Βενεζουέλα: Οι βομβαρδισμοί-βομβαρδισμοί αλλά και οι μπίζνες-μπίζνες!

Οι πρώτες κινήσεις από τις ΗΠΑ έγιναν, στα τέλη Αυγούστου, όταν προχώρησαν στη συγκέντρωση ισχυρών δυνάμεων στη νότιο Καραϊβική. Εκείνες τις μέρες κατέπλευσαν σε αυτή την περιοχή επτά πολεμικά πλοία και ένα πυρηνοκίνητο υποβρύχιο ταχείας επίθεσης. Επίσης πραγματοποιούν πτήσεις πάνω από διεθνή ύδατα κατασκοπευτικά αεροσκάφη P-8 για τη συλλογή πληροφοριών. Συνολικά, αναμένεται να βρεθούν εκεί περισσότεροι από 4.500 ναύτες και πεζοναύτες από την 22η Μονάδα Εκστρατειών Πεζοναυτών που πραγματοποιούσαν αμφίβιες εκπαιδεύσεις στο νότιο Πουέρτο Ρίκο.

Στις 2 Σεπτεμβρίου έγινε η πρώτη επίθεση σε ένα μικρό σκάφος, με τη χρήση ενός drone MQ-9 Reaper που μετέφερε πυραύλους, μια μέθοδος, που έχει χρησιμοποιηθεί και σε άλλες επιχειρήσεις στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Σομαλία και αλλού. Αρχικά, το σκάφος γύρισε πίσω, πριν δεχθεί επίθεση από τις αμερικανικές δυνάμεις, δήλωσαν πολλοί αξιωματούχοι στους New York Times.

Στη συνέχεια, όμως, χτυπήθηκε επανειλημμένα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 11 άτομα – συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που επέζησαν από το πρώτο χτύπημα και σκοτώθηκαν από επακόλουθες βολές, δήλωσαν δύο αξιωματούχοι στο The Intercept. Το ίδιο ενημερωτικό site αναφέρει ότι το Πεντάγωνο έχει περιορίσει την ενημέρωση σχετικά με την αρχική επίθεση, ενώ το υπουργείο Άμυνας επιβεβαίωσε ότι κρατάει μυστικές τις πληροφορίες για την επίθεση.

Η κλιμάκωση της έντασης συνεχίστηκε και το Σάββατο 13/9. Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας ανέφερε ότι το αντιτορπιλικό USS Jason Dunham αναχαίτισε και κατέλαβε, για οκτώ ώρες, ένα αλιευτικό σκάφος τόνου της Βενεζουέλας. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιβάν Χιλ (Yván Gil) δήλωσε ότι το σκάφος αλιείας τόνου καταλήφθηκε «με παράνομο και εχθρικό τρόπο» και είχε πλήρωμα εννέα «ταπεινούς ψαράδες». Το ABC News έλαβε επιβεβαίωση ότι η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε διεθνή ύδατα και ότι δεν βρέθηκαν ναρκωτικά.

Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας απαίτησε από τις ΗΠΑ «να σταματήσουν αμέσως να στοχεύουν σκάφη», προειδοποιώντας ότι τέτοιες ενέργειες θέτουν «σε κίνδυνο την ασφάλεια και την ειρήνη της Καραϊβικής». Ωστόσο, την Δευτέρα 15/9 οι αμερικανικές δυνάμεις βύθισαν και δεύτερο μικρό σκάφος, με αποτέλεσμα να χάσουν την ζωή τους άλλα τρία άτομα.

Πολλά τα ερωτήματα 

Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκεθ, έχει δηλώσει ότι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των καρτέλ θα συνεχιστούν. Όμως –όπως επισημαίνουν διεθνή Μέσα Ενημέρωσης – δεν έχει διευκρινιστεί ποια νομική βάση χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογηθούν οι επιθέσεις, ούτε ποια συγκεκριμένα ναρκωτικά φέρεται να μεταφέρονταν και πού.

Η απόφαση να καταστραφούν ύποπτα σκάφη μεταφοράς ναρκωτικών στην Καραϊβική, αντί να κατασχεθούν και να συλληφθούν τα πληρώματά τους, αποτελεί σημαντική διαφοροποίηση από τις καθιερωμένες διαδικασίες της Ακτοφυλακής. Αυτή η προσέγγιση έχει εγείρει νομικά και ηθικά ερωτήματα, με τους επικριτές να σημειώνουν ομοιότητες με τις τακτικές που χρησιμοποιούνται σε αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις εναντίον μαχητικών ομάδων.

Ένα άλλο στοιχείο, που δημιουργεί ερωτηματικά είναι το κατά πόσο αυτή η μεγάλη επιχείρηση μπορεί να είναι ουσιαστικά αποτελεσματική για τον περιορισμό της δράσης των καρτέλ των ναρκωτικών. Συγκεκριμένα, οι ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ αναπτύσσονται στην Καραϊβική και στον Ατλαντικό. Όμως, όπως αναφέρεται στην Παγκόσμια Έκθεση για την Κοκαΐνη του 2023 του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, η βασικότερη θαλάσσια διαδρομή διακίνησης κοκαΐνης περνάει από εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, στον Ειρηνικό ωκεανό.

Η αναφορά βασίζεται, μάλιστα, σε στοιχεία της αμερικανικής DEA, σύμφωνα με τα οποία το 74% της κοκαΐνης που κατευθύνεται βόρεια από τη Νότια Αμερική διακινείται μέσω του Ειρηνικού. Επίσης, τα καρτέλ χρησιμοποιούν αεροπλάνα για να στείλουν κοκαΐνη βόρεια μέσω της Καραϊβικής, ανέφερε η έκθεση, κατονομάζοντας τη Βενεζουέλα ως σημαντικό κόμβο για τέτοιες αναχωρήσεις.

Ποιος είναι ο στόχος της επιχείρησης;

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δηλώσει, σε όλους τους τόνους, ότι στόχος της επιχείρησης στη Καραϊβική είναι η καταπολέμηση των καρτέλ των ναρκωτικών και η αντιμετώπιση της διακίνησης τους, ενώ από καιρό έχουν στοχοποιήσει την κυβέρνηση Μαδούρο. «Το καθεστώς Μαδούρο δεν είναι η νόμιμη κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Είναι ένα καρτέλ ναρκωτικών-τρομοκρατίας. Ο Μαδούρο δεν είναι νόμιμος πρόεδρος. Είναι φυγάς επικεφαλής αυτού του καρτέλ ναρκωτικών», δήλωσε η υπεύθυνη Τύπου του Λευκού Οίκου, Karoline Leavitt στους δημοσιογράφους, την Πέμπτη 11/9.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχές Αυγούστου, οι Ηνωμένες Πολιτείες διπλασίασαν την αμοιβή τους σε 50 εκατομμύρια δολάρια για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του προέδρου της Βενεζουέλας Νικολά Μαδούρο για κατηγορίες για διακίνηση ναρκωτικών και διασυνδέσεις με εγκληματικές ομάδες. Από την άλλη πλευρά, οι αξιωματούχοι της Βενεζουέλας πιστεύουν ότι ο πραγματικός στόχος της αμερικανικής επιθετικότητας είναι η ανατροπή της κυβέρνησή τους.

Ο Μαδούρο, ο υπουργός Εσωτερικών Καμπέλο και ο πρεσβευτής της χώρας στα Ηνωμένα Έθνη Σαμουέλ Μονκάδα δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ απειλούν τη χώρα με ναυτικές αναπτύξεις, κατά παράβαση των διεθνών συνθηκών. Έχουν επίσης απορρίψει τους ισχυρισμούς των ΗΠΑ ότι η χώρα και η ηγεσία της είναι το κλειδί για τη μεγάλη διεθνή διακίνηση ναρκωτικών.

Ο Ντέιβιντ Σμίλντε (Smilde), ειδικός σε θέματα Βενεζουέλας στο Πανεπιστήμιο Tulane, δήλωσε στο Reuters ότι οι στρατιωτικές κινήσεις φαίνεται να αποτελούν μια προσπάθεια άσκησης πίεσης στην κυβέρνηση Μαδούρο: «Νομίζω ότι αυτό που προσπαθούν να κάνουν είναι να ασκήσουν τη μέγιστη πίεση, πραγματική στρατιωτική πίεση, στο καθεστώς για να δουν αν μπορούν να το καταρρίψουν», είπε. «Είναι διπλωματία των κανονιοφόρων. Είναι παλιομοδίτικες τακτικές», πρόσθεσε ο Σμίλντε.

Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι, αν και σημαντικές, οι δυνάμεις στην περιοχή είναι ακόμη πολύ μικρές για να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν το είδος της διαρκούς επιχείρησης για την οποία έχουν προειδοποιήσει οι ΗΠΑ το Καράκας. Το 1989, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέπτυξαν σχεδόν 28.000 Αμερικανούς στρατιώτες για να εισβάλουν στον Παναμά και να συλλάβουν τον δικτάτορα Μανουέλ Νοριέγκα.

Βενεζουέλα: Με το “βλέμμα” στο πετρέλαιο

Παρόλη την έντονη κριτική προς την κυβέρνηση Μαδούρο, οι ΗΠΑ προχώρησαν στην ανανέωση της άδειας της αμερικανικής εταιρείας Chevron να παράγει και να εξάγει πετρέλαιο της Βενεζουέλας. Αυτή η κίνηση μπορεί να φαίνεται ότι αντιβαίνει την εκστρατεία “μεγίστης πίεσης”, αλλά ο στόχος των ΗΠΑ είναι να ενισχύσουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού τους και να περιορίσουν τα κινεζικά και ρωσικά συμφέροντα στη Βενεζουέλα.

Οι εξαγωγές αργού πετρελαίου της Βενεζουέλας από την Chevron επιτρέπονται μόνο σε καθορισμένες αγορές (κυρίως στις ΗΠΑ) ενώ η άδεια της Chevron περιλαμβάνει επίσης μια διάταξη που ορίζει ότι κανένα από τα έσοδα δεν μπορεί να ωφελήσει άμεσα την κυβέρνηση Μαδούρο.

Η άδεια της Chevron ανανεώθηκε στο τέλος του 2022 και οι εξαγωγές αργού πετρελαίου από τη Βενεζουέλα προς τις ΗΠΑ ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2023 από 150.000 βαρέλια την ημέρα για να φτάσουν τα στα 250.000 βαρέλια την ημέρα, το 2024. Η κυβέρνηση Τραμπ ακύρωσε όλες τις άδειες εξαγωγής τον Μάιο του 2025, αλλά στα τέλη του περασμένου Ιουλίου επαναχορήγησε άδεια στην Chevron. Αναμένεται ότι – με την πάροδο του χρόνου – η Chevron θα επιστρέψει στα 200-250.000 βαρέλια την ημέρα παραγωγής και εξαγωγών. Αυτό το αργό πετρέλαιο θα μεταφερθεί στις ΗΠΑ.

Δεν είναι βέβαιο εάν και πώς αυτά τα επιπλέον βαρέλια της Chevron θα επηρεάσουν τους όγκους αργού πετρελαίου που είναι διαθέσιμοι για εξαγωγή στην Κίνα, η οποία ήταν ο κύριος αγοραστής αργού πετρελαίου της Βενεζουέλας τα τελευταία πέντε χρόνια. Από τα μέσα του 2024, οι εξαγωγές προς την Κίνα αυξήθηκαν σημαντικά και τον Φεβρουάριο του 2025 έφτασαν στο 50% των συνολικών εξαγωγών της Βενεζουέλας, με αυτές προς τις ΗΠΑ να έχουν περιοριστεί στο 28%.

Όπως σημειώνουν αναλυτές οι εξαγωγές προς την Κίνα παρέμειναν σταθερές μετά την αναστολή της άδειας παραγωγής από την Chevron τον Μάιο. Για αυτό εικάζεται ότι οι εξαγωγές της Βενεζουέλας θα αυξηθούν ξανά, καθώς η Chevron θα εντείνει τις εξαγωγές της, χωρίς, όμως, να επηρεαστεί το εμπόριο με την Κίνα.