβίασης των αμερικανικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν με πρωταγωνιστές τον τουρκοϊρανό επιχειρηματία Ρεζέ Ζαράμπ και τον πρώην τραπεζίτη Χάκαν Αττίλα που διατηρούσε στενές σχέσεις με την τουρκική προεδρία, και της διάστασης πολιτικών ως προς το μέλλον της Συρίας.

Σημαντικό ζήτημα συνιστά επίσης η εκδίκαση αγωγής που έχει κατατεθεί στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Ουάσιγκτον εναντίον του τουρκικού κράτους για τα επεισόδια που πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο 2017 κατά την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου από άνδρες της προσωπικής του ασφάλειας σε βάρος διαδηλωτών. Η τουρκική κυβέρνηση μάλιστα έχει κληθεί να παρουσιάσει τις θέσεις της προτού την εκδίκαση της υπόθεσης και με καταληκτική προθεσμία την 12η Απριλίου 2019.

Σημειωτέον ότι λόγω των αδικημάτων που έχουν διαπραχθεί επί αμερικανικού εδάφους τα οποία και κατονομάζονται στο σχετικό κατηγορητήριο της 17ης Ιουλίου 2017, ο αμερικανικός Νόμος 5515 για τον αμυντικό προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2019 απαγορεύει τόσο την πώληση στρατιωτικού υλικού όσο και την παροχή αμυντικών υπηρεσιών στη Διεύθυνση Προστασίας της Τουρκικής Προεδρίας (TPPD) σε εφαρμογή του αμερικανικού Νόμου για έλεγχο των εξαγωγών όπλων.

Κυρίαρχο βεβαίως ζήτημα που ταλανίζει τις διμερείς σχέσεις αποτελεί ο προγραμματισμός της Τουρκίας να προβεί στην απόκτηση του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 καθώς το εν λόγω σύστημα καταστρατηγεί τη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ και τα F-35 με δεδομένο ότι υφίσταται κίνδυνος να διοχετευθούν στη Ρωσία ευαίσθητα τεχνολογικά δεδομένα των αεροσκαφών πέμπτης γενιάς.

Αντ’ αυτού φαίνεται να προκρίνεται ως άκρως συμφέρουσα για την τουρκική άμυνα και αποδεκτή από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ ειδικότερα, η απόκτηση από την Άγκυρα του αμερικανικού αντιπυραυλικού συστήματος Patriot ή εναλλακτικά του αντιπυραυλικού συστήματος μεγάλης εμβέλειας του γαλλοϊταλικού ομίλου Eurosam με τον οποίο η τουρκική πλευρά έχει υπογράψει σχετική συμφωνία.

Αντικατάσταση Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35

Η απόφαση του αμερικανικού Πενταγώνου να αναστείλει τις παραδόσεις εξοπλισμού για τα F-35 στην Τουρκία συνιστά απόρροια της τουρκικής πρόθεσης να προβεί σε απόκτηση του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος. Η Ουάσιγκτον μάλιστα φαίνεται ότι έχει εκκινήσει τις διαδικασίες προκειμένου να αντικατασταθεί η Τουρκία στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 με στόχο την απρόσκοπτη συνέχιση του προγράμματος αναπτύσσοντας δευτερογενείς πηγές εφοδιασμού για τα μέχρι σήμερα παραγόμενα στην Τουρκία τμήματα του μαχητικού αεροσκάφους πέμπτης γενιάς.

Ως γνωστόν, η Τουρκία μετέχει στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 ήδη από το 2002 κατασκευάζοντας τμήματα της ατράκτου και των οθονών πιλοτηρίου και έχοντας μέχρι σήμερα επενδύσει 1,25 δισεκατομμύρια δολάρια στην ανάπτυξη του αεροσκάφους. Συγκεκριμένα, η τουρκική εταιρεία Ayesas αποτελεί τον μοναδικό προμηθευτή της οθόνης HUD (head-up display) του F-35, ενώ οι Τουρκικές Αεροδιαστημικές Βιομηχανίες κατασκευάζουν τμήματα της ατράκτου και η Alp Aviation μέρη του κινητήρα.

Στο αμερικανικό Πεντάγωνο πληθαίνουν οι φωνές σύμφωνα με τις οποίες η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να αποτελέσει όμηρο ενός συμμάχου, εν προκειμένω της Τουρκίας, με αμφίβολη πλέον αξιοπιστία λαμβάνοντας προσθέτως υπόψιν ότι η Ουάσιγκτον έχει ήδη δαπανήσει 406 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη του αεροσκάφους έναντι των 1,25 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Τουρκίας. Σε αυτό το ποσό δεν προσμετρώνται τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν από τις ΗΠΑ στο αρχικό στάδιο έρευνας και ανάπτυξης των F-35.

Κυρώσεις και αποκλεισμός Τουρκίας

Στους αμερικανικούς στρατιωτικούς υπολογισμούς ξεδιπλώνονται σχέδια που εξετάζουν τον αποκλεισμό της Τουρκίας στην περίπτωση παραλαβής του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από συγκεκριμένες δραστηριότητες του ΝΑΤΟ οι οποίες εστιάζουν στην ανάσχεση της Ρωσίας όπως είναι η Κοινή Επιχειρησιακή Ομάδα Πολύ Υψηλής Ετοιμότητας (Very High Readiness Joint Task Force) καθώς και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ συγκεκριμένων διευθύνσεων των κρατών-μελών της νατοϊκής συμμαχίας.

Την ίδια στιγμή, το αμερικανικό Πεντάγωνο εμφανίζεται να εξετάζει σχέδια για μία επόμενη μέρα χωρίς την Τουρκία. Είναι γεγονός ότι εστιάζει ακόμη και στην περαιτέρω απομείωση της αμερικανικής παρουσίας σε στρατιωτικό και έμψυχο υλικό στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ αφήνοντας προς το παρόν ανέπαφες νατοϊκές εγκαταστάσεις στο Ικόνιο, την Σμύρνη και σε άλλες τοποθεσίες εντός της τουρκικής επικράτειας.

H Ουάσιγκτον επίσης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ως προς την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Άγκυρας στην περίπτωση της απόκτησης του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 κατ’εφαρμογή της ενότητας (Section) 231 του Νόμου για την ανάσχεση της ρωσικής επιρροής στην Ευρώπη και την Ευρασία γνωστού ως CAATSA (Countering America’s Adversaries through Sanctions Act). O Nόμος CAATSA επιτάσσει ρητά τον τερματισμό όλων των αμερικανικών πωλήσεων όπλων και την επιβολή κυρώσεων σε οποιαδήποτε χώρα -εν δυνάμει στην Τουρκία- που συνεργάζεται με απαγορευμένες ρωσικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της ρωσικής κρατικής αεροπορικής εταιρείας MKB “Fakel” που παράγει τους S-400.

Το δέλεαρ των Patriot

To προφανές αμερικανικό δέλεαρ όπως διατυπώθηκε από τον υπηρεσιακός υπουργό Άμυνας Πάτρικ Σάναχαν ώστε να μην αποκτήσει τελικώς η Άγκυρα τους S-400 είναι η πώληση του αμερικανικού αντιπυραυλικού συστήματος Patriot που εκτιμάται ότι πιθανώς θα συνοδεύεται από αντισταθμιστικά που παγίως ζητά η τουρκική πλευρά και αφορούν την βιομηχανική συμπαραγωγή υποσυστημάτων των Patriot.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν υποτεθεί ότι βρίσκεται εντός των επόμενων μηνών ένα κοινό modus operandi μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας, σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται με ένα ραβδί ως δια μαγείας να εκλείψουν τα προβλήματα ανάμεσα στις δύο χώρες καθότι έχουν προσλάβει δομικό χαρακτήρα.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης και ο εκτεταμένος αντιαμερικανισμός εντός της τουρκικής επικράτειας καθιστούν όλο και πιο δυσχερή την αποκατάσταση κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αξιόπιστης συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Ο ασκός του Αιόλου φαίνεται να έχει ανοίξει με πρωτοβουλία της Τουρκίας, σηματοδοτώντας πιθανώς μία νέα εποχή με απρόβλεπτες συνέπειες για την ίδια και την θέση της στο περιφερειακό και διεθνές στερέωμα.