Βαθαίνει το ρήγμα στις σχέσεις Πούτιν-Ερντογάν

Η εμπλοκή της Τουρκίας σε περιφερειακές συγκρούσεις που επηρεάζουν την άσκηση της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, διαταράσσει τις σχέσεις Πούτιν-Ερντογάν, που έχουν οικοδομηθεί στην ανάσχεση δυτικών συμφερόντων. Ο πόλεμος του Ναγκόρνο Καραμπάχ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα σύγκρουσης για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στις ρωσοτουρκικές σχέσεις.

Αντίπαλα, στρατόπεδα έχουν επιλέξει Μόσχα και Άγκυρα και στους εμφύλιους της Συρίας και της Λιβύης. Ωστόσο, στα δυο αυτά μέτωπα, έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής, να διαχειρίζονται τις διαφορές τους. Όμως, η αναζωπύρωση της “παγωμένης” σύγκρουσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ επαναφέρει στην επιφάνεια τον παλιό “proxy war” στον Καύκασο, μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας.

Η Μόσχα “προειδοποίησε” την Άγκυρα, διά στόματος του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος έκανε κάποιες επισημάνσεις για τις ρωσοτουρκικές σχέσεις. Ο Λαβρόφ δήλωσε ότι η Μόσχα «ποτέ δεν θεωρούσε την Τουρκία στρατηγικό σύμμαχό της, αλλά στρατηγικό εταίρο, μια σχέση δηλαδή που έχει στρατηγική σημασία σε πολλά σημεία».

Η ερμηνεία της δήλωσης Λαβρόφ στην προσεκτική της ανάγνωση, στέλνει το μήνυμα ότι η Ρωσία δεν πρόκειται να ανεχθεί μια μονομερή επιθετική στρατηγική του Ερντογάν, ιδιαίτερα σε περιοχές που θεωρεί ότι ανήκουν στην παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της. Η Ρωσία επιδιώκει να αναπτύξει διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση της σύγκρουσης του Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να φιλοξενήσει Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν για να συζητήσουν διευθέτηση της σύγκρουσης, σε διμερές επίπεδο αλλά και στο πλαίσιο του Οργανισμού Ασφάλειας και Συνεργασίας της Ευρώπης (ΟΑΣΕ) Minsk Group. Η συγκεκριμένη ομάδα δημιουργήθηκε το 1992 με σκοπό την επίτευξη της ειρήνης στην σύγκρουση Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο Καραμπάχ.

H Τουρκία που συμμετέχει στον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ με αποστολή ισλαμιστών μισθοφόρων από τη Συρία στον πλευρό των Αζέρων στρατιωτών, δεν επιθυμεί μια επίλυση της σύγκρουσης μόνο με μεσολαβητή τη Μόσχα. Μια αποτυχία της ρωσικής διπλωματίας είναι πιθανό να ευνοήσει την τουρκική εξωτερική πολιτική. O Ερντογάν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο πρόεδρος Πούτιν δεν κατάφερε να επιβάλλει την ειρήνη, στη “δική” του περιοχή.

Ο Ερντογάν παίζει με τη φωτιά

Ταυτόχρονα, μια ρωσική διπλωματική αποτυχία θα ενίσχυε ακόμη περισσότερο, τις στενές σχέσεις Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν, με τον Ερντογάν να παίζει το ρόλο του “καθοδηγητή” στον Αζέρο πρόεδρο Ιλχαμ Αλιέφ. Επιπλέον, η Μόσχα ανησυχεί για τους ισλαμιστές εξτρεμιστές μαχητές οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, καθώς μπορούν να διεισδύσουν σε ρωσικές περιοχές, με στόχο την αποσταθεροποίηση.

Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί ισλαμιστές μαχητές  σε περιφερειακές συγκρούσεις για να προωθήσει τα φιλόδοξα νεοοθωμανικά του σχέδια. Η σύγκρουση του Ναγκόρνο Καραμπάχ μπορεί να προκαλέσει σημαντικό ρήγμα στις ρωσοτουρκικές σχέσεις. Η Μόσχα δεν θα ανεχθεί μια τυχοδιωκτική πολιτική του Ερντογάν, διότι η συγκεκριμένη περιοχή θεωρείται ρωσική “πίσω αυλή”, δεν συγκρίνεται με Συρία και Λιβύη.

Η Ρωσία στη Συρία υποστηρίζει το καθεστώς της Δαμασκού ενάντια στη συριακή αντιπολίτευση που υποστηρίζεται από την Τουρκία. Όμως, υπάρχει και ο συριακός Κουρδικός παράγοντας, που  η Μόσχα έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει για να ασκήσει πιέσεις στην Άγκυρα. Ο “εφιάλτης” του διαμελισμού της Τουρκίας από το “Μεγάλο Κουρδιστάν” συνεχίζει να στοιχειώνει τον Ερντογάν.

Η Άγκυρα ανησυχεί για τις σχέσεις που διατηρεί η Ρωσία με τις Κουρδικές μάχιμες ομάδες στη βορειοανατολική Συρία, ειδικά με τις Κουρδικές Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG). Τις χαρακτηρίζει τρομοκρατική οργάνωση και υποστηρίζει ότι συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Η Ρωσία προκάλεσε έκπληξη στην Άγκυρα όταν φιλοξένησε στη Μόσχα, αντιπροσωπεία Σύριων Κούρδων, η οποία περιλάμβανε και ονόματα που συνδέονται με τις YPG.

Στο μέτωπο της Λιβύης, η Τουρκία υποστηρίζει την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση της Τρίπολης, ενώ η Ρωσία έχει ταχθεί υπέρ του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Επιπλέον, η Συμφωνία της Γενεύης για μόνιμη εκεχειρία στη Λιβύη, δεν εξυπηρετεί τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα. Επίσης, δεν πρέπει να διαφεύγει και το γεγονός ότι η Ρωσία διεξήγαγε τον Οκτώβριο για πρώτη φορά κοινές ναυτικές ασκήσεις με την Αίγυπτο στη Μαύρη Θάλασσα. Η Αίγυπτος αποτελεί περιφερειακό ανταγωνιστή της Τουρκίας και είχαν έρθει στα πρόθυρα του πολέμου για τη Λιβύη.

Ρωσία και Τουρκία αποτελούν στρατηγικούς εταίρους έχοντας στόχο την αποτροπή των πολιτικών της Δύσης και της ΕΕ. Κανένα από τα δυο κράτη δεν επιθυμεί την εμπλοκή ευρωπαϊκών δυνάμεων για την επίλυση της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Επειδή, όμως ο Πούτιν ακολουθεί μια ρεαλιστική εξωτερική πολιτική, πάντα με γνώμονα την προάσπιση και την προώθηση των ρωσικών εθνικών συμφερόντων, δεν είναι διατεθειμένος να ανεχθεί την υπονόμευση τους από τον Ερντογάν, μέσω της σύγκρουσης του Ναγκόρνο Καραμπάχ.