Τουρκία και Αρμενία σε πορεία προσέγγισης – Τί επιδιώκουν

Σε διερευνητικές κινήσεις για την ομαλοποίηση των σχέσεων τους προβαίνουν Αρμενία και Τουρκία, καθώς από το 1993 οι προσπάθειες που έγιναν δεν επέφεραν αποτέλεσμα. Ερεβάν και Άγκυρα συμφώνησαν να διορίσουν ειδικούς απεσταλμένους για να συζητήσουν τα επίμαχα ζητήματα.

Η προσέγγιση των δύο κρατών γίνεται σε ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό σκηνικό που παλιοί εχθροί συνάπτουν διπλωματικές σχέσεις, ώστε να κλείνουν μέτωπα. Ο Ταγίπ Ερντογάν κάνει άνοιγμα και στην Αρμενία, καθώς ταυτόχρονα επιδιώκει την ομαλοποίηση των σχέσεων της χώρας του με Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο και Ισραήλ. Η Τουρκία εμφανίζει ένα νέο προφίλ δείχνοντας στη Δύση ότι προσπαθεί να προσπεράσει τις παλιές έχθρες της.

Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε πως η Άγκυρα θα διορίσει ειδικό απεσταλμένο στο Ερεβάν και ότι προσεχώς θα αρχίσουν πτήσεις τσάρτερ που θα συνδέουν την πρωτεύουσα της Αρμενίας με την Κωνσταντινούπολη. H Τουρκία δείχνει να αντιλαμβάνεται ότι έχει διευθετηθεί σε μεγάλο βαθμό το θέμα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ότι δεν χρειάζεται να κάνει κάτι περισσότερο υπέρ του Μπακού.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία φαίνεται να επιδιώκει την εξομάλυνση με την Αρμενία στο πλαίσιο της προτεινόμενης πλατφόρμας “3+3”, ενός περιφερειακού φορέα που θα αποτελείται από τα κράτη του Νοτίου Καυκάσου και τους γείτονές τους: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία, καθώς και από Ιράν, Ρωσία και Τουρκία.

Η στρατηγική της Αρμενίας

Η Αρμενία από την πλευρά της επιδιώκει την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία, στενό σύμμαχο του Αζερμπαϊτζάν, ώστε να διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την Άγκυρα για να αποτραπεί μία νέα κρίση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Γνωρίζει την επιρροή του Ταγίπ Ερντογάν πάνω στον Αζέρο πρόεδρο Ιλχάμ Αλίεφ.

Ο εκπρόσωπος του αρμενικού υπουργείου Εξωτερικών Βαχάν Χουνανιάν δήλωσε ότι η Αρμενία είναι «έτοιμη για μια διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία χωρίς εκ των προτέρων όρους», ανακοινώνοντας πως και η χώρα του θα διορίσει ειδικό απεσταλμένο στην  Άγκυρα.

Αρμένιοι αξιωματούχοι εκτιμούν, σύμφωνα με ξένα δημοσιεύματα, ότι το Μπακού είναι υποχρεωμένο στην Άγκυρα και δεν θα τις φέρει αντιρρήσεις. Άλλωστε, το Αζερμπαϊτζάν βασίστηκε στην χρησιμοποίηση τουρκικών drones στον δεύτερο πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που συνέβαλαν ουσιαστικά στη νίκη κατά της Αρμενίας.

Οι μεσολαβητές

Ερεβάν και Άγκυρα δεν είχαν ποτέ επίσημες διπλωματικές σχέσεις. Η Τουρκία, σύμμαχος του  Αζερμπαϊτζάν, έχει κρατήσει κλειστά τα σύνορα με την Αρμενία από τη δεκαετία του 1990. Αρμενία και Τουρκία έκαναν μια προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων το 2009 με την υπογραφή μιας συμφωνίας για το άνοιγμα των συνόρων, αλλά αυτή δεν επικυρώθηκε. Επιπλέον, ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας των τεταμένων σχέσεων είναι και η άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει ως γενοκτονία την σφαγή των Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου.

Η προσπάθεια προσέγγισης Αρμενίας-Τουρκίας ενθαρρύνεται από Ρωσία και ΗΠΑ. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε το Νοέμβριο ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να μεσολαβήσει μεταξύ Άγκυρας και Ερεβάν και ότι η εξομάλυνση των σχέσεων τους «αναμφίβολα θα συνέβαλε στη βελτίωση της γενικής κατάστασης στην περιοχή». Οι ΗΠΑ έχουν διαδραματίσει και αυτές το ρόλο τους. Ο Μπάιντεν, σύμφωνα με το Bloomberg, σε μια συνάντηση που είχε με το Ερντογάν στη Ρώμη τον πίεσε να ανοίξει τα σύνορα με την Αρμενία.

Οι μεσολαβητικές προσπάθειες κάποιες φορές επιφέρουν αποτέλεσμα και άλλες όχι. Η Αρμενία που για την προστασία της από το Αζερμπαϊτζάν βασίζεται αποκλειστικά στη Ρωσία, δεν κάνει ενέργειες που δεν συμβαδίζουν με την στρατηγική του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η ρωσική διαμεσολάβηση ενδέχεται να επηρεάσει και την αρμενική αντιπολίτευση που πρόσκειται στη Μόσχα, καθώς αντιδράει στην ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία.