Ξεπαγώνουν οι κατεψυγμένες συγκρούσεις στα Δυτικά Βαλκάνια

Νέα δημόσια παρέμβαση έκανε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών για την διένεξη του Κοσσόβου με τη Σερβία. Ο πρωθυπουργός του Κοσσόβου Άλμπιν Κούρτι, που το κόμμα του δεν τα πήγε καλά στον πρώτο γύρο των τοπικών εκλογών, προκειμένου να επωφεληθεί πολιτικά-εκλογικά, μετατρέπει μια επί της ουσίας μικρής κλίμακας ένταση στην περιοχή της Μιτρόβιτσα, σε διαφορά στρατηγικής σημασίας για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Κι αυτό, λόγω της ρωσικής και δυτικής παρέμβασης, καθώς και της διασύνδεσής της περιοχής με άλλα περιφερειακά ζητήματα, κυρίως με τα τεκταινόμενα στη Βοσνία Ερζεγοβίνη. Η Μόσχα επανέλαβε την προειδοποίησή της ότι «το φιτίλι της πυριτιδαποθήκης των Βαλκανίων είναι έτοιμο να πάρει φωτιά, λόγω των Αλβανών υπερεθνικιστών που έχουν αναλάβει την εξουσία στο Κόσσοβο, αλλά και των δυτικών συνενόχων που τους παροτρύνουν».

Αυτά ανέφερε η εκπρόσωπος Μαρία Ζαχάροβα, ώστε περισσότερο από την ηγεσία του Κοσσόβου, αποδέκτες να είναι οι δυνάμεις της Δύσης, κυρίως η Βρετανία. Σημειωτέον, ο Βρετανός πρέσβης στο Βελιγράδι είχε πρόσφατα δηλώσει κάθετα αντίθετος στο ενδεχόμενο διαμελισμού του Κοσσόβου, ή της περιβόητης λύσης για ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσσόβου.

Η κατάσταση μοιάζει αντιφατική. Από τη μια, στα σύνορα Κοσσόβου-Σερβίας, αλλά και στη Βοσνία Ερζεγοβίνη η κατάσταση δείχνει εύφλεκτη. Από την άλλη στο Βελιγράδι οι ηγέτες Σερβίας, Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας συνεχίζουν τις συνομιλίες για τα “Ανοιχτά Βαλκάνια”. Μάλιστα, συμμετέχει και ο πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου με καθεστώς παρατηρητή, προς το παρόν, αλλά με μεγάλες πιθανότητες να προστεθεί επισήμως.

Ρωσική παρέμβαση

Η δήλωση της Ζαχάροβα ωστόσο δεν πέφτει στο κενό. Η ίδια προσθέτει ότι οι δυνάμεις που κυβερνούν στο Κόσσοβο θέλουν από την εθνικιστική ρητορική να περάσουν σε πράξεις εις βάρος –όπως είπε– της κοινότητας των Σέρβων της περιοχής και να επωφεληθούν στο δεύτερο γύρο των τοπικών εκλογών στις 14 Νοεμβρίου. Από την άλλη πλευρά, ο πρώην αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων του Κοσσόβου δήλωσε ότι η Σερβία στρατολογεί Ρώσους παραστρατιωτικούς με σκοπό να εισβάλει στην περιοχή.

Ο υπουργός Εσωτερικών της Σερβίας Βούλιν, στενός συνεργάτης του προέδρου Βούτσιτς, του απάντησε άμεσα λέγοντας ότι η χώρα του μπορεί να επιστρέψει στο Κόσσοβο, χωρίς τη βοήθεια των Ρώσων και κανενός άλλου. Τους αρκούν, όπως είπε, «οι Σέρβοι γηγενείς της περιοχής». Ο ίδιος, τους τελευταίους μήνες, έχει επιδοθεί στην ευρεία υποστήριξη επιχειρημάτων υπέρ της ανάγκης να υπάρξει ενιαίος χώρος για όλους τους Σέρβους. Η πλατφόρμα αυτή, σύμφωνα με την δυτική προσέγγιση, θεωρείται άκρως επικίνδυνη και απόδειξη ότι διασυνδέεται με τους σχεδιασμούς της Μόσχας στην περιοχή.

Οι εντάσεις μεταξύ Αλβανών και Σέρβων στο Κόσσοβο είναι σε συνάρτηση με ανάλογες καταστάσεις στη Βοσνία Ερζεγοβίνη. Ο ηγέτης του σερβοβοσνιακού κρατιδίου, Ντόντικ, που είναι και μέλος της Τριμελούς Προεδρίας της Βοσνίας, προωθεί νομοθετικές ρυθμίσεις που στην ουσία αποτελούν βήματα απόσχισης. Ειδικά το νομοθέτημα που προβλέπει την ίδρυση ανεξάρτητης ένοπλης δύναμης Σέρβων της περιοχής σε συνδυασμό με ανάλογη υπηρεσία πληροφοριών, ανεξάρτητο σύστημα φορολόγησης και τελών κ.α. Πρόκειται για σενάριο που δεν αποκλείεται να επιφέρει αναφλέξεις στις καταψυγμένες συγκρούσεις στην περιοχή.

Εντάσεις στα Δυτικά Βαλκάνια

Ο Αμερικανός στρατηγικός αναλυτής, με ειδική γνώση στα Δυτικά Βαλκάνια, Τζεϊνούς Μπουγκάϊσκι προειδοποιεί για το πολύ πιθανό ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης της περιοχής. Ο τίτλος του κειμένου “Η Μόσχα ετοιμάζει τον επόμενο βαλκανικό πόλεμο” τα λέει όλα. Εστιάζει περισσότερο στο γεγονός ότι το Βελιγράδι επικαλείται την ασφάλεια και την ευημερία της σερβικής μειονότητας στο Κόσσοβο, πράγμα που συνάδει –σύμφωνα μ’ αυτόν– σε ανάλογες πρακτικές παρέμβασης που ακολουθεί η Ρωσία με μειονότητες στην Ουκρανία, τη Γεωργία κ.α.

Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι οι ΗΠΑ έχουν ρίξει το κέντρο βάρους στην αντιπαράθεση με την Κίνα, ενώ η ΕΕ διάγει περίοδο ατονίας λόγω της πανδημίας και της ακρίβειας. Κατ’ αυτόν, δεν αποκλείεται να επωφεληθεί η Ρωσία ώστε να αιφνιδιάσει, προκαλώντας τοπικές αναφλέξεις στη Βαλκανική. Εξ άλλου θα είχε πολλά να επωφεληθεί –σύμφωνα με τον Αμερικανό αναλυτή– μεταφέροντας την ένταση στην αυλή της Ευρώπης την περίοδο που της προκαλούν οχλήσεις στο μαλακό υπογάστριό της.

Ο ίδιος, μάλιστα, ανησυχεί ότι ενδεχόμενη εισβολή σερβικού στρατού στην περιοχή του Κοσσόβου θα έχει μάλλον επιτυχία, καθώς είναι περιορισμένη η δύναμη του ΝΑΤΟ που σταθμεύει στην περιοχή. Η Ζαχάροβα, όμως, επιρρίπτει όλη την ευθύνη στη Δύση, που παραβιάζει –όπως λέει– το ψήφισμα του ΟΗΕ για το καθεστώς του Κοσσόβου, πραγματοποιώντας στην ουσία αλλαγές των συνόρων στην περιοχή και ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου και στη Βοσνία Ερζεγοβίνη.

Οι εθνοτικές εντάσεις που δεν λείπουν ιστορικά απ’ την περιοχή συνοδεύονται και από εσωτερικές πολιτικές κρίσεις και ανάλογη αστάθεια. Η πιο χαρακτηριστική είναι η κυβερνητική κρίση στα Σκόπια. Ωστόσο, Τίρανα και Βελιγράδι έχουν διολισθήσει στο επικίνδυνο πεδίο της αυταρχικής διακυβέρνησης και της διαφθοράς με συνέπεια την πιθανή εσωτερική πολιτική σύγκρουση.

Οι διαφορές μεταξύ των κρατών της περιοχής μπορεί να μοιάζουν έριδες που δεν έχουν ουσιαστικά κοινωνικά ερείσματα, ειδικά μάλιστα ότι υπάρχει η ελκυστική προοπτική ένταξης στην ΕΕ με τα ανάλογα οικονομικά οφέλη. Πλην, όμως, μπορεί όλα να ανατραπούν εάν επικρατήσουν στρατηγικά συμφέροντα των μεγάλων που ωθούν σε σύγκρουση. Η ιστορία αποδεικνύει ακριβώς αυτό στην πολύπαθη περιοχή.