Χαστούκι Τραμπ στην Ευρώπη η νέα επιβολή δασμών

Άκαρπες αποδεικνύονται οι επισκέψεις του Εμμανουέλ Μακρόν και της Άγκελα Μέρκελ στην Ουάσιγκτον. Δεν κατάφεραν να μεταπείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ στο ζήτημα του Ιράν. Ως γνωστόν η αμερικανική κυβέρνηση αποσύρθηκε μονομερώς από την συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ο Γάλλος πρόεδρος και η Γερμανίδα καγκελάριος είχαν μία ελπίδα ότι θα μπορούσαν τουλάχιστον να επιτύχουν την μόνιμη εξαίρεση των ευρωπαϊκών προϊόντων από την επιβολή αμερικανικών δασμών.

Στις αρχές Μαρτίου η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς στον εισαγόμενο χάλυβα και αλουμίνιο. Επέλεξε να εξαιρέσει από τους δασμούς την ΕΕ., μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε αρχικά ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση της Κίνας. Ήθελε να αποφύγει να ανοίξει ταυτόχρονα μέτωπο και με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Την περασμένη Δευτέρα ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν δήλωσε ότι “σημείωσαν πρόοδο” οι διαπραγματεύσεις Ουάσιγκτον-Πεκίνου. Συγκεκριμένα, η Κίνα αποφάσισε να συμβάλει στην μείωση του δυσθεώρητου εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ, το οποίο υπερβαίνει τα 300 δισ. δολάρια. Ο Τραμπ σημείωσε στο twitter πως η “Κίνα θα αγοράσει τεράστιες επιπλέον ποσότητες αμερικανικών αγροτικών προϊόντων“. Επεσήμανε περιχαρής πως “είναι ό,τι καλύτερο έχει συμβεί ποτέ στους Αμερικανούς αγρότες“.

Επομένως ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα για την ώρα παγώνει. Ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί βάσιμα να ισχυριστεί στην αμερικανική κοινή γνώμη ότι πέτυχε μία νίκη έναντι του μεγαλύτερου οικονομικού ανταγωνιστή των ΗΠΑ. Έναν ανταγωνιστή, που ο Αμερικανός πρόεδρος δηλώνει συνεχώς ότι σέβεται. Αφού έκλεισε το μέτωπο με την Κίνα, έρχεται τώρα η σειρά των Ευρωπαίων, τους οποίους ο Τραμπ δεν μοιάζει να υπολογίζει ιδιαίτερα, μιας και δήλωσε πρόσφατα πως αδιαφορεί για την γνώμη τους.

Απειλή η ΕΕ για την ασφάλεια των ΗΠΑ

Δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου αναφέρουν πως αναμένεται η επιβολή δασμών ύψους 25% στα εισαγόμενα αυτοκίνητα από την κυβέρνηση Τραμπ. Ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ προανήγγειλε την απόφαση στο twitter, το προσφιλές του μέσο. Σημείωσε χαρακτηριστικά “έρχονται καλά νέα για τους υπέροχους εργαζόμενους των αυτοκινητοβιομηχανιών μας“. Η επιβολή δασμών θα πλήξει ιδιαίτερα τις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες. Η BMW και η Mercedes είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς αυτοκινήτων στις ΗΠΑ.

Ο Αμερικανός μεγιστάνας έχει δίκιο όταν αναφέρει ότι οι χώρες της Ευρώπης επιβάλουν υψηλούς δασμούς στα αμερικανικά αυτοκίνητα. Επίσης τον απασχολεί ιδιαίτερα το τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας στο ισοζύγιο των εμπορικών της συναλλαγών με τις ΗΠΑ. Είχε παλαιότερα δηλώσει ότι “οι Γερμανοί είναι κακοί άνθρωποι, διότι πωλούν πολλά αυτοκίνητα στην Αμερική“. Αλλά οι λόγοι για την απόφαση του προέδρου δεν είναι μόνο οικονομικοί. Για τον Ντόναλντ Τραμπ οι εισαγωγές αυτοκινήτων στις ΗΠΑ είναι περισσότερο ζήτημα εθνικής ασφάλειας.

Ζήτημα ασφαλείας επικαλέστηκε η αμερικανική κυβέρνηση για να ακυρωθεί ο αγωγός Nord Stream 2. Ο αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ρωσία στην Γερμανία, μέσω της Βαλτικής Θάλασσας. Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, η Μόσχα σχεδιάζει να εγκαταστήσει συστήματα παρακολούθησης, επομένως έχει σχέδια κατασκοπίας. Το Βερολίνο και η Μόσχα μίλησαν “για σχέδιο αποκλειστικής οικονομικής φύσεως“. Αγνόησαν παντελώς τις ενστάσεις της Ουάσιγκτον.

Βλέπουμε πως ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί την οικονομική δραστηριότητα των ΝΑΤΟϊκών εταίρων του ως απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Εξισώνει την Γερμανία και την Γαλλία με την Ρωσία και την Κίνα. Είναι ο λόγος που ο Ντόναλντ Τουσκ έκανε την περίφημη δήλωση “άμα έχεις τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς“.

Αναφερόταν στην ιδιοσυγκρασία της αμερικανικής κυβέρνησης, όπως είπε χαρακτηριστικά. Από την πλευρά του ο πρόεδρος του γερμανικού βιομηχανικού επιμελητηρίου ήταν πολύ πιο ξεκάθαρος. Χαρακτήρισε τις αιτιάσεις της Ουάσιγκτον περί εθνικής ασφάλειας “τραβηγμένες από τα μαλλιά“. Δήλωσε ότι μία ενδεχόμενη επιβολή δασμών στα εισαγόμενα αυτοκίνητα συνιστά πρόκληση για την Γερμανία.

Η “παλιά” και η “νέα” Ευρώπη

Την ατμόσφαιρα επιβάρυνε η μονομερής απόσυρση των ΗΠΑ από την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και η επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης. Οι κυρώσεις αυτές θα πλήξουν όλες τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει στην ισλαμική αυτή χώρα. Η ΕΕ πασχίζει να διασώσει την συμφωνία και να προασπίσει τις επιχειρήσεις της, ενεργοποιώντας την ρήτρα εξαίρεσης του 1996.

Αυτή η ρήτρα διασφαλίζει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από τις αμερικανικές κυρώσεις εις βάρος της Τεχεράνης. Οι οποίες θα είναι “οι πιο σκληρές στην ιστορία“, όπως απείλησε ο Μάικ Πομπέο. Όμως όλες οι χώρες της ΕΕ, σε μία σπάνια ομοφωνία, αποφάσισαν να υπερασπιστούν την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έναντι των απειλών των ΗΠΑ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν κατάφερε να συγκροτήσει “μία συμμαχία προθύμων”, όπως επιθυμούσε. Η Βρετανία δεν συντάχθηκε με τις ΗΠΑ, παρόλο που έχει κάκιστες σχέσεις με πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λόγω του Brexit. Πιθανών ο Τραμπ να υπολόγιζε στην “νέα Ευρώπη”, για να θυμηθούμε τον περιβόητο χαρακτηρισμό του πρώην Αμερικανού υπουργού Αμύνης Ντόναλντ Ράμσφελντ. Αναφερόταν στις χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Είχαν υποστηρίξει με φανατισμό τις ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του Ιράκ το 2003.

Αντιπολεμική στάση είχε κρατήσει η Γαλλία και η Γερμανία, η κατά Ράμσφελντ “παλιά Ευρώπη”. Έμοιαζε πιθανή μία νέα διαίρεση της Ευρώπης στο ιρανικό ζήτημα. Πολλές κυβερνήσεις του μετακομμουνιστικού κόσμου ενστερνίζονται την κοσμοθεωρία του Αμερικανού προέδρου. Όμως, ακόμα και ο Ούγγρος πρωθυπουργός Όρμπαν, που μίλησε για “το τέλος του φιλελευθερισμού“, αρνήθηκε να συνταχθεί με την Ουάσιγκτον.

Γιατί ο Τραμπ δεν θα υποχωρήσει

Ο Ντόναλντ Τραμπ θα υποχωρήσει από την επιβολή δασμών μόνο αν εξασφαλίσει ανταλλάγματα από τους Ευρωπαίους. Ο Αμερικανός πρόεδρος δύσκολα θα ανεχτεί να έχει η Ευρώπη οικονομικές σχέσεις με ένα καθεστώς, το οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει “τρομοκρατικό”. Θεωρεί ζήτημα τιμής την υπεράσπιση των αμερικανικών αυτοκινητοβιομηχανιών από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Πόσο μάλλον όταν προέρχεται από χώρες που είναι στρατιωτικά υποδεέστερες των ΗΠΑ.

Αυτό αφορά ειδικότερα την Γερμανία, για την οποία πρόσφατα ο Τραμπ δήλωσε “ότι δεν συνεισφέρει όσο πρέπει στο ΝΑΤΟ“. Ο Αμερικανός πρόεδρος αντιμετωπίζει με σεβασμό τις χώρες που έχουν στρατιωτική ισχύ, όπως την Κίνα ή την Ρωσία, παρόλο που ανταγωνίζονται τα αμερικανικά συμφέροντα. Δεν έχει την ίδια άποψη για την Γερμανία, ακόμα και για την πιο πιστή σύμμαχο των ΗΠΑ στην Ασία, την Ιαπωνία. Θεωρεί ότι εκμεταλλεύονται την στρατιωτική προστασία της Ουάσιγκτον.

Εξάλλου οι οικονομικοί πόλεμοι ωφέλησαν τον Τραμπ στο εσωτερικό των ΗΠΑ, όπως έδειξε δημοσκόπηση που πραγματοποίησε το CNN στις αρχές Μαΐου. Έξι στους δέκα Αμερικανούς αποτιμούν θετικά την κατάσταση στη χώρα τους. Στους οικονομικούς δείκτες ο Ντόναλντ Τραμπ σημειώνει τις καλύτερες επιδόσεις. Το 52% των Αμερικανών εγκρίνουν τους χειρισμούς του στα ζητήματα της οικονομίας, ενώ το 43% τους χειρισμούς του στο εξωτερικό εμπόριο. Με έναν νέο οικονομικό πόλεμο έναντι της Ευρώπης, ο Αμερικανός πρόεδρος υπολογίζει να συσπειρώσει περαιτέρω τους υποστηρικτές του, ειδικά την βιομηχανική εργατική τάξη.

Κέρδισε τα εύσημα ακόμα και του Στιβ Μπάνον, τον οποίο είχε απομακρύνει κακήν κακώς από τον Λευκό Οίκο τον περασμένο Αύγουστο. Παρόλο που είχαν ανταλλάξει βαρύτατους χαρακτηρισμούς, ο Μπάνον υποστήριξε τον Τραμπ στον οικονομικό πόλεμο που αποπειράθηκε να ξεκινήσει με την Κίνα. Δήλωσε χαρακτηριστικά πως “ο Τραμπ προστατεύει την καρδιά του αμερικανικού καπιταλισμού“, ενώ δεν παράλειψε να στείλει στον διάολο την Wall Street! Ο Μπάνον θεωρείται ο ιδεολογικός γκουρού της αμερικανικής Νέας Δεξιάς. Γι’ αυτό κάνουμε ειδική αναφορά στις δηλώσεις του.

Το μεγάλο πρόβλημα της Ευρώπης είναι ότι έχει κενό ηγεσίας. Ο Μπαράκ Ομπάμα βιάστηκε να “χρίσει” την Μέρκελ ηγέτιδα του “ελεύθερου κόσμου”. Όμως η Γερμανίδα καγκελάριος δεν είναι πια δημοφιλής στην Γερμανία, όπως τα προηγούμενα χρόνια. Ο πρόεδρος Μακρόν αμφισβητείται έντονα στο εσωτερικό της Γαλλίας. Επίσης είναι θέμα χρόνου να προκύψει “ιταλικό ζήτημα” στην ΕΕ, μετά τον σχηματισμό της νέας ευρωσκεπτικιστικής κυβέρνησης Κόντε. Υπό αυτές τις συνθήκες κανένας Ευρωπαίος ηγέτης δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος μιας αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ το γνωρίζει αυτό πολύ καλά. Είναι ο λόγος που σε κάθε ευκαιρία εκδηλώνει την περιφρόνηση του στους Ευρωπαίους.