Τζιχαντιστής στο Λονδίνο – Είναι η ισλαμική ταυτότητα συμβατή με τον δυτικό τρόπο ζωής;

Κάθε επίθεση της ισλαμικής τρομοκρατίας στην Ευρώπη επαναφέρει στο τραπέζι το ερώτημα εάν το Ισλάμ είναι συμβατό με τον δυτικό τρόπο ζωής και ως εκ τούτου εάν είναι δυνατή η μαζική ενσωμάτωση των μουσουλμάνων στις δυτικές κοινωνίες. Το ίδιο συμβαίνει και τώρα με την επίθεση του “μοναχικού λύκου” Ουσμάν Καν, ο οποίος σκότωσε με μαχαίρι δύο νέους επιστήμονες και τραυμάτισε τρεις σε εκδήλωση που οργάνωσε το πανεπιστήμιο του Cambridge για επανένταξη κρατουμένων.

Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι ο 28χρονος δράστης είχε καταδικασθεί το 2012 για ισλαμική τρομοκρατία και είχε αφεθεί ελεύθερος υπό όρους το 2018 και ως πρώην κατάδικος συμμετείχε στην εκδήλωση. Το γεγονός ότι την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος δείχνει ότι παρότι είχε ζητήσει να “αποριζοσπαστικοποιηθεί” όταν βρισκόταν στη φυλακή, διατήρησε σχέσεις με το Ισλαμικό Κράτος, έστω κι αν έδρασε μόνος του.

Η στράτευση στην ισλαμική τρομοκρατία νέων μουσουλμάνων που έχουν μεγαλώσει στη Δύση αποδίδεται από αριστερούς και φιλελεύθερους στον κοινωνικό αποκλεισμό που συνήθως οι νέοι μουσουλμάνοι υφίστανται. Αναμφίβολα, αυτός ο παράγοντας παίζει ρόλο στην ανάπτυξη του ισλαμικού φονταμενταλισμού, ο οποίος είναι η ακραία εκδοχή του σουνιτικού Ισλάμ και λειτουργεί σαν δεξαμενή στρατολόγησης για την ισλαμική τρομοκρατία. Όποιος, όμως, θεωρεί ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι ο αποκλειστικός λόγος που ωθεί μουσουλμάνους στην ισλαμική τρομοκρατία βλέπει μόνο την όψη που ταιριάζει στο ιδεολόγημά του.

Ενδεικτική του κλίματος που επικρατεί στο ευρωπαϊκό φιλελεύθερο πολιτικό σύστημα είναι η δημόσια ερμηνεία του Γιούνκερ μετά τις πολύνεκρες επιθέσεις της ισλαμικής τρομοκρατίας στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες. Πρώτα εξέφρασε την απορία του για το γεγονός ότι οι δράστες ήταν νέοι μουσουλμάνοι που γεννήθηκαν στην Ευρώπη, φοίτησαν σε ευρωπαϊκά σχολεία και συμμετείχαν στην κοινωνική ζωή.

Στη συνέχεια, ο μέχρι πρότινος πρόεδρος της Κομισιόν, είχε ομολογήσει ότι καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει να επιδείξει επιτυχίες στον τομέα της ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων. Τέλος, και αυτό είναι το κρίσιμο, είχε αποδώσει την αποτυχία σε όσους αρνούνται να αποδεχθούν και να ενσωματώσουν τους μουσουλμάνους που βρίσκονται πολλά χρόνια στην Ευρώπη!

Δέσμια της πολιτικής ορθότητας

Η ερμηνεία του εκείνη είναι δέσμια της πολιτικής ορθότητας και ως εκ τούτου απελπιστικά μονομερής. Στην πραγματικότητα, αντιστρέφει τη σχέση αιτίου-αποτελέσματος. Προφανώς, υπάρχουν ξενοφοβικές και ρατσιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Προφανώς υπάρχουν διακρίσεις. Δεν είναι, όμως, αυτός ο αποκλειστικός λόγος της μη ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων.

Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις σουνιτών με καλές σπουδές και καριέρες στη Δύση, οι οποίοι για ιδεολογικούς λόγους προσχώρησαν στον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Όπως, επίσης, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις νεαρών μουσουλμάνων, που προέρχονται από υποβαθμισμένες συνοικίες και έχουν ποινικό μητρώο, οι οποίοι βρήκαν νόημα ζωής στον ισλαμικό φονταμενταλισμό και στη συνέχεια στρατεύθηκαν στην ισλαμική τρομοκρατία.

Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι η ενσωμάτωση των μουσουλμανικών κοινοτήτων στις ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι δύσκολη και ενίοτε αδύνατη. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πρώην αποικιοκρατικές χώρες, όπως η Βρετανία και η Γαλλία, όπου υπάρχουν μουσουλμανικές κοινότητες τρίτης γενιάς, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός αναπτύχθηκε και παρά τη στρατιωτική ήττα των τζιχαντιστών στο Ιράκ και στη Συρία δεν υποχωρεί.

Οι ισλαμικοί τρομοκρατικοί πυρήνες στην Ευρώπη συγκροτήθηκαν συνήθως από νέους σουνίτες, οι οποίοι είτε είχαν πάει στη Μέση Ανατολή για να πολεμήσουν στις γραμμές της Αλ Κάιντα και κυρίως του Ισλαμικού Κράτους, είτε είχαν εμπνευσθεί από τη δράση τους. Οι τρομοκρατικοί πυρήνες συγκροτήθηκαν κυρίως στη βάση των αρχέγονων δεσμών εμπιστοσύνης: Στρατολογήθηκαν αδέλφια, ξαδέλφια, συγγενείς και στενοί φίλοι.

Δεν πρέπει, λοιπόν, να εντυπωσιάζει το γεγονός ότι στον κατάλογο των τρομοκρατικών επιθέσεων στη Δύση τα τελευταία χρόνια πρωταγωνιστούν αδέλφια και φίλοι. Ούτε να εντυπωσιάζει το συμπέρασμα μελέτης που καταδεικνύει πως το στενό οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον γνωρίζει την προσχώρηση στον ισλαμικό φονταμενταλισμό και συχνά γνωρίζει και την πρόθεση συμμετοχής σε τρομοκρατική ενέργεια, αλλά δεν κάνει τίποτα για να την εμποδίσει.

Υποτιμούν την ισλαμική ταυτότητα

Τα τζαμιά είναι χώρος προσευχής, αλλά και χώρος γνωριμίας και επαφής. Το γεγονός ότι παρακολουθούνται από τις υπηρεσίες ασφαλείας δεν αποτρέπει προσηλυτισμό και ενδεχομένως στη συνέχεια στρατολόγηση στην ισλαμική τρομοκρατία. Τόσο στις μουσουλμανικές κοινωνίες όσο και στις μουσουλμανικές κοινότητες της Δύσης, οι φονταμενταλιστές όχι μόνο δεν είναι απομονωμένοι από τους υπόλοιπους σουνίτες, αλλά συχνά ισχύει το αντίθετο. Είναι πρόσωπα σεβαστά και με επιρροή.

Δεδομένου ότι οι τρομοκράτες κινούνται στους κύκλους των φονταμενταλιστών σαν τα ψάρια στο νερό, έχουν εξασφαλίσει ένα ζωτικό χώρο αφενός κάλυψης και ενίοτε προστασίας, αφετέρου αναπαραγωγής τους και στο ιδεολογικό επίπεδο και στο επίπεδο της στρατολόγησης. Είναι, άλλωστε, εξαιρετικά δυσχερής η διάκριση ανάμεσα σ’ ένα φανατικό φονταμενταλιστή και σ’ έναν επίδοξο τρομοκράτη.

Παρά τα μαθήματα που δίνει η πραγματικότητα, οι υποστηρικτές του μοντέλου της πολυπολιτισμικής κοινωνίας συνεχίζουν να υποτιμούν την ιδιαιτερότητα και τη δύναμη της ισλαμικής ταυτότητας. Το Ισλάμ δεν είναι απλή θρησκεία. Είναι ταυτοχρόνως και δικαιικό σύστημα που καθορίζει τον τρόπο ζωής των πιστών. Δικαιικό σύστημα, μάλιστα, ασύμβατο με τις φιλελεύθερες συνταγματικές αρχές, με το νομικό πολιτισμό και με τα ήθη των δυτικών κοινωνιών.

Για τον πιστό της σκληροπυρηνικής ερμηνείας του Κορανίου που ζει στη Δύση, η ασυμβατότητα αυτή είναι πηγή αντιφάσεων. Ή θα πρέπει να παραβιάζει την πίστη του, ή θα πρέπει να παραβιάζει τις νομικές υποχρεώσεις που έχει ως πολίτης. Συνήθως αποδέχεται αυτές τις υποχρεώσεις μόνο προσχηματικά. Για τον φανατικό ισλαμιστή δεν υφίσταται καν αντίφαση. Γι’ αυτόν σημείο αναφοράς είναι το Κοράνι και η σαρία (ισλαμικός νόμος). Το Σύνταγμα και οι νόμοι του δυτικού κράτους στο οποίο ζει είναι περιφρονητέοι.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όποιος προσχωρεί στον ισλαμικό φονταμενταλισμό δεν είναι δυνάμει απλός παραβάτης ενός νόμου. Είναι αρνητής συνολικά των δυτικών αξιών, καθώς και των νομικών και ηθικών παραγώγων τους. Σε ακραίες περιπτώσεις η ένταση της ισλαμικής ταυτότητας προσλαμβάνει διαστάσεις απόρριψης της κοινωνίας, και σε ακόμα πιο ακραίες διαστάσεις ενεργού εχθρότητας. Προφανώς, αυτό δεν αφορά τη μεγάλη πλειονότητα των μουσουλμάνων.

Δυσανεξία για τον δυτικό τρόπο ζωής

Οι τζιχαντιστές ουσιαστικά θέτουν τον εαυτό τους εκτός της κοινωνίας στην οποία μεγάλωσαν. Για την ακρίβεια, τη θεωρούν θρησκευτικό και πολιτισμικό εχθρό τους. Μπορούν να σκοτώσουν ακόμα και γείτονες και συμμαθητές τους. Γι’ αυτό και, όταν πραγματοποιούν τρομοκρατικές επιθέσεις, εκλαμβάνουν τον θρήνο και την αγανάκτηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών σαν επιβεβαίωση της σημασίας που είχε η πράξη τους στο πλαίσιο του “ιερού πολέμου”.

Η δυσανεξία της ισλαμικής ταυτότητας όσον αφορά τον δυτικό τρόπο ζωής ωθεί συχνά τους μουσουλμάνους σε γκετοποίηση. Αλλά, και όταν εντάσσονται, συνήθως εντάσσονται επιφανειακά στον δυτικό τρόπο ζωής. Ζητήματα όπως π.χ. η μπούργκα και ευρύτερα η ισλαμική αμφίεση είναι εκδηλώσεις της αντίφασης ανάμεσα στη σκληροπυρηνική ισλαμική ταυτότητα και σε βασικές δυτικές αξίες.

Η εν λόγω πολιτισμική αντίφαση προκαλεί μία επιφύλαξη των δυτικών κοινωνιών έναντι του Ισλάμ που έχει εγκατασταθεί στο εσωτερικό τους. Η επιφύλαξη, όμως, θα ήταν περιορισμένη και αβαθής εάν δεν την παρόξυνε η ισλαμική τρομοκρατία και η εντύπωση ότι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός (ακραία εκδοχή του οποίου είναι η ισλαμική τρομοκρατία) είναι νομιμοποιημένος εντός των μουσουλμανικών κοινοτήτων.

Η πηγή της ισλαμοφοβίας

Το σύγχρονο κύμα ισλαμοφοβίας δεν πηγάζει από θρησκευτική αντιπαλότητα. Στη Δύση η θρησκευτική πίστη και λατρεία είναι ιδιωτική υπόθεση και κατά κανόνα σεβαστή. Πηγάζει από τη συνειδητοποίηση ότι τουλάχιστον η ακραία εκδοχή της ισλαμικής ταυτότητας είναι ασύμβατη με τις δυτικές αξίες και τον δυτικό τρόπο ζωής. Αυτός είναι και ο λόγος που το μοντέλο της πολυπολιτισμικής κοινωνίας έχει εισέλθει σε υπαρξιακή κρίση.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, η καταγγελία της ισλαμοφοβίας δεν αρκεί για να αναχαιτίσει ένα φαινόμενο το οποίο πηγάζει και τροφοδοτείται από υπαρκτές και φορτισμένες πολιτισμικές αντιφάσεις. Ο φορμαλισμός του “πολιτικά ορθού” δεν κάνει τον κόπο να κατανοήσει αυτές τις αντιφάσεις και τα βαθύτερα ρεύματα που παράγουν.

Αρκείται να κουνάει το δάκτυλο και να καταγγέλλει σαν ξενοφοβικό και ρατσιστή όποιον διαπιστώνει το πρόβλημα. Με τον τρόπο αυτό, όμως, όχι μόνο δεν αναχαιτίζεται η ισλαμοφοβία, αλλά οξύνεται. Η ιστορία είναι γεμάτη από διάφορους τύπους ζηλωτών, οι οποίοι με τη στάση τους έφεραν το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.