Το “βαθύ κράτος” από την Τουρκία στις ΗΠΑ

Το πρώτο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η πατρότητα τού όρου “βαθύ κράτος” είναι τουρκική. Ο Κεμάλ Ατατούρκ, μετά το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου των ετών 1919-1922, αποδύθηκε στην προσπάθεια βαθύτατου εκσυγχρονισμού της τουρκικής κοινωνίας. Ο ίδιος όχι απλώς αποστρεφόταν, αλλά μισούσε το Ισλάμ. “Αλήστου μνήμης” παραμένει σκηνή της οποίας υπήρξε πρωταγωνιστής…

Μέσα στην Εθνοσυνέλευση της χώρας του, άρπαξε αντίτυπο του Κορανίου και το πέταξε στην άλλη άκρη της αίθουσας κραυγάζοντας: «Δεν θέλω καμιά σχέση με τις ανοησίες αυτού του Άραβα σεΐχη». Εννοούσε, φυσικά, τον Μωάμεθ, όχι απλώς Προφήτη μα, σύμφωνα με το δόγμα του Ισλάμ, “Απόστολο του Θεού”. Στο ακροατήριό του βεβαίως συμπεριλαμβάνονταν Μουσουλμάνοι ιεροδιδάσκαλοι. Κανένας τους όμως δεν τόλμησε να κουνηθεί, δεδομένου ότι οπαδοί του Κεμάλ είχαν ήδη βγάλει πιστόλια τα οποία απειλητικώς έστρεφαν κατά των επίδοξων/δυνάμει “φορέων αντιλογίας”.

Πέρα όμως από αυτό, γνωστό παραμένει ότι ο Κεμάλ αντιπαθούσε τον εναρμονισμένο με το Ισλάμ τρόπο ζωής. Προτιμούσε να διασκεδάζει σε ελληνικές ταβέρνες και, ακόμη, έπινε τόσο μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος, που – ως γνωστόν! – τελικώς πέθανε στα 58 του χρόνια από κίρρωση του ήπατος. Έχοντας λοιπόν αυτά κανείς κατά νουν καταλαβαίνει το πολύ ισχυρό κίνητρο το οποίο τον ώθησε να εκσυγχρονίσει την τουρκική γλώσσα, να απαγορεύσει την αραβική γραφή, ριζικώς να αλλάξει την ενδυμασία και γενικώς την εμφάνιση των ομοεθνών του κ.ο.κ.

Το θέμα όμως ήταν το ότι οι Τούρκοι παρέμεναν -στα εσώψυχά τους- Μουσουλμάνοι. Σέβονταν σε βαθμό λατρείας τον Ατατούρκ (= Πατέρα των Τούρκων) και ορισμένοι στις ανώτερες βαθμίδες του κρατικού μηχανισμού πλήρως υιοθετούσαν τις εν προκειμένω απόψεις του. Ο Ισμέτ Ινονού π.χ., το alter ego του Κεμάλ, δεν παρέλειπε, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις με φίλους του, να διευκρινίζει ότι ο ίδιος «ποτέ του δεν είχε πατήσει το πόδι του σε τζαμί». Επιπλέον, τα μουσουλμανικά τεμένη τελούσαν υπό σχεδόν διαρκή αστυνομική επιχείρηση και όποιος στρατιωτικός ή δημόσιος υπάλληλος “μπαινοέβγαινε” τακτικώς σε αυτά έχανε κάθε ελπίδα προαγωγής του. Ήδη όμως μέγα ζήτημα αναδυόταν στον πολιτικό ορίζοντα της γειτονικής μας χώρας: Τι θα γινόταν μετά τον θάνατο του Ινονού; Έτσι, το 1960 επισήμως ιδρύθηκε το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, που ορθώς θεωρήθηκε ως θεσμική μορφή του “Βαθέος Κράτους” (Derin Devlet στα τουρκικά).

Το τουρκικό “Βαθύ Κράτος”

Ο Ινονού πέθανε το 1973. Ήδη όμως το “Βαθύ Κράτος” είχε δυναμικώς εκδηλωθεί μέσω της θανάτωσης, το 1961, του Αντνάν Μεντερές. Όσο και αν αυτό ηχεί περίεργο στην Ελλάδα – και σύμφωνα τουλάχιστον με τα έως τώρα γνωστά στοιχεία – οι ταραχές του 1955 στην Κωνσταντινούπολη υπήρξαν πρόσχημα και όχι αιτία της καταδίκης του. Ο Μεντερές, τον οποίο ο Χάρολντ Μακμίλαν θεωρούσε ως ελληνικής καταγωγής, συνδεόταν φιλικώς με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και δεν είχε συμφέρον να υποκινήσει διωγμό του ελληνικού στοιχείου στην Κωνσταντινούπολη. Είχε όμως επιχειρήσει να «άρει» τον Κεμαλισμό και να αναζωογονήσει την τουρκική εκδοχή του Ισλάμ… Συνακολούθως απαγχονίστηκε! Ορθώς λοιπόν ο Ερντογάν τον θεωρεί ως πρόδρομό του.

Κατά συνέπεια, η σύγκρουση του τωρινού ηγέτη της Τουρκίας με το “Derin Devlet” ήτανε αναπόφευκτη. Αυτή άρχισε στη δεκαετία του 1990 και στη συνέχεια κορυφώθηκε με τη σύλληψη, στο πλαίσιο της υπόθεσης Ergenekon, όλων σχεδόν των ηγητόρων του Τουρκικού Στρατού. Μετά πάντως, η οιονεί απόσχιση από τον κορμό των φανερά ή μη αντικεμαλιστών τού Φετχουλλάχ Γκιουλέν, επέφερε μορφή συνεννόησης του Ερντογάν με τους στρατιωτικούς τού – αποδυναμωμένου πια – “Βαθέος Κράτους”. Το μέχρι πού θα φτάσει η εν λόγω συνεννόηση και τι επιπτώσεις αυτή θα έχει στο όλο πλέγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων παραμένει ασαφές…

Το Deep State της Αμερικής

Συνιστά σφάλμα βαρύτατο το να πιστεύει κανείς ότι δομές “Βαθέος Κράτους” υπάρχουνε μόνο στην Τουρκία. Η ύπαρξη αυτών των τελευταίων ας θεωρηθεί δεδομένη οπουδήποτε επικρατεί μορφή “δημοκρατικής διακυβέρνησης”. Και – δυστυχώς! – δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Κατά τον περίφημο αφορισμό του Ερνέστου Ρενάν (1823-1892), «ο μέσος άνθρωπος μόνο για πρακτικά πράγματα ενδιαφέρεται». Και δεδομένου ότι «πρακτικά πράγματα» κατά κανόνα σημαίνουνε την καθημερινότητά τού (μέσου ανθρώπου), έρχονται – κατά την προσφυά φοιτητική έκφραση – “καπάκι” τα ακόλουθα αξιώματα του Όσκαρ Ουάιλντ:

• «Πρώτο σου χρέος στη ζωή [είναι το] να είσαι όσο το δυνατόν περισσότερο υποκριτής. Το δεύτερο δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί.»
• «Το κοινό διαθέτει μια αχόρταγη περιέργεια να μάθει τα πάντα – εκτός από ό,τι πραγματικά αξίζει να μάθει.»

Η αλήθεια των ανωτέρω αφορισμών των Ρενάν και Όσκαρ Ουάιλντ παραμένει αυταπόδεικτη. Να λοιπόν το πού εδράζεται η ανάγκη ύπαρξης “Βαθέος Κράτους”. Εξυπακούεται, βέβαια, το ότι η επιτροχάδην έστω εξέταση όλων των δομών που έτσι μπορούν να χαρακτηριστούν κείται πολύ πέρα από τη γνωστική εμβέλεια του αρθρογράφου σας. Ας περιοριστούμε λοιπόν (αποφασιστικώς παραβλέποντας το 2ο αξίωμα του Όσκαρ Ουάιλντ) στο “Βαθύ Κράτος” (Deep State) των ΗΠΑ, το ενδιαφέρον για το οποίο αισθητώς αναζωπυρώνεται λόγω της εκλογικής νίκης του Ντόναλντ Τραμπ.

Από τους Τροτσκιστές στον Τραμπ

Στο βαθμό όπου κανείς σήμερα πια μπορεί να γνωρίζει, το αμερικανικό “Βαθύ Κράτος” συναποτελούν διάφορες οργανώσεις, κλειστές μεν αλλά καθόλου μυστικές, ο συλλογικός χαρακτηρισμός των οποίων έχει στη χώρα μας διατυπωθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου ως “στρατιωτικοβιομηχανικό κατεστημένο”. Ο όρος αυτός είναι εύληπτος, αλλά η ακρίβειά του πια αμφισβητείται. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν τη εν προκειμένω ανάλυση του Αλεξάντρ Ντούγκιν.

Ο Ρώσος αναλυτής εντοπίζει σε δύο φορείς τη στις μέρες μας πραγματική ισχύ του Deep State των ΗΠΑ – συγκεκριμένα στο Council of Foreign Relations/CFR (=Συμβούλιο [επί] των Διεθνών Σχέσεων» και στους Neo Conservatives (= Νεοσυντηρητικούς). Το πρώτο ιδρύθηκε στη δεκαετία του 1920 και προωθεί την ιδέα τού Γούντροου Ουίλσων/Woodrow Wilson, Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1913 μέχρι το 1921, τη σχετική με την καθιέρωση μιας “Παγκόσμιας Κυβέρνησης”. Οι Νεοσυντηρητικοί είναι μεταγενέστερο φαινόμενο. Απόγειο της ισχύος τους, πράγματι, θεωρείται η κατά τα έτη 1981-1989 διακυβέρνηση της Αμερικής από τον Ρόναλντ Ρήγκαν/Ronald Reagan.

Μέχρις εδώ, τα πράγματα είναι μάλλον ξεκάθαρα. Προσφάτως όμως αποκαλύφθηκε κάτι που στην ουσία ανατρέπει τα πάντα: Οι Νεοσυντηρητικοί αποτελούν εξέλιξη πρώην Τροτσκιστών! Κατά συνέπεια, άλλα επαγγέλλονται και άλλα πιστεύουν. Εμβληματική, συνεπώς, μορφή τους υπήρξε ο Μπάρρυ Γκολντγουότερ/Barry Goldwater (1909-1998), στον οποίο γενικώς αποδίδεται η εκλογή ως Προέδρου τού Ρόναλντ Ρήγκαν.

Ο Γκολντγουότερ όμως εμφάνιζε ένα -σκόπιμο!- ιδεολογικό διχασμό. Προωθούσε τον Ρήγκαν, αλλά μισούσε τον Ρίτσαρντ Νίξον. Και εδώ οφείλει να επισημάνει κανείς ότι ο «συντηρητισμός» του Ρήγκαν υπήρξε «αβλαβής», ενώ, αντιθέτως, εκείνος του Νίξον σαφής και αποτελεσματικός. Το προς τον Νίξον όμως μίσος του Γκολντγουότερ δεν ήταν παρά η «κορυφή του παγόβουνου». Ενόσω αυτός ο τελευταίος κατείχε δημόσια αξιώματα, μιλούσε μεν “συντηρητικώς”, αλλά ενεργούσε «προοδευτικώς» – και μάλιστα πολύ “προοδευτικώς”. Ένα και μόνο χαρακτηριστικό του παρέμενε σταθερώς απροκάλυπτο: η εχθρότητά του προς τη Ρωσία! Και για να έρθουμε στα δικά μας, μέσω της όλης στάσης του Μπάρρυ Γκολντγουότερ μπορεί κανείς να καταλάβει τον Μιχάλη Ράπτη/Pablo, ηγετική μορφή των Τροτσκιστών, ο οποίος διακήρυξε πως “Πατρίδα της Επανάστασης” δεν είναι η Ρωσία αλλά οι ΗΠΑ.

Και νά που τώρα επιτέλλει το μέγα ερώτημα: Ο Τραμπ είναι νεοσυντηρητικός ή γνήσιος/πραγματικός συντηρητικός; Και εάν αποδειχτεί ότι είναι το δεύτερο, πώς θα αντιδράσει το Deep State των ΗΠΑ; Το μέλλον θα δείξει…