Βαθαίνει το ρήγμα ανάμεσα σε Τουρκία και Σαουδική Αραβία

Η Τουρκία ετοιμάζει προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, έναντι της Σαουδικής Αραβίας, σύμφωνα με τον ιστότοπο Middle East Eye, για το “ανεπίσημο” μποϋκοτάζ που έχει κηρύξει η τελευταία έναντι των τουρκικών προϊόντων. Αν και δημοσίως η Σαουδική Αραβία αρνείται ότι προβαίνει σε εμπορικό αποκλεισμό των τουρκικών προϊόντων, η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Τα στοιχεία της Τουρκικής Ένωσης Εξαγωγέων, τα οποίο επικαλείται ο ιστότοπος, δείχνουν πως οι τουρκικές εξαγωγές προς την Σαουδική Αραβία μειώθηκαν κατά 90%, κόστος που μεταφράζεται σε περίπου 20 εκατομμύρια δολάρια. Ακόμα πιο περίεργο μοιάζει πως ο ίδιος ο Ερντογάν έχει αποφύγει ευθέως τις επιθέσεις κατά του Ριάντ για το ζήτημα, αρκούμενος σε γενικόλογες δηλώσεις για την «αποσταθεροποιητική συμπεριφορά χωρών του Κόλπου».

Ο λόγος φυσικά δεν είναι άλλος από το γεγονός πως ο Τούρκος πρόεδρος επιδίδεται το τελευταίο διάστημα σε μία εκστρατεία για να κλείσει τα ανοιχτά μέτωπα με τρεις σημαίνουσες χώρες της Μέσης Ανατολής: το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Σαουδική Αραβία. Τον περασμένο Νοέμβριο είχαν τηλεφωνική επικοινωνία ο πρόεδρος Ερντογάν και ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, την πρώτη μετά την υπόθεση της δολοφονίας του Τζαμάλ Κασόγκι, που επισκίασε τις σχέσεις των δύο χωρών.

Ο Σαουδάραβας αντικαθεστωτικός δημοσιογράφος είχε βασανιστεί και δολοφονηθεί το 2018 στο προξενείο του Ριάντ στην Κωνσταντινούπολη, μία φρικτή υπόθεση που η Τουρκία είχε σπεύσει να αξιοποιήσει προπαγανδιστικά, αφήνοντας υπόνοιες πως διαθέτει ηχητικό υλικό από τον βασανισμό του δημοσιογράφου, προφανώς μέσω των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών που παρακολουθούσαν το προξενείο. Ήταν κοινό μυστικό πως ο βασικός εμπλεκόμενος στην υπόθεση ήταν ο ίδιος ο πρίγκηπας διάδοχος του θρόνου, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.

Οι προσδοκίες Ερντογάν

Κατά την τελευταία τηλεφωνική τους συνομιλία, ο Τούρκος πρόεδρος και ο Σαουδάραβας βασιλιάς συμφώνησαν να κρατήσουν ανοιχτούς του διαύλους επικοινωνίας και να λύσουν τα «προβλήματα» στις σχέσεις των δύο χωρών. Ένα από αυτά ήταν και το άτυπο μποϋκοτάζ στα τουρκικά προϊόντα που είχε κηρύξει το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, παρόλο που οι ίδιοι οι διπλωμάτες του Ριάντ δημοσίως αρνούνταν ότι αυτό ίσχυε! Λίγους μήνες μετά ήρθε η είδηση για την εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Κατάρ, την οποία πανηγύρισε ο Ερντογάν. Ένας από τους λόγους που το εμιράτο είχε τεθεί σε αποκλεισμό από τα μεγαλύτερα αραβικά κράτη, ήταν ακριβώς οι σχέσεις που διατηρεί με την Τουρκία.

Γνωρίζοντας τις ανασφάλειες του σουνιτικού βασιλείου από την εκλογή του Τζο Μπάιντεν, κυρίως λόγω της πρόθεσης εγκατάλειψης από πλευράς του Δημοκρατικού προέδρου της πολιτικής “μέγιστης πίεσης” έναντι του Ιράν, ο Τούρκος πρόεδρος ήταν πεπεισμένος πως είχε έρθει η στιγμή της πλήρους αποκατάστασης των σχέσεων Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας, που δεν θα οδηγούσε μόνο στον αποκλεισμό του άτυπου μποϋκοτάζ στα τουρκικά προϊόντα, αλλά θα λειτουργούσε και ως ένα έναυσμα για να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, δύο συμμάχους της Σαουδικής Αραβίας, που ο Ερντογάν τελευταία επιθυμεί διακαώς.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο Τούρκος πρόεδρος σιώπησε έναντι της αποκαλυπτικής έκθεσης των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που έδωσε στην δημοσιότητα ο Μπάιντεν, που κατονόμαζε τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν ως ενορχηστρωτή της δολοφονίας Κασόγκι, την στιγμή που ο Ερντογάν το 2018 σήκωνε υψηλά τους τόνους για το ζήτημα, στάση που το βασίλειο είχε εκλάβει ως έναν ωμό εκβιασμό της βασιλικής οικογένειας.

 Τα “σύννεφα” παραμένουν

Όμως οι εξελίξεις που ακολούθησαν δεν φάνηκαν να δικαιώνουν τις προσδοκίες του Ερντογάν για αναθέρμανση των σχέσεων του με την Σαουδική Αραβία, εξελίξεις που συσχετίζονται και με το ελληνοτουρκικό μέτωπο. Η αρχή έγινε με το “Φόρουμ Φιλίας” που οργανώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στην Αθήνα, στο οποίο μετείχαν η Γαλλία και τέσσερις αραβικές χώρες (μεταξύ των οποίων η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία). Στο κοινό ανακοινωθέν που είχαν συνυπογράψει οι χώρες που συμμετείχαν στο Φόρουμ, γίνονταν ιδιαίτερη αναφορά στο Δίκαιο της Θάλασσας, αναφορά που είχε εκνευρίσει ιδιαίτερα την Άγκυρα.

Στις αρχές Μαρτίου ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος είχε αισθανθεί ιδιαίτερα «ενοχλημένος», από την προγραμματισμένη συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας σε στρατιωτική άσκηση, από κοινού με την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Ήταν τότε που ο Ερντογάν δήλωνε πως δεν «είναι δυνατόν να θεωρείται ο αιγυπτιακός λαός, παρόμοιος με την ελληνικό», ομολογώντας πως μία από τις άμεσες προτεραιότητες του είναι και η αναθέρμανση των σχέσεων της Τουρκίας με την μεγαλύτερη χώρα του αραβικού κόσμου.

Αντί των προωθημένων διαύλων επικοινωνίας που προσδοκούσε ο Ερντογάν, ήρθε στα μέσα Μαρτίου η είδηση πως η Σαουδική Αραβία αποφάσισε το κλείσιμο των τουρκικών σχολείων που λειτουργούσαν στην Μέκκα και στην Μεδίνα, με τον Τούρκο Γενικό Διευθυντή Ανώτατης Εκπαίδευσης Αποδήμων, να χαρακτηρίζει την απόφαση του Ριάντ ως «απαράδεκτη», σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως «το τίμημα πληρώνουν οι απλοί πολίτες», κάνοντας μάλιστα και αναφορά στο μποϋκοτάζ των τουρκικών προϊόντων.

Ασχέτως αν τελικώς η Τουρκία προσφύγει στον Παγκόσμιο Οργανισμό κατά των εμπορικών πρακτικών της Σαουδικής Αραβίας, οι προσδοκίες Ερντογάν για αναθέρμανση των σχέσεων του με την Σαουδική Αραβία δεν επιβεβαιώνονται. Παρά την ανασφάλεια που συνεχίζει να νιώθει το Ριάντ από την κυβέρνηση Μπάιντεν και φυσικά από την επιρροή του Ιράν στην Μέση Ανατολή, δεν δείχνει να βιάζεται να τα βρει με τον Ερντογάν.