Βερολίνο και Ρέγκλινγκ έπαιρναν μέτρα για να “ράψουν” μνημόνιο στην Ιταλία

Ο Τζουζέπε Κόντε δεν είναι άνθρωπος της ευθείας αντιπαράθεσης κι ακόμα λιγότερο της ρήξης. Ερασιτέχνης πολιτικός, πλήρωσε με κυβερνητική κρίση το περασμένο καλοκαίρι τις αστοχίες και την αδράνεια που χαρακτήρισαν την πρώτη θητεία του. Τώρα βρίσκεται επικεφαλής μιας κυβέρνησης που στηρίζεται στην εύθραυστη συμμαχία του Κινήματος 5 Αστέρων με το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα. Έμαθε πλέον το μάθημά του και οι κινήσεις του σήμερα είναι προσεκτικές και μελετημένες.

Προτού συγκρουστεί με το Βερολίνο σε απ’ ευθείας μετάδοση, είχε φροντίσει να δημιουργήσει μια στοιχειώδη βάση συναίνεσης με τους εννέα Ευρωπαίους πρωθυπουργούς, οι οποίοι υπέγραψαν την περίφημη επιστολή υπέρ των ευρωομολόγων. Έκανε αυτή την κίνηση με την επίγνωση ότι είναι πιο πιθανό να διαλυθεί η Ευρωζώνη, παρά να δεχθούν οι Γερμανοί να διακινδυνεύσουν τα υγιή δημοσιονομικά τους, εξ αιτίας των “σπάταλων” και “τεμπέληδων” της Νότιας Ευρώπης.

Ο πραγματικός στόχος του Κόντε δεν είναι τόσο το ευρωομόλογο, όσο ένα άλλο απόρθητο οχυρό της Γερμανίας: ο ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας). Επικεφαλής του είναι ένας παλιός μας γνώριμος, ο αγέλαστος Κλάους Ρέγκλινγκ – καταγέλαστος, αν πιστέψουμε τον Γιάνη Βαρουφάκη. Στην Ελλάδα ελάχιστοι το γνωρίζουν, αλλά από το 2017 ξεκίνησε η διαδικασία μεταρρύθμισης των κανόνων λειτουργίας του ESM και τώρα έφθασε η στιγμή της τελικής συμφωνίας των 27 κυβερνήσεων και της επικύρωσης από τα Κοινοβούλια των χωρών μελών.

Ο παράγοντας Σαλβίνι

Το πρόβλημα της Ιταλίας είναι ότι στις αρχές του φθινοπώρου του 2019, όταν είχε ήδη περάσει στην αντιπολίτευση, ο Ματέο Σαλβίνι ανακάλυψε την ύπαρξη του ESM. Ανακάλυψε επίσης, με καθυστέρηση σχεδόν μιας δεκαετίας, πόσο «ασφυκτικοί», «μονομερείς» και «άδικοι» είναι οι κανόνες της Ευρωζώνης. Έτσι, κοντά στους «μετανάστες εισβολείς», ο Σαλβίνι θεώρησε σκόπιμο να εντάξει στην αντιπολιτευτική ρητορική του και το «κακό» ESM, χρησιμοποιώντας μάλιστα ως επιχείρημα τα δεινά που πέρασε η χώρα μας.

Το καλό της, ως συνήθως, ασυνάρτητης εκστρατείας του ακροδεξιού Σαλβίνι, ήταν η ενεργοποίηση της ιταλικής κυβέρνησης. Με μεγάλη υπομονή και επιμονή κατά τη διαδικασία αλλαγής των κανόνων λειτουργίας του Μηχανισμού, η Ρώμη κατόρθωσε να επιβάλει κάποιες σημαντικές βελτιώσεις. Φανταστείτε λοιπόν την έκπληξη του Κόντε στην τηλεδιάσκεψη, που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 24 Μαρτίου, όταν διάβασε το κείμενο που υπέβαλε για έγκριση ο Γενικός Διευθυντής του ESM.

Το κείμενο αναφέρει ότι ο Μηχανισμός μπορεί να ενεργοποιήσει τις Eccl (Enhanced conditions credit line) δηλαδή την προληπτική πιστωτική γραμμή προς τις χώρες που θα το ζητήσουν, με δύο τρόπους: ο πρώτος είναι εκείνος που οι Έλληνες γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους, απαιτεί την υπογραφή ενός μνημονίου. Ο δεύτερος τρόπος αναφέρεται ως Rapid Liquidity Facility. Το κείμενο αναφέρει ότι για την ενεργοποίηση του δεύτερου «απαιτείται η δημιουργία νέων εργαλείων» και σταματάει εδώ. Ούτε ποια θα είναι αυτά τα «νέα εργαλεία» ούτε πότε ούτε πώς θα θεσπιστούν.

Ράπισμα στην Ρώμη

Το ράπισμα για τη Ρώμη είναι ηχηρό. Το περιεχόμενο που με πολύ κόπο είχε καταφέρει να εντάξει στους κανόνες, ο Ρέγκλινγκ το διέγραψε αδιαφορώντας για την πανδημία, για την ποσοτική χαλάρωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και για την αναστολή της δημοσιονομικής πειθαρχίας της Ευρωζώνης. Ήταν αναμενόμενο ο Κόντε να μην αποδεχθεί το κείμενο αυτό και να διοχετεύσει διαρροές ότι ενδέχεται να ανασταλεί ακόμη και η συμμετοχή της Ιταλίας στο αποθεματικό του ESM (με 14 δισεκατομμύρια ευρώ, το 17,79% του συνολικού κεφαλαίου, η Ελλάδα συμμετέχει με το 2,79%).

Ο δεδηλωμένος στόχος της ιταλικής κυβέρνησης είναι να ενεργοποιηθεί ο Μηχανισμός χωρίς όρους και μνημόνια, ώστε να χρηματοδοτήσει το νέο πακέτο των 25 δισεκατομμυρίων, το οποίο ο Κόντε ανήγγειλε στο κοινοβούλιο για τον Απρίλιο. Αν υπολογίσουμε και τα 25 δισεκατομμύρια που, ήδη από τις αρχές Φεβρουαρίου η κυβέρνηση αποφάσισε να κατευθύνει στην καταπολέμηση του κορονοϊού, γίνεται σαφές πόσο σημαντική είναι για τη Ρώμη η υποστήριξη της Ευρώπης.

Στο εσωτερικό, δεν πέρασαν απαρατήρητα τα επακόλουθα που είχε η επιθετική πολιτική της κυβέρνησης. Ο Σαλβίνι αναγκάστηκε να ψελλίσει δημοσίως ένα άνευρο μπράβο στην κυβέρνηση και να αναδιπλωθεί βιαστικά προβάλλοντας, ελλείψει άλλων αντιπολιτευτικών όπλων, τους «Κινέζους που φταίνε για τον κορονοϊό». Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 51% των Ιταλών συμφωνεί με τον τρόπο με τον οποίο ο πρωθυπουργός χειρίζεται την πανδημία, ενώ η Λέγκα έχει μικρές αλλά συνεχείς διαρροές (τώρα, με ποσοστό 28,9%), ενώ τα τρία κυβερνητικά κόμματα καταγράφουν μικρή αλλά διαρκή αύξηση: το Δημοκρατικό Κόμμα στο 21,4%, το Κίνημα 5 Αστέρων στο 14,4%, η Αριστερά στο 3%.

Η παρέμβαση του Ντράγκι

Δεν πέρασε επίσης απαρατήρητη η σύμπτωση της δημοσίευσης άρθρου του Μάριο Ντράγκι στους Financial Times ακριβώς την ημέρα της τηλεδιάσκεψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο Ντράγκι είναι κατηγορηματικός: «Η πανδημία μπορεί να διαλύσει την Ευρωπαϊκή Ένωση ή να την αναγκάσει να επεξεργαστεί μια νέα στρατηγική. Βρισκόμαστε σε πόλεμο και πάντα σε καιρό πολέμου τα κράτη χρησιμοποιούν τα αποθεματικά του δημοσίου για να προστατεύσουν τους πολίτες και την οικονομία.

Η πρόκληση είναι πόσο δυναμικά και γρήγορα θα αντιδράσουμε, ώστε η κρίση να μην μετατραπεί σε παρατεταμένη ύφεση με αναρίθμητες χρεοκοπίες. Πρέπει να αυξήσουμε το δημόσιο χρέος. Το υψηλό δημόσιο χρέος θα γίνει μόνιμο χαρακτηριστικό της οικονομίας μας». Στο Κοινοβούλιο ο Κόντε επικαλέστηκε το άρθρο του Ντράγκι, γεγονός που ενίσχυσε τη φημολογία για συντονισμένες κινήσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Corriere della Sera, που είναι η πιο “μνημονιακή” εφημερίδα της χώρας, από καιρό προωθεί το σχέδιο μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας με τον Ντράγκι πρωθυπουργό, στο πρότυπο της τεχνοκρατικής κυβέρνησης του Μάριο Μόντι το 2011. Ωστόσο, ο πρώην κυβερνήτης της ΕΚΤ και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας προς το παρόν προτιμούν να ακολουθήσουν άλλη πορεία.