Τουρκικό μπαχτσίσι για εργολαβίες στην Γκάνα

Την τουρκική εταιρεία ενέργειας AKSA εμπλέκει αποκαλυπτικό ρεπορτάζ των Financial Times σε σκάνδαλο δωροδοκίας στην Γκάνα. Σύμφωνα καταγγελία της αμερικανικής επιτροπής κεφαλαιαγοράς (SEC), μεγάλος όμιλος φέρεται να διοχέτευσε περίπου 2,5 εκατομμύρια δολάρια σε “μίζες” προς αξιωματούχους της αφρικανικής χώρας, για να επιτευχθεί συμφωνία κατασκευής και λειτουργίας εργοστασίου. Για να δοθούν τα χρήματα διαμεσολάβησε – κατά τη SEC – πρώην στέλεχος της γνωστής και μη εξαιρετέας… Goldman Sachs.

Το ρεπορτάζ της εφημερίδας κατονομάζει τον όμιλο που αναφέρεται στο έγγραφο της SEC ως την ιδιωτική τουρκική εταιρεία ενέργειας AKSA, που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ηλεκτρικού ρεύματος στην Τουρκία. Η εταιρεία φέρεται να πλήρωσε περίπου 2,5 εκατομμύρια δολάρια προκειμένου να της ανατεθεί από την κυβέρνηση της Γκάνας το έργο για την κατασκευή του εργοστασίου 200 μεγαβάτ, την περίοδο 2015-2016. Για το σκοπό αυτό, επίσης, φέρεται να πλήρωσε ακόμη 2 εκατομμύρια δολάρια τον Ασάντε Μπέρκο, πρώην εκτελεστικό διευθυντή του παραρτήματος της Goldman Sachs στο Λονδίνο, ώστε να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής μεταξύ των Τούρκων και της κυβέρνησης της Άκκρα.

Αν και το όνομα της τουρκικής εταιρείας δεν αναφέρεται ρητά από την SEC, οι πληροφορίες των FT αλλά και ενδείξεις από το έγγραφο που κατέθεσε, “δείχνουν” την AKSA. Όσο για τη Goldman Sachs, πρόκειται για την τράπεζα στην οποία η AKSA ανέθεσε συμβουλευτικό ρόλο, καθώς και τη διαδικασία χρηματοδότησης του έργου, εφόσον η ανάθεση ήταν επιτυχής. Αν και η SEC δεν στρέφεται ευθέως εναντίον της τράπεζας αλλά μόνο κατά του Μπέρκο, είναι γνωστή η εμπλοκή αρκετών πρώην στελεχών της σε παρόμοιες υποθέσεις διαπλοκής σε διάφορες χώρες του πλανήτη.

Το πόρισμα της αμερικανικής SEC

Στο πλαίσιο της αμερικανικής νομοθεσίας, κατά την οποία άτομα που συνδέονται με εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα αμερικανικά χρηματιστήρια διώκονται για τυχόν πράξεις δωροδοκίας σε αλλοδαπούς αξιωματούχους, η SEC ζητά την παραπομπή του Μπέρκο σε δίκη. Στη σύνοψη του εγγράφου με ημερομηνία 13 Απριλίου 2020, αναφέρει ότι ο ίδιος «κατέστρωσε τη δωροδοκία διάφορων κυβερνητικών αξιωματούχων στη Δημοκρατία της Γκάνας, ώστε […] τουρκική εταιρεία ενέργειας να κερδίσει τη σύμβαση έργου για τη δημιουργία και λειτουργία εργοστασίου ηλεκτροπαραγωγής και την πώληση της ενέργειας στην κυβέρνηση». Το σχέδιο αφορούσε στη διοχέτευση ως και 4,5 εκατομμυρίων δολαρίων σε ενδιάμεση εταιρεία, με έδρα τη Γκάνα, από την οποία μεταφέρθηκαν τουλάχιστον 2,5.

Εκτός από τα χρήματα που δόθηκαν μέσω της εταιρείας αυτής, ο Μπέρκο έδωσε μίζες και σε μετρητά σε κυβερνητικά στελέχη και βουλευτές της Γκάνας, ύψους 66.000 δολαρίων τουλάχιστον. Η επιτυχής ανάθεση του έργου στην τουρκική εταιρεία θα σήμαινε επίσης ότι η Goldman Sachs, ως χρηματοδότρια, θα κέρδιζε περίπου 10 εκατομμύρια δολάρια σε προμήθειες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που γνωστοποίησε η επιτροπή κεφαλαιαγοράς, ο Μπέρκο λειτούργησε κρυφά από την εργοδότριά του, την Goldman, και έλαβε μέτρα ώστε να μην τον ανακαλύψουν οι προϊστάμενοί του. Τον Αύγουστο του 2016 η τράπεζα αποσύρθηκε από το πρότζεκτ του εργοστασίου επειδή ανακάλυψε την εμπλοκή της ενδιάμεσης εταιρείας, για την οποία ο τουρκικός όμιλος δεν έδωσε επαρκείς εξηγήσεις.

Λίγους μήνες αργότερα, το Δεκέμβριο του 2016, ο Μπέρκο παραιτήθηκε. Με το αζημίωτο, καθώς φάνηκε, αφού ανέλαβε θέση συμβούλου στην AKSA, ενώ μέχρι και τη δημοσιοποίηση της καταγγελίας της SEC ήταν διευθυντής στα κρατικά διυλιστήρια της Γκάνας, Tema Oil. Αρνείται κάθε κατηγορία και σήμερα δηλώνει «έκπληκτος» από τους ισχυρισμούς της SEC.

Οι δραστηριότητες της τουρκικής AKSA

Ένα στοιχείο που δεν έτυχε ιδιαίτερης προσοχής των δημοσιογράφων στην καταγγελία της SEC αφορά στα “σχέδια για το μέλλον” που φέρεται να έκανε η τουρκική εταιρεία. Πρόκειται για συμβόλαιο πληρωμής 42 εκατομμυρίων δολαρίων σε βάθος πενταετίας προς την ενδιάμεση τοπική εταιρεία, για υπηρεσίες που ήταν «πρόσχημα για τον πραγματικό σκοπό αυτής της προμήθειας: να επιτρέψει στην ενδιάμεση εταιρεία να πληρώσει μίζες για να αποσπάσει πρόσθετα κανονιστικά προνόμια, συμπεριλαμβανομένης φοροαπαλλαγής εκατομμυρίων δολαρίων και εγγυητική επιστολή από την κυβέρνηση, για την [τουρκική] εταιρεία ενέργειας».

Κατά πάσα πιθανότητα, εκτιμά η επιτροπή, αυτά τα προνόμια δεν θα μπορούσαν να χορηγηθούν χωρίς νέες δωροδοκίες αξιωματούχων. Εν τω μεταξύ, όπως ανέφερε το ρεπορτάζ, «η AKSA επεδίωκε να δραστηριοποιηθεί στη Γκάνα σε μια εποχή που ταλανιζόταν από στενά περιθώρια κέρδους, μείωση στις τιμές ενέργειας και κατρακύληση της τουρκικής λίρας. Αυτό το περιβάλλον πίεζε τους Τούρκους παραγωγούς, όπως την AKSA, που ήταν χρεωμένοι σε ξένο συνάλλαγμα. Και συμπίπτει με την επαναφορά του χρέους των τουρκικών επιχειρήσεων στην επικαιρότητα, καθώς η κρίση του κορωνοϊού έχει βυθίσει τη λίρα σε επίπεδα ρεκόρ».

Να σημειωθεί, εδώ, ότι το εργοστάσιο της AKSA στη Γκάνα λειτουργεί κανονικά, με ισχύ – σύμφωνα με την ιστοσελίδα της εταιρείας – στα 370 μεγαβάτ. Επίσης, η AKSA δραστηριοποιείται και σε άλλες χώρες της Αφρικής, όπως τη Μαδαγασκάρη, το Μάλι, το Καμερούν και το Κονγκό. Τέλος, η AKSA διαθέτει συμβόλαιο με την ηλεκτρική εταιρεία του ψευδοκράτους, για τη λειτουργία εργοστασίου 153 μεγαβάτ.

Πάντως, με ανακοίνωσή της η τουρκική εταιρεία δήλωσε ότι δεν εμπλέκεται σε καμιά νομική διαδικασία σχετικά με την παραπάνω υπόθεση και ότι είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τις αμερικανικές αρχές, δίνοντάς τους πρόσβαση σε έγγραφα και πληροφορίες. Σημειωτέον ότι ο μητρικός όμιλος, Kazanci Holding, είναι ένας από τους ισχυρότερους στην Τουρκία, και διατηρεί στενούς δεσμούς με την τουρκική ελίτ και το περιβάλλον του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η Goldman και ο ριγμένος της υπόθεσης

Ο χαμένος από αυτή την ιστορία δεν φαίνεται να είναι άλλος από το κράτος της Γκάνα και τους φορολογούμενους πολίτες της. Η συμφωνία με αλλοδαπή εταιρεία ήταν στα σκαριά από το 2014, όταν προσπαθούσε η χώρα να επιλύσει το πρόβλημα των ελλείψεων ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτές ήταν τόσο έντονες που είχαν τεθεί περιορισμοί στην κατανάλωση για τα νοικοκυριά και δημιουργούνταν προβλήματα στον κατασκευαστικό κλάδο και στις εξορύξεις. Έτσι, η κυβέρνηση θέλησε να προχωρήσει με διαδικασίες fast-track, κάτι που κίνησε το “ενδιαφέρον” της αγοράς και βεβαίως του 46χρονου Ασάντε Μπέρκο, με καταγωγή από τη Γκάνα και τότε στέλεχος της Goldman.

Σε αυτή την εξέλιξη παρουσιαζόταν μια καλή επενδυτική ευκαιρία για το δίδυμο Goldman-AKSA. Άλλωστε, το 2012 η Goldman αγόρασε μερίδιο 16,6% των μετοχών της τουρκικής εταιρείας από την μητρική επενδυτική εταιρεία Kazanci Holding. Η τελευταία, αγόρασε πίσω το μερίδιο αυτό το 2018, έναντι 300 εκατομμυρίων δολαρίων, και, σύμφωνα με τους FT, πρόκειται για ποσό τριπλάσιο από την τρέχουσα τότε χρηματιστηριακή της αξία.

Η μπίζνα του ρεύματος στη Γκάνα, πάντως, δεν αφορούσε μόνο μία εταιρεία. Το Δημόσιο της Γκάνας, σήμερα, είναι αναγκασμένο να πληρώνει τις επιλογές των πολιτικών ηγετών της, καταβάλλοντας σε ιδιώτες παραγωγούς μισό δισ. δολάρια το χρόνο για περίσσεια ενέργεια που δεν χρησιμοποιεί…