Βράζει το Ιράκ – Εκτός σκακιέρας οι ΗΠΑ, δυσκολεύεται το Ιράν

Ως μία «πολύ δίκαια διαπραγμάτευση» χαρακτήρισε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ την ανταλλαγή κρατουμένων που πραγματοποίησαν ΗΠΑ και Ιράν. Οι δύο χώρες, που πρόσφατα βρέθηκαν στα πρόθυρα πολέμου, επέδειξαν ένα σπάνιο δείγμα συνεργασίας. Προηγουμένως ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου, στενός σύμμαχος του Τραμπ, είχε ζητήσει από την κυβέρνηση Τραμπ να «αυξήσει την πίεση» έναντι του Ιράν.

Ενός Ιράν που, όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, «τρέμει». Πράγματι το ιρανικό καθεστώς αντιμετώπισε πρόσφατα μαζικές διαδηλώσεις, τις οποίες κατέπνιξε δια της βίας. Ταυτόχρονα, βλέπουμε πως η ιρανική παρουσία αμφισβητείται έντονα στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Αυτό δείχνουν οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που, εδώ και μήνες, πραγματοποιούνται σε Ιράκ και Λίβανο.

Επομένως, κίνδυνο αποσταθεροποίησης δεν αντιμετωπίζει μόνο το Ιράν, αλλά και το σιιτικό “τόξο” που έχει συγκροτήσει στην Μέση Ανατολή. Σιιτικά φιλοιρανικά κόμματα και παραστρατιωτικές ομάδες συμμετέχουν ως κυβερνητικοί εταίροι στις κυβερνήσεις της Βαγδάτης και της Βηρυτού. Μπορεί η κατάσταση στον Λίβανο να μοιάζει να εκτονώνεται, όμως δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για το Ιράκ.

Μαίνεται η βία στο Ιράκ

Η πολιτική κρίση και η βία εξακολουθεί να μαίνεται στο Ιράκ, παρά την παραίτηση του πρωθυπουργού Μάχντι. Το περασμένο Σάββατο, 20 άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν στην πλατεία Ταχρίρ, το κέντρο των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων. Σίγουρα δεν μιλάμε για την εκατόμβη νεκρών που σημειώθηκε στα τέλη Νοεμβρίου, όταν οι νεκροί από τις δυνάμεις καταστολής είχαν ξεπεράσει τους 400. Υπάρχει όμως μία λεπτομέρεια που πρέπει να επισημάνουμε.

Οι νεκροί του Σαββάτου δεν οφείλονται σε πυρά του στρατού ή της ιρακινής αστυνομίας, αλλά σε επιθέσεις “αγνώστων” οπλοφόρων που διείσδυσαν στις διαδηλώσεις. Οι υποψίες στρέφονται σε φιλοιρανικές πολιτοφυλακές, όπως η Χασντ αλ Σαάμπι, που είχε προηγουμένως απειλήσει με «πραξικόπημα» για να καταστείλει τις διαδηλώσεις. Προηγουμένως, πολλά γραφεία της Χασντ αλ Σαάμπι, είχαν πυρποληθεί από τους διαδηλωτές, όπως και το ιρανικό προξενείο.

Δεν αποκλείεται οι επιθέσεις του Σαββάτου να είναι ένα μήνυμα της Τεχεράνης, ειδικά των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης, πως η υπομονή τους αρχίζει να εξαντλείται. Δεν μοιάζει καθόλου τυχαία η επίθεση με drone που ακολούθησε στο σπίτι του Μοκτάντα αλ Σαντρ, ενός ριζοσπάστη σιίτη κληρικού, που έχει ταχθεί στο πλευρό της διαδηλωτών. Το τελευταίο διάστημα, ο Σαντρ απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την επιρροή της Τεχεράνης, εξοργίζοντας τους Ιρανούς.

“Θεατές” του ιρακινού θρίλερ οι Αμερικανοί

Όσον αφορά τον σχηματισμό της νέας ιρακινής κυβέρνησης, αυτός έχει όλα τα στοιχεία ενός πολιτικού θρίλερ. Η Τεχεράνη ασκεί παρασκηνιακές πιέσεις, προκειμένου να διοριστεί πρόσωπο της εμπιστοσύνης της. Ήταν αυτές οι πιέσεις που ανάγκασαν τον Αγιατολάχ Αγί αλ Σιστάνι να δηλώσει πως δεν επιθυμεί «ξένη ανάμιξη» στον διορισμό του νέου Ιρακινού πρωθυπουργού.

Προφανώς και ο Αγιατολάχ αναφέρονταν στην Τεχεράνη και όχι στην Ουάσιγκτον, η εμφανίζεται να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, με αρκετή όμως καθυστέρηση. Οι Αμερικανοί ψήφισαν οικονομικές κυρώσεις εις βάρος των διοικητών των φιλοιρανικών παραστρατιωτικών ομάδων του Ιράκ.

Πάντως αυτές οι κυρώσεις δεν αναμένεται να αλλάξουν τους συσχετισμούς στο Ιράκ. Διότι το Ιράν, ήταν και μοιάζει διατεθειμένο να παραμείνει, ο ισχυρός παίχτης στην αραβική χώρα και όχι οι ΗΠΑ. Αν και Ιρανοί αξιωματούχοι μίλησαν για «υποκινούμενες» ταραχές σε Ιράν και Ιράκ, η πραγματικότητα μοιάζει περισσότερο πολύπλοκη, ειδικά σε ότι αφορά το Ιράκ.

Προσεκτική η στάση του Τραμπ

Αυτό δείχνει η στάση του Μοκτάντα αλ Σαντρ και του Αγιατολάχ αλ Σιστάνι, των πιο σημαινόντων προσωπικοτήτων των Ιρακινών σιιτών. Εξάλλου η πολιτική κρίση στο Ιράκ, υπερβαίνει την κλασική αντιπαράθεση σιιτών-σουνιτών, μιας και οι ταραχές ξεκίνησαν από τις σιιτικές φτωχογειτονιές της Βαγδάτης και της Βασόρας.

Επομένως βλέπουμε πως το Ιράκ “βράζει”, αλλά και τους Ιρανούς να μην είναι διατεθειμένοι να το εγκαταλείψουν. Από την άλλη μεριά, οι Αμερικανοί δεν έχουν διάθεση να “πιέσουν” περαιτέρω το Ιράν, σίγουρα όχι στον βαθμό που θα ήθελε ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Είναι ένα ακόμα σημάδι πως ο Τραμπ, παρά τις ρητορικές του εξάρσεις, ακολουθεί προσεκτική στάση στο ζήτημα της ιρανικής παρουσίας σε Ιράκ και Λίβανο.

Εάν υιοθετούσε μία επεμβατική στάση, οι Ιρανοί θα το έβλεπαν ως μία πολεμική πρόκληση. Όσο και αν ακουστεί περίεργο, ο Αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να κατανοεί μερικώς τις “ευαισθησίες” των Ιρανών και βάζει ορισμένα όρια στην στρατηγική αποκλεισμού που ακολουθεί έναντι της Τεχεράνης.  Στην πραγματικότητα, ένας πόλεμος με το Ιράν μοιάζει ως ένα εφιαλτικό ενδεχόμενο, ακόμα και για τον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ. Είναι φανερό πως δεν δείχνει πρόθυμος να “σπρώξει” τις εξελίξεις προς αυτήν την κατεύθυνση.