Τραμπ, Κιμ και Ροχανί: Το “ιψενικό” τρίγωνο των πυρηνικών

Σε ισχύ επαναφέρει σε λίγες ώρες ο Ντόναλντ Τραμπ τις κυρώσεις εναντίον του Ιράν με αφορμή το πυρηνικό πρόγραμμα του. Οι κυρώσεις αναμένεται να ανακοινωθούν εντός της ημέρας, ενώ την ίδια ώρα ο βορειοκορεάτης υπουργός Εξωτερικών επισκέπτεται την Τεχεράνη προκειμένου να συναντηθεί με τον Ιρανό ομόλογό του.

Πιονγκγιάνγκ και Τεχεράνη βρίσκονται, τον τελευταίο χρόνο τουλάχιστον, υπό την στενή πίεση της Ουάσινγκτον, εξαιτίας των πυρηνικών προγραμμάτων που υλοποιούν. Η ιστορική σύνοδος Τραμπ-Κιμ, τον περασμένο Ιούνιο, ανέκοψε ωστόσο, την πολεμική ρητορική ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κορέα και δείχνει να περιορίζει την ένταση.

Η Ουάσινγκτον εξακολουθεί να πιέζει βέβαια την Πιονγκγιάνγκ να εγκαταλείψει το πυρηνικό οπλοστάσιό της, όπως δεσμεύτηκε ο Κιμ στην συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο. Οι σχέσεις των δύο ηγετών και των δύο χωρών, όμως, σε τίποτα δεν θυμίζουν το καλοκαίρι του 2017, όταν η Βόρεια Κορέα έκανε αλλεπάλληλες εκτοξεύσεις διηπειρωτικών πυραύλων και η κόντρα Τραμπ-Κιμ, με βαρείς εκατέρωθεν χαρακτηρισμούς, ήταν καθημερινή.

Από την άλλη η προσέγγιση των Αμερικανών με τον βορειοκορεάτη ηγέτη, δείχνει ίσως και τον πραγματικό στόχο των ΗΠΑ, δηλαδή το Ιράν, το οποίο δραστηριοποιείται στην Συρία στο πλευρό του Άσαντ και έχει σοβαρά ερείσματα στον Λίβανο μέσω της Χεζμπολάχ. Η Ουάσινγκτον τον περασμένο Μάιο, ενώ ήδη είχε ανοίξει η συζήτηση για συνάντηση με τον Κιμ, αποχώρησε μονομερώς από την συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, η οποία είχε υπογραφεί, τον Ιούλιο του 2015, έπειτα από δύσκολες και μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις. Την συμφωνία εξακολουθούν να στηρίζουν τα υπόλοιπα μέλη, (Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα και Γερμανία), ο Τραμπ ωστόσο, παρά την σύγκρουση με παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ, επαναφέρει τις κυρώσεις.

Τι συνδέει Τεχεράνη και Πιονγκγιάνγκ

Ο υπουργός Εξωτερικών της Βόρειας Κορέας, Ρι Γιονγκ-χο, θα βρεθεί στην Τεχεράνη την Τρίτη, πρώτη ημέρα επαναφοράς των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν, και αναμένεται να έχει συνάντηση με τον Ιρανό ομόλογό του Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ. Αυτή όμως δεν είναι η πρώτη επαφή των δύο χωρών.

Ο Ρι φέρεται να συνάντησε τον περασμένο Απρίλιο μεγάλη ιρανική αντιπροσωπεία, στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, Μπακού, κατά την διάρκεια της συνόδου κορυφής του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Βορειοκορεατική αντιπροσωπεία παρέστη όμως και στην ορκωμοσία του προέδρου Χασάν Ροχανί, τον Αύγουστο του 2017, μετά την επανεκλογή του.

Πέραν αυτών των διμερών επαφών, οι οποίες γίνονταν ενώ η Ουάσινγκτον είχε επιδοθεί σε μια πολεμική ρητορική εναντίον των καθεστώτων των δύο χωρών, Τεχεράνη και  Πιονγκγιάνγκ, φέρονται να έχουν μια βαθύτερη σχέση. Ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ άλλωστε, είχε εκφράσει στο παρελθόν την ανησυχία της για μια συνεργασία των δύο χωρών, σε ό, τι αφορά την εξέλιξη των πυρηνικών προγραμμάτων τους. Μάλιστα ο εξειδικευμένος ιστότοπος για τη Βόρεια Κορέα, NK News, είχε παρουσιάσει έκθεση του 2017, η οποία επισήμαινε την παρουσία βορειοκορεατών εμπόρων όπλων στην Τεχεράνη, αλλά και ομοιότητες στους πυραύλους των δύο χωρών.

Κυρώσεις και διαδηλώσεις

Οι κυρώσεις στο Ιράν θα αναγράφονται λεπτομερώς σε ανακοίνωση που θα εκδώσει ο Λευκός Οίκος, γνωστοποίησε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, επιστρέφοντας από το φόρουμ των χωρών της Ένωσης των Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) που έγινε στην Σιγκαπούρη.

Αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ άφησε πάντως να εννοηθεί, ότι το πρώτο πακέτο κυρώσεων, που θα επανέλθει σε ισχύ, αφορά τις οικονομικές συναλλαγές και τις εισαγωγές πρώτων υλών, την αυτοκινητοβιομηχανία και τις αερομεταφορές. Η δεύτερη φάση, που θα τεθεί σε ισχύ στις 5 Νοεμβρίου, θα αφορά τον πετρελαϊκό τομέα, το φυσικό αέριο και την κεντρική τράπεζα του Ιράν.

Την ίδια ώρα στην Τεχεράνη και σε άλλες μεγάλες πόλεις συνεχίζονται οι διαμαρτυρίες για την δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας, η οποία αναμένεται να επιδεινωθεί με την επαναφορά των κυρώσεων. Το Ιράν είχε πάρει μία ανάσα με την συμφωνία του 2015, καθώς βγήκε από πολυετή απομόνωση, το τελευταίο εξάμηνο όμως το ιρανικό νόμισμα έχει χάσει σχεδόν τα δύο τρίτα της αξίας του.

Οι διαμαρτυρίες ωστόσο δεν είναι τόσο εκτεταμένες, όσο την περίοδο του περασμένου Δεκεμβρίου- Ιανουαρίου, και η κυβέρνηση τις αποδίδει σε συνωμοσία των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Ο Ροχανί όμως, δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο την αυξανόμενη αγανάκτηση των πολιτών. Ο μετριοπαθής πρόεδρος του Ιράν δέχεται έντονες επικρίσεις και από την αντιπολίτευση των θρησκευτικών ηγετών, οι οποίοι δεν θέλουν την προσέγγιση με την Δύση.

Η άλλη κορυφή του τριγώνου

Η Τεχεράνη έχει κατηγορήσει επανειλημμένα τους Αμερικανούς ότι στόχος τους είναι η πολιτική αλλαγή στο Ιράν, ενώ και Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν προβεί σε εκτιμήσεις ότι ο Ροχανί δεν θα αντέξει.

Πριν εκπνεύσει η προθεσμία για την επαναφορά των κυρώσεων πάντως, ο Τραμπ επιδόθηκε σε μια «επίθεση φιλίας» προς την Τεχεράνη, δηλώνοντας έτοιμος να συναντηθεί και μάλιστα «χωρίς προϋποθέσεις». Λίγες ώρες αργότερα ωστόσο, ο Πομπέο συμπλήρωνε ότι υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις σε μια διαδικασία συνομιλιών με το Ιράν. Η Τεχεράνη από την πλευρά της απέρριψε τελικά την προσφορά του Αμερικανού προέδρου, τονίζοντας ότι δεν συμβαδίζει με την πολιτική της επιβολής κυρώσεων και η ρητορική των απειλών κατέστησε θέμα ωρών την επαναφορά των κυρώσεων.

Την ίδια ώρα, η Ουάσιγκτον συσφίγγει τις σχέσεις της με την άλλη κορυφή του τριγώνου, την Βόρεια Κορέα. Τραμπ και Κιμ ανταλλάσσουν επιστολές, ενώ η αμερικανική κυβέρνηση εκφράζει την ικανοποίησή της για την επιστροφή λειψάνων Αμερικανών στρατιωτών που έπεσαν στον πόλεμο της Κορέας.

Οι εξελίξεις δείχνουν ότι η ένταση ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Τεχεράνη θα επιδεινωθεί. Παραλλήλως όμως φαίνεται ότι θα βελτιώνονται οι σχέσεις των Αμερικανών με την  Πιονκγιάνκ. Όλα αυτά βέβαια μέχρι να αλλάξουν πάλι οι ρόλοι ή οι επιδιώξεις του Τραμπ, ο οποίος δείχνει να ελέγχει ή τουλάχιστον να προσπαθεί να ελέγξει αυτό το “ιψενικό” τρίγωνο των πυρηνικών.