Τσακώνονται και για… τις πινακίδες των οχημάτων στα σύνορα Κοσσόβου-Σερβίας

Με πρωτοβουλία της Επιτροπής της ΕΕ, θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες ένας έκτακτος γύρος συνομιλιών της διαπραγματευτικής ομάδας της Σερβίας και αυτής που εκπροσωπεί την κρατική αρχή του Κοσσόβου. Σκοπός είναι η μείωση της έντασης που επικρατεί εδώ και μέρες κατά μήκος της γραμμής που οριοθετεί τα σύνορα Κοσσόβου-Σερβίας. Τα συνοριακά φυλάκια της Γιάρινιε, Ζουμπίκ Πατόκ και Μπρέμπατς παραμένουν κλεισμένα από σερβικής καταγωγής πολίτες-κάτοικους στις περιοχές του βόρειου Κοσσόβου.

Αφορμή αποτέλεσε η απόφαση της κυβέρνησης του Άλμπιν Κούρτι (ο οποίος υποστηρίζει την αμοιβαιότητα στις σχέσεις του Κοσσόβου με τη Σερβία) να επιβάλει στα σερβικά αυτοκίνητα προσωρινές πινακίδες κυκλοφορίας κατά τη διέλευση των συνόρων. Κάτι τέτοιο όλα τα χρόνια από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου εφαρμόζουν οι τελωνειακές αρχές της Σερβίας, προκειμένου να μείνουν συνεπείς στη θέση της μη αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου.

Η επιμονή των αρχών του Κοσσυφοπεδίου να μην επιτρέψουν τη διέλευση αυτοκινήτων με σερβικές πινακίδες, βασικά θίγει τους πολίτες σερβικής καταγωγής στις περιοχές της Μιτρόβιτσα και όχι μόνο. Αυτοί αποτελούν την αιχμή του δόρατος στις αντιδράσεις που μαίνονται εδώ και εννιά μέρες και ανεβάζουν το θερμόμετρο στην περιοχή. Το Βελιγράδι για τους δικούς του λόγους τους υποστηρίζει σθεναρά, δημιουργώντας την αίσθηση ότι είναι έτοιμο για οποιασδήποτε κλίμακας σύγκρουση, ακόμη και με την Διεθνή Ειρηνευτική Δύναμη του Κοσσυφοπεδίου (ΚFOR).

Ο υπουργός Αμύνης της Σερβίας περιόδευσε κατά μήκος της μεθοριακής γραμμής, στην οποία επί το πλείστον πετούν μαχητικά αεροπλάνα και ελικόπτερα των σερβικών ενόπλων δυνάμεων, συνοδευόμενος απ’ τον πρέσβη της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο Βελιγράδι. Όμως αυξημένες πτήσεις περιπολίας πραγματοποιούν τεθωρακισμένα και ελικόπτερα της KFOR. Ο επικεφαλής των δυνάμεων της, στρατηγός Franco Federici, δήλωσε ότι παρακολουθούν την κατάσταση, προκειμένου συμβάλουν στην εκτόνωση της έντασης. Κάλεσε σε συγκράτηση της δύο πλευρές, ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες εκτόνωσης μέσω των συνομιλιών.

Τα “Ανοιχτά Βαλκάνια” και η ΕΕ

Η κρίση που προκάλεσε η απόφαση του Κοσσοβάρου πρωθυπουργού Αλμπίν Κούρτι, λειτούργησε ταυτόχρονα ως “βαλβίδα” για την αποσυμπίεση της συσσωρευμένης έντασης μεταξύ Τιράνων και Πρίστινας. Ο Κούρτι αντιτίθεται στις πρωτοβουλίες του πρωθυπουργού της Αλβανίας για την σύμπραξη με τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσις και τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας στα “Ανοιχτά Βαλκάνια”. Ο κ. Ράμα χθες ταξίδεψε στην Πρίστινα και εμφανίστηκε να στηρίζει την κοσοβάρικη πολιτική ηγεσία, δηλώνοντας ωστόσο ότι δεν έχει επικοινωνία με τον κ. Βούτσις για τα τεκταινόμενα στη Γιάρινιε.

Ο Ράμα πήγε στο Κόσσοβο και προσπάθησε, όπως προκύπτει από δηλώσεις και διαρροές, να εξηγήσει ότι δεν θα υπάρξει χρήση στρατιωτικής βίας απ’ το Βελιγράδι, πλην όμως επέμενε ότι δύναται η Πρίστινα να προσέλθει στην πλατφόρμα των “Ανοιχτών Βαλκανίων”. Ωστόσο όμως η διένεξη δεν έχει μόνο διεθνή και περιφερειακή διάσταση. Η παρουσία, όπως αναφέρθηκε, του Ρώσου πρέσβη στο Βελιγράδι, σε συνδυασμό με επίσημη δήλωση του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας απ’ τις πρώτες κιόλας μέρες, καταδεικνύει ότι υπάρχει και ρωσικό ενδιαφέρον για την αξιοποίηση της αντιπαράθεσης.

Η τυπική διαδικασία της τελωνειακής διέλευσης Κοσσόβου-Σερβίας, αποκτά πλέον γεωστρατηγική υπόσταση. Η ΕΕ διαπιστώνοντας ότι η διαδικασία συνομιλιών μεταξύ Αλβανών και Σέρβων όχι απλά ατονεί, αλλά δύναται και να διακοπεί (κάτι που αν συμβεί θα επιφέρει συνέπειες στην όλη πολιτική προσέγγισης της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων στα πλαίσια των διεργασιών διεύρυνσης) παρεμβαίνει, αναζητώντας αποκλιμάκωση. Η πρωτοβουλία ωστόσο αυτή των Βρυξελλών ξαφνικά αναδύει μια υποβόσκουσα διαφορά, εάν όχι αντίθεση με την Ουάσιγκτον.

Τί θα οδηγήσει σε εκτόνωση

Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Πρίστινα δήλωσε ότι όχι απλά στηρίζουν το διάλογο των διαπραγματευτικών ομάδων των Σέρβων και των Αλβανών στις Βρυξέλλες, αλλά και ότι μετέχουν ενεργά σ’ αυτόν, δια του βοηθού του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών για τις Ευρωασιατικές Υποθέσεις κ. Gabriel Escobar. Η δήλωση ωστόσο έφερε την άμεση αντίδραση της Επιτροπής της ΕΕ, δια του εκπροσώπου της Peter Stano, που υπογράμμισε ότι οι συνομιλίες θα είναι άμεσες με την ενεργό παρουσία μόνο εκπροσώπων της ΕΕ. Εάν η Ουάσιγκτον θέλει να στηρίξει τη διαδικασία, αυτό θα μπορέσει να το πράξει, χωρίς την παρουσία εντεταλμένου της στον αυριανό γύρο συνομιλιών.

Οι επιδιώξεις του Αλμπίν Κούρτι με την ξαφνική του απόφαση για επιβολή προσωρινών πινακίδων σε αυτοκίνητα με σέρβικα νούμερα κυκλοφορίας δεν είναι ξεκάθαρο το που αποσκοπούν. Εξ άλλου σε προηγούμενη θητεία του, ανάλογη διαδικασία επιβολής τελών και φόρων σε εισαγωγές σερβικών προϊόντων λειτούργησε δυσμενώς και αποτέλεσε βασικό παράγοντα για την ανατροπή του, δεδομένου ότι κρίθηκε ως ενέργεια που υπονομεύει την σταθερότητα στην περιοχή και την ειρηνική διαδικασία διαπραγματεύσεων υπό την ΕΕ.

Ωστόσο ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσις, που αντιμετωπίζει αντιδράσεις στο εσωτερικό και θεωρεί ότι το μέτρο βλάπτει κυρίως τους γηγενείς Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου, δηλώνει ότι θα αντισταθεί σε εγχειρήματα που στοχεύουν στον ξεριζωμό σερβικών μειονοτήτων, όπως συνέβη στα Δαλματικά παράλια, ή ακόμη και το Κόσσοβο την περίοδο 2001-2004.

Θεωρώντας ότι οι Βρυξέλλες μπορούν να δώσουν ανταλλάγματα που θα ικανοποιούσαν τις επιδιώξεις των δύο πλευρών (το Κόσσοβο κυρίως επιδιώκει την αναγνώριση των διαβατηρίων του και την απελευθέρωση της βίζας για τους πολίτες του στην ΕΕ) μάλλον ενισχύει την εκτίμηση ότι θα υπάρξει εκτόνωση της έντασης. Ωστόσο οι ανταγωνισμοί στην περιοχή, έστω και με τόσο ασήμαντη αφορμή όπως τα νούμερα κυκλοφορίας αυτοκινήτων, για άλλη μια φορά βγήκαν στο προσκήνιο.