Τον κρεμασμένο πολιτικό “παππού” του θυμήθηκε ο Ερντογάν

Σε ρυθμούς εκλογών βαδίζει και η Τουρκία, με τον Ταγίπ Ερντογάν να δίνει μάλιστα και ημερομηνία: Την 14η Μαΐου του 2023, κάνοντας ονομαστική αναφορά στον πολιτικό “παππού” του, τον πρώην πρωθυπουργό Μεντερές. «Το 2023 θα πετύχουμε τον δρόμο που άνοιξε ο Μεντερές στις 14 Μαΐου του 1950, λέγοντας “φτάνει, ο κόσμος έχει τον λόγο”», ανέφερε ο Τούρκος πρόεδρος.

Η αναφορά του Τούρκου προέδρου, οι ομιλίες του οποίου πάντοτε βρίθουν ιστορικών αναφορών και παραλληλισμών, στον Μεντερές έχει μία αξιοσημείωτη σημασία: Πρόκειται για τον Τούρκο πρωθυπουργό που απαγχόνισε ο στρατός (μαζί με τον τότε υπουργό Εξωτερικών Ζορλού) τον Σεπτέμβριο του 1961. Ο ίδιος ο Ερντογάν φέρεται να είχε πει παλαιότερα, την περίοδο που συγκρούονταν με το κεμαλικό κατεστημένο, πως “εγώ δεν θα γίνω Μεντερές”.

Όμως την ιστορία του Μεντερές φροντίζει να υπενθυμίζει και η αξιωματική αντιπολίτευση: «Ο συγχωρεμένος Μεντερές, κάποια περίοδο είχε δώσει προνόμια στους ισλαμιστές και αυτοί πήραν θάρρος και προέβαλαν διαρκείς απαιτήσεις. Αργότερα ο Μεντερές υποχρεώθηκε να βγάλει νόμο προστασίας των αρχών του Κεμάλ Ατατούρκ. Εύχομαι το τέλος του Ερντογάν να μην είναι το ίδιο, να μην είναι παρόμοιο», είχε πει παλαιότερα βουλευτής των κεμαλιστών, με τον Ερντογάν να του απαντά «άτιμε, εμείς όταν ξεκινήσαμε αυτό τον αγώνα, πήραμε μαζί το σάβανό μας»!

Πολύ πριν τον Ερντογάν και το ΑΚP, ήταν ο Μεντερές και το Δημοκρατικό Κόμμα που είχαν σπάσει το μονοπώλιο των κεμαλιστών το 1950, κερδίζοντας το 53% των ψήφων στις εκλογές του 1950, ένα ράπισμα στους κληρονόμους του Ατατούρκ. Επί πρωθυπουργίας του η Τουρκία άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο ισλαμική. Ο Μεντερές επέκτεινε την θρησκευτική εκπαίδευση, ιδρύοντας κορανικά σχολεία και νομιμοποιώντας τις ισλαμικές αδελφότητες. Έφτασε στο σημείο να επαναφέρει μέχρι και το αραβικό κάλεσμα για την προσευχή, που είχε απαγορευτεί από τον Κεμάλ.

Το φάντασμα του Μεντερές

Η θητεία του σημαδεύτηκε από σκάνδαλα, τάσεις αυταρχισμού και παντελής αποτυχία των φιλόδοξων οικονομικών στόχων που είχε θέσει. Την ίδια στιγμή, ο Μεντερές έμεινε στην ιστορία για το πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων της Πόλης το 1955, τα Σεπτεμβριανά, που αρχικά το παρουσίασε ως “προβοκάτσια των κομμουνιστών” και μετέπειτα ως “αυθόρμητες ενέργειες αγανακτισμένων πολιτών”.

Να σημειωθεί πως είχε επιπλέον επικριθεί για τους “προσωπικούς” του χειρισμούς στην εξωτερική πολιτική, ειδικά στο Κυπριακό. Έχει εκτιμηθεί πως η ανατροπή και ο απαγχονισμός Μεντερές ήταν ορισμένοι εκ των λόγων που είχαν οδηγήσει τον Μακάριο να προχωρήσει στην αναθεώρηση του Κυπριακού Συντάγματος το 1963, με τον Αρχιεπίσκοπο να εκτιμά πως οι αντιδράσεις των Τούρκων θα ήταν ελεγχόμενες (γεγονός που δεν επαληθεύτηκε).

“Προσωπικούς” χειρισμούς στην τουρκική εξωτερική πολιτική θα μπορούσε να ειπωθεί πως κάνει και ο Ερντογάν, που είχε φτάσει να βλέπει το πολιτικό Ισλάμ ως “εργαλείο” μιας ισλαμικής μεταπολίτευσης στον αραβικό κόσμο. Μέχρι που τελικώς έφτασε να “προσκυνά” τους “δικτάτορες” και τους “τυράννους” που προηγουμένως προσπαθούσε να ανατρέψει!

Ο άλλοτε πανίσχυρος Τούρκος πρωθυπουργός καταδικάστηκε για “παραβίαση του Συντάγματος”, με τον στρατό να επιλέγει να φορτώνει το πογκρόμ των “Σεπτεμβριανών” αποκλειστικά στον Μεντερές και στους στενούς του συνεργάτες, που εκτελέστηκαν δια απαγχονισμού. Βέβαια, για την αχανή ασιατική επικράτεια της Τουρκίας ο Μεντερές παραμένει “μάρτυρας” του Ισλάμ, με τον Ερντογάν να εξακολουθεί να ομνύει στην μνήμη του.

Για την ιστορία, ένας εκ των πρωτεργατών της ανατροπής Μεντερές ήταν ο συνταγματάρχης Τουρκές, ο μετέπειτα ιδρυτής των Γκρίζων Λύκων. Στον αντίποδα ο σημερινός αρχηγός των Γκρίζων Λύκων Ντεβλέτ Μπαχτσελί, έχει μετατραπεί στον πολύτιμο εταίρο του Ερντογάν, ειδικότερα μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, την οποία ο Ερντογάν απέδωσε στο ισλαμικό δίκτυο του (πρώην συμμάχου του) Φετουλάχ Γκιουλέν και στους Αμερικανούς.

Ο Τουρκές οραματίζονταν πως την ανατροπή Μεντερές θα ακολουθούσε ένα καθεστώς του “ενός ανδρός αρχή”, εφάμιλλο των φασιστικών καθεστώτων του Μεσοπολέμου. Ο στρατηγός Γκιουρσέλ έθεσε τον Τουρκές στο περιθώριο, τον οποίο “ξεφορτώθηκε”, στέλνοντας τον να υπηρετήσει σε πρεσβεία στο εξωτερικό. Μία αξιοσημείωτη διαφορά με τον Ερντογάν που σήμερα έχει συμμαχήσει με τους Γκρίζους Λύκους και το σύνολο του εγκληματικού παρακράτους των κεμαλιστών, έχοντας ως κοινό στόχο, μεταξύ άλλων, τους Κούρδους. Τους οποίους, ο Τουρκές παλαιότερα προειδοποιούσε πως: “Αν θέλουν πατρίδα, ας θυμηθούν τους Αρμένιους”…