Υβριδικός πόλεμος στη Βενεζουέλα, όχι πραξικόπημα

Εάν πιστέψουμε τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, ο Νικολάς Μαδούρο ήταν έτοιμος να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει την Βενεζουέλα. Ήταν η παρέμβαση της Ρωσίας, που τον έκανε να επανεξετάσει την στάση του. Η Μόσχα διέψευσε σε έντονους τόνους τους ισχυρισμούς του Μάικ Πομπέο, μιλώντας για “πόλεμο παραπληροφόρησης”. Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, “οι ΗΠΑ προσπαθούν να ρίξουν το ηθικό του στρατού της Βενεζουέλας, μέσω ψευδών ειδήσεων“. Θεωρούμε πως η συγκεκριμένη δήλωση εξηγεί εύστοχα τι ακριβώς συνέβη στη Βενεζουέλα τα προηγούμενα 24ωρα. Επομένως δεν έχει σημασία αν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ψεύδεται η όχι. Διότι όντως το καθεστώς Μαδούρο έμοιαζε να ήταν στα πρόθυρα κατάρρευσης.

Η εικόνα στη λατινοαμερικανική χώρα θυμίζει τις ημέρες του Εθνικού Διχασμού στην Ελλάδα. Υπάρχει το καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο και η υποστηριζόμενη από τη Δύση μεταβατική κυβέρνηση, του επικεφαλής της Εθνοσυνέλευσης Χουάν Γκουαϊδό. Υποστηρικτές των δύο πλευρών συγκρούονται στους δρόμους, με τον Νικολάς Μαδούρο να ελέγχει τον στρατό και τα σώματα ασφαλείας.

Αυτό ακριβώς έμοιαζε να αλλάζει στις 30 Απριλίου, έπειτα από το διάγγελμα του Γκουαϊδό, που κάλεσε σε “γενικευμένη εξέγερση”. Ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης μίλησε για εξέγερση “λαού και στρατού”, δηλώνοντας πως οι ένοπλες δυνάμεις έχουν εγκαταλείψει πλέον τον Μαδούρο. Σε μία κίνηση υψηλότατου συμβολισμού, ο Γκουαϊδό προχώρησε στο διάγγελμα του, συνοδευόμενος από αξιωματικούς του στρατού της Βενεζουέλας.

“Υβριδικός πόλεμος” λένε Ρώσοι

Αμέσως ξεκίνησαν διαδηλώσεις των οπαδών της αντιπολίτευσης, στις οποίες συμμετείχαν και δυνάμεις του στρατού. Η πτώση του Μαδούρο έμοιαζε θέμα μερικών ωρών, ειδικά μετά από δύο σημαντικά γεγονότα που σημειώθηκαν. Το πρώτο ήταν η απόδραση του Λεοπόλδο Λόπεζ, ηγετικού στελέχους της αντιπολίτευσης, που κρατούνταν υπό περιορισμό στην αεροπορική βάση La Carlota.

Το δεύτερο ήταν οι καταλήψεις μιας σειράς κυβερνητικών κτιρίων, όπου προχώρησαν οι οπαδοί της αντιπολίτευσης. Ταυτόχρονα, παρατηρήθηκαν συμπλοκές ανάμεσα σε στρατιώτες που προσχώρησαν στην αντιπολίτευση, με τις κυβερνητικές δυνάμεις. Τα γεγονότα έμοιαζαν ως το προοίμιο μιας στρατιωτικής επέμβασης, που θα κατέληγε στην ανατροπή του Νικολάς Μαδούρο.

Όμως ο στρατός παρέμεινε πιστός στο καθεστώς. Μαδούρο και Ρωσία μίλησαν για “πραξικόπημα”, το οποίο όμως δεν ήρθε ποτέ. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για “ένα πραξικόπημα χωρίς πραξικοπηματίες”. Ουσιαστικά στη Βενεζουέλα μοιάζει περισσότερο να διαδραματίστηκε μία επιχείρηση “υβριδικού πολέμου”. Είναι ένας όρος που οι Ρώσοι αποφεύγουν να χρησιμοποιούν.

Όμως αυτό ακριβώς περιγράφουν οι διαρροές του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών. Ο υβριδικός πόλεμος δεν αποκλείει τα στρατιωτικά μέσα. Όμως χρησιμοποιεί κυρίως μηχανισμούς προπαγάνδας, παραπληροφόρησης (fake news στο διαδίκτυο), με σκοπό να ρίξει το ηθικό του αντιπάλου. Στην προκειμένη περίπτωση τις ένοπλες δυνάμεις της Βενεζουέλας, προκειμένου να εγκαταλείψουν τον Νικολάς Μαδούρο.

Μία “μπλόφα” που πήγε να πετύχει

Αμερικανοί και αντιπολίτευση δημιούργησαν την αίσθηση μιας γενικευμένης στρατιωτικής ανταρσίας κατά του Μαδούρο, κάτι που όμως δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Μπορούμε να ισχυριστούμε πως “μπλόφαραν”, ότι ο Χουάν Γκουαϊδό έχει την υποστήριξη του στρατού, προκειμένου να επιφέρουν διαλυτικές τάσεις στο καθεστώς. Οι δηλώσεις του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου λειτούργησαν προς αυτήν την κατεύθυνση, επιτείνοντας την σύγχυση στο κυβερνητικό στρατόπεδο.

Ενώ μαίνονταν η κρίση, ο Τζον Μπόλτον ζήτησε από τους τρεις αξιωματούχους του καθεστώτος (τους οποίους ονομάτισε), να προχωρήσουν σε πραξικόπημα. Αναφέρονταν στον υπουργό Άμυνας Βλαντιμίρ Παντρίνο, στον διοικητή της Προεδρικής Φρουράς και στον πρόεδρο του Ανώτατου Δικαστηρίου. Ο Μπόλτον δεν έμεινε εκεί. Ισχυρίστηκε ότι οι τρεις αξιωματούχοι πραγματοποιούν μυστικές συνομιλίες με τον Γκουαϊδό, ενώ σε παρόμοιους ισχυρισμούς προχώρησε και ο ίδιος ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης.

Ήταν σίγουρα το σημείο που ο Νικολάς Μαδούρο σκέφτηκε να εγκαταλείψει τη χώρα, σύμφωνα πάντα με τους ισχυρισμούς του Μάικ Πομπέο. Η “μπλόφα” ήταν έτοιμη να πετύχει, εάν δεν επενέβαινε η Μόσχα, η οποία “διάβασε” την στρατηγική της Ουάσιγκτον. Μην ξεχνάμε πως οι Ρώσοι θεωρούνται ειδικοί στον υβριδικό πόλεμο, εάν θυμηθούμε την ουκρανική κρίση. Πράγματι τα γεγονότα της Βενεζουέλας θύμισαν, σε κάποιον βαθμό, την Ουκρανία του 2014.

Η αντιπολίτευση προχώρησε σε μαζικές καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων, ακριβώς όπως οι ρωσόφωνοι στην Κριμαία και την Ανατολική Ουκρανία το 2014. Τα αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης καλούσαν σε “εξέγερση” και “ανατροπή” του καθεστώτος, θυμίζοντας τις αντίστοιχες προτροπές των ρωσικών ΜΜΕ την περίοδο της ουκρανικής κρίσης. Στην περίπτωση της Ουκρανίας, ο υβριδικός πόλεμος των Ρώσων θριάμβευσε, στην Βενεζουέλα ακόμα ψάχνει νικητή.

Θα έχει ο Μαδούρο την τύχη του Μπασίρ;

Με τις δηλώσεις του ο Τζον Μπόλτον αποκάλυψε τη στρατηγική της Ουάσιγκτον για την Βενεζουέλα. Ουσιαστικά προσβλέπουν σε μία “εκ των έσω” ανατροπή του Νικολάς Μαδούρο, μέσω ενός πραξικοπήματος, υποκινούμενου από τον υπουργό Άμυνας Βλαντιμίρ Παντρίνο.
Για την ώρα ο Παντρίνο δεν μοιάζει πρόθυμος να μιμηθεί τους ομολόγους του στην Αλγερία και στο Σουδάν, οι οποίοι ανέτρεψαν τους Μπουτεφλίκα και Μπασίρ. Ο Νικολάς Μαδούρο πραγματοποίησε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση, έχοντας στο πλευρό του τον υπουργό Άμυνας της Βενεζουέλας.Το “αλγερινό σενάριο” δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί για τρεις λόγους.

Ο πρώτος είναι πως το καθεστώς έχει ακόμα υπολογίσιμη λαϊκή στήριξη, όπως δείχνουν οι πολυπληθείς διαδηλώσεις των οπαδών του. Ο δεύτερος είναι η στάση της Ρωσίας. Η Μόσχα εμφανίζεται πρόθυμη να στηρίξει το καθεστώς, κάτι που δεν έκανε στην περίπτωση του Μπουτεφλίκα ή του Μπασίρ. Ο τρίτος είναι η ίδια η δομή του στρατού της Βενεζουέλας. Ο Μαδούρο έχει εντάξει στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας τις φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές και άλλες παραστρατιωτικές ομάδες, όπως τους collectivos.

Επομένως ένα πραξικόπημα δεν μοιάζει τόσο εύκολο. Πόσο μάλλον όταν Ρώσοι στρατιωτικοί σύμβουλοι (πιθανότατα και Κουβανοί) εκπαιδεύουν τα ένοπλα σώματα της Βενεζουέλας. Ο Βλαντιμίρ Παντρίνιο είναι υποχρεωμένος να λάβει υπ’όψιν του αυτά τα δεδομένα, ακόμα και εάν επιθυμεί ένα πραξικόπημα. Το σίγουρο είναι πως οι Αμερικανοί θα επιμείνουν στην στρατηγική τους.

Θα εκμεταλλευτούν τις ανεπάρκειες του καθεστώτος και την συσπείρωση της αντιπολίτευσης στο πρόσωπο του Χουάν Γκουαϊδό. Επιδιώκουν να δώσουν τη χαριστική βολή στην πολύπαθη οικονομία της χώρας, με τις εξοντωτικές οικονομικές τους κυρώσεις. Ο “πόλεμος νεύρων” θα συνεχιστεί, όπως δείχνουν οι απειλές για στρατιωτική εισβολή, οι οποίες αργότερα ανακαλούνται. Επομένως μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να έχασε μία μάχη, αλλά δεν είναι διατεθειμένος να χάσει τον “υβριδικό πόλεμο”.