Βαθαίνει το αδιέξοδο ανάμεσα στα Σκόπια και τη Σόφια – Ποιες είναι οι “κόκκινες γραμμές”

Κόκκινες γραμμές στη μεταξύ τους διαφορά ανακοίνωσαν η Σόφια και τα Σκόπια, τέσσερις ημέρες πριν τις πρόωρες εκλογές στη Βουλγαρία και ενώ αναμένεται νέα ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την άρση του αδιεξόδου, αυτή τη φορά από την σλοβένικη προεδρία της ΕΕ. Αν και δεν πρόκειται για επίσημες κυβερνητικές ανακοινώσεις, αλλά για πρωτοβουλίες κομμάτων και φορέων, με τα έγγραφα αυτά που είδαν το φως της δημοσιότητας, οι δύο πλευρές θέλουν να παγιώσουν τις θέσεις τους και να αποτρέψουν συμβιβασμούς στις διαπραγματεύσεις.

Στα Σκόπια, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE πρότεινε στο κοινοβούλιο να υιοθετήσει τις θέσεις του στις συνομιλίες με τη Βουλγαρία, κάτι που είναι πολύ πιθανό, καθώς η πρωτοβουλία του υποστηρίχθηκε από τα περισσότερα κόμματα. Την ίδια ώρα στη Σόφια, μία Επιτροπή Πρωτοβουλίας ιστορικών και άλλων δημοσίων προσώπων ζζήτησε από όλα τα βουλγαρικά κόμματα να υπογράψουν κοινή δήλωση με όρους προς τα Σκόπια. Την πρωτοβουλία αυτή έχουν υποστηρίξει ήδη το βουλγαρικό VMRO, γνωστοί και ως “Πατριώτες”, και το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βουλγαρίας (BSP).

Οι κινήσεις αυτές, εκατέρωθεν των συνόρων, έρχονται να προστεθούν στο ήδη τεταμένο κλίμα που επικρατεί στις σχέσεις των δύο χωρών και να εντείνουν το αδιέξοδο που έχει προκαλέσει το βουλγαρικό βέτο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας με την ΕΕ. Ένα βέτο που μπλοκάρει όμως και την Αλβανία, μετά το “τελεσίγραφο” Ζάεφ στην ΕΕ ότι δεν θα δεχθεί τον διαχωρισμό των δύο περιπτώσεων. Το θέμα έχει μετατεθεί για τον Σεπτέμβριο, καθώς η πρωτοβουλία της πορτογαλικής προεδρίας της ΕΕ δεν έφερε αποτέλεσμα και πλέον ο κλήρος έχει πέσει στη Σλοβενία, η οποία ασκεί την προεδρία αυτό το εξάμηνο.

Τι ζητούν οι Βούλγαροι

Αν και η διαμάχη επικεντρώνεται στο θέμα της ταυτότητας και της γλώσσας, η Σόφια βάζει ζητήματα και για τον γεωγραφικό προσδιορισμό “Βόρεια”, απαιτώντας από τα Σκόπια πρόσθετες εγγυήσεις. Σύμφωνα δε με το έγγραφο που κοινοποίησε η Επιτροπή Πρωτοβουλίας η Βουλγαρία πρέπει να λάβει σαφείς νομικές εγγυήσεις ότι οι δεσμεύσεις που ανέλαβε ή πρόκειται να αναλάβει η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας θα τηρηθούν με καλή πίστη και για τον λόγο αυτό τονίζεται ότι πρέπει να ενσωματωθούν στο διαπραγματευτικό πλαίσιο. Παραλλήλως καλούνται τα Σκόπια να αποσύρουν τυχόν αξιώσεις από τη Βουλγαρία σχετικά με μειονότητες στο εσωτερικό της, όπως ορίζει η συμφωνία γειτονίας του 2017.

Οι Βούλγαροι ζητούν επίσης από τη Βόρεια Μακεδονία να αποκλείσει κάθε δυνατότητα εδαφικών αξιώσεων κατά της χώρας τους. Στο πλαίσιο αυτό επιμένουν ότι τα Σκόπια θα πρέπει να επιβεβαιώσουν στον ΟΗΕ, ότι το σύντομο και μακρύ όνομα της χώρας τους αναφέρεται μόνο στην πολιτική οντότητα “Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας”. Να ξεκαθαρίσουν δηλαδή ότι δεν αφορά την γεωγραφική περιοχή της Βόρειας Μακεδονίας, τμήμα της οποίας βρίσκεται εντός των κυρίαρχων συνόρων της Βουλγαρίας.

Ζητούν τέλος την ενεργοποίηση από τη Βόρεια Μακεδονία της διαδικασίας αποκατάστασης των θυμάτων του γιουγκοσλαβικού κομμουνισμού, που είχαν καταπιεστεί στην επικράτειά της λόγω της βουλγαρικής αυτοσυνείδησής τους και να προσαρμόσει το περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών της, εξαλείφοντας ότι περιέχει μίσος προς τη Βουλγαρία.

Οι “κόκκινες” γραμμές των Σκοπίων

Κόκκινες γραμμές βάζουν όμως και τα Σκόπια, τα οποία ζητούν ο διαπραγματεύσεις να γίνονται ισότιμα, με βάση το διεθνές δίκαιο, χωρίς όρους και από τις δύο πλευρές και με σεβασμό στην αξιοπρέπεια του μακεδονικού λαού. Έτσι, ζητούν από τη Βουλγαρία να σεβαστεί, χωρίς επιφυλάξεις, τη γνώση των μακεδονικών κοινωνικών επιστημών σχετικά με τον αυτόχθονα (σλαβικό)μακεδονικό λαό και την ιστορική, γλωσσική και θρησκευτική συνέχεια του.

Ζητούν δηλαδή από τη Βουλγαρία να σεβαστεί τη γνώση, σύμφωνα με την οποία η μακεδονική γλώσσα και οι διάλεκτοί της έχουν την εδαφική και χρονική συνέχεια και ότι η (σλαβική) μακεδονική ταυτότητα αντλεί τη νομιμότητά της από αιώνες παραδόσεων και την αφήγηση ότι ανήκουν σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική και ιστορική περιοχή. Με το ψήφισμα του VMRO-DPMNE, η Βόρεια Μακεδονία ζητά επίσης η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης να συνεχιστεί με πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού, να εφαρμοστούν οι γενικά αποδεκτές διεθνείς συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και να σεβαστεί η Βουλγαρία, χωρίς όρους, τη βούληση του μακεδονικού λαού, καθώς και την εθνική και πνευματική μοναδικότητά του.