Ζήσε Μάη μου, να φας … Σαλβίνι

Η Κομισιόν απέρριψε και επισήμως, την Τετάρτη, τον ιταλικό προϋπολογισμό, δρομολογώντας ουσιαστικά τις εξελίξεις για την επιβολή κυρώσεων στην Ιταλία. Πρόκειται για μία κίνηση που δεν έχει προηγούμενο, η οποία από την μια επιβεβαιώνει το χάσμα Ρώμης-Βρυξελλών, από την άλλη όμως αναδεικνύει τον ιταλικό δρόμο για την αντιμετώπιση ελλείμματος και χρέους, ως σύμβολο αντίστασης στους ευρωμανδαρίνους.

Παρά τις τροποποιήσεις που έκανε η ιταλική κυβέρνηση ο προϋπολογισμός της δεν έγινε δεκτός από την ΕΕ, επειδή διατηρεί σχετικά υψηλό έλλειμμα, με στόχο την χρηματοδότηση της ανάπτυξης, αντί να επιβάλλει λιτότητα που εκ των πραγμάτων μειώνει το ΑΕΠ και αυξάνει τον λόγο του χρέους προς αυτό.

«Με αυτό που η ιταλική κυβέρνηση έχει βάλει στο τραπέζι, διαπιστώνουμε ότι υπάρχει κίνδυνος η χώρα να βυθισθεί στην αστάθεια» είπε ανακοινώνοντας την απόφαση ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Βάλντις Ντομπρόφσκις. Ο ίδιος πρόσθεσε στην συνέχεια, ότι η έναρξη μιας «διαδικασίας υπερβάλλοντος ελλείμματος με βάση το χρέος είναι δικαιολογημένη» και έστειλε στην Ρώμη το μήνυμα να περιμένει τις κυρώσεις.

Η διαδικασία αυτή θα συζητηθεί στο Eurogroup του Δεκεμβρίου, συμπλήρωσε αργά το βράδυ ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού Οργάνου, Μάριο Σεντένο, πολλοί ωστόσο είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν θα αφήσει τα πράγματα να φτάσουν μέχρι εκεί.

Το τραβάει ο Σαλβίνι

Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζουζέπε Κόντε, απάντησε στην Κομισιόν επαναλαμβάνοντας ότι «η κυβέρνησή της Ρώμης είναι βέβαιη για την αποτελεσματικότητα του προϋπολογισμού της». Εξέφρασε παραλλήλως την ελπίδα να έχει μία εποικοδομητική συνομιλία με τον Γιούνκερ, το ερχόμενο Σάββατο στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής για το Brexit. Είχε εκφράσει άλλωστε, και προ ημερών, την πρόθεσή του να συναντηθεί με τον πρόεδρο της Επιτροπής, σε μια προσπάθεια προφανώς να προωθήσει μία πολιτική λύση για την αποφυγή του επερχόμενου αδιεξόδου.

Εντελώς διαφορετικός ήταν ο τόνος της απάντησης του ηγέτη της Λέγκας και αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Ματέο Σαλβίνι. «Έφτασε το γράμμα τον Βρυξελλών; Εντάξει, περιμένουμε εκείνο του Άι Βασίλη» είπε ο υπουργός Εσωτερικών και αρκετοί θεώρησαν ότι πρόκειται απλώς για άλλο ένα ειρωνικό σχόλιό του.

Ο Σαλβίνι ωστόσο το είπε μάλλον σοβαρά. Ο ίδιος άλλωστε είχε δηλώσει παλιότερα ότι μέχρι τα Χριστούγεννα θα στέλνουμε τον ίδιο προϋπολογισμό και ας τον απορρίπτουν. Φαίνεται ότι τώρα αποφάσισε να το πάει μέχρι την Πρωτοχρονιά και ακόμη περισσότερο, αφού στην συνέχεια συμπλήρωσε, απευθυνόμενος στην Κομισιόν: «Θα τα πούμε σε έναν χρόνο, αλλά δεν θέλω προκαταλήψεις».

Ο ηγέτης της Λέγκας χαρακτήρισε τέλος «κίνηση ασέβειας» την επιβολή κυρώσεων για μέτρα που στοχεύουν στην ανάπτυξη, ζήτησε από την Επιτροπή να αφήσει την ιταλική κυβέρνηση να δουλέψει και σημείωσε ότι ο ίδιος δεν αμφισβητεί τους προϋπολογισμούς των άλλων χωρών.

Οι τιμωροί των Βρυξελλών  

Μετά τις σημερινές εξελίξεις, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα ακολουθήσει ένα κρίσιμο τρίμηνο για την Ιταλία, αλλά και για την ΕΕ. Οι «τρελοί Ρωμαίοι» ο «λαϊκιστής», κατά τις Βρυξέλλες Ντι Μάιο, και ο «ακροδεξιός» Σαλβίνι δεν δείχνουν διατεθειμένοι να οπισθοχωρήσουν. Ο Κόντε είναι απίθανο να πείσει τον Γιούνκερ και την Επιτροπή, η οποία θα επιμείνει σε «εκδικητικού» χαρακτήρα μέτρα κατά της Ρώμης, επειδή δεν μπορεί να δεχθεί αμφισβήτηση της πολιτικής της.

Η ιταλική κυβέρνηση, κατά την Κομισιόν, πρέπει να τιμωρηθεί γιατί αρνείται να φτωχοποιήσει κι άλλο τους Ιταλούς και να τους στείλει να ψάχνουν για τροφή στα σκουπίδια, όπως έγινε στην Ελλάδα με τα προγράμματα “σωτηρίας” του Παπαδήμου και των «Σαμαροβενιζέλων». Και αυτό συμβαίνει όταν, μόλις ένα εικοσιτετράωρο πριν, ο πρώην ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για το δικαίωμα στην τροφή, ο Ολιβιέ ντε Σούτερ, υποστήριζε ότι «οι ζημιές που προκλήθηκαν στην Ελλάδα από τα προγράμματα λιτότητας θα μπορούσαν να εγείρουν ζητήματα νομικών ευθυνών για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά και  πιθανών αποζημιώσεων».

Στην ομιλία του στις Βρυξέλλες, ο ντε Σούτερ, σύμφωνα με την ιστοσελίδα Euractiv, αναφέρθηκε στο άρθρο 340 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, το οποίο «δηλώνει σαφώς ότι η ζημιά που προκαλείται ως αποτέλεσμα λάθους των Ευρωπαϊκών θεσμών αποτελεί αιτία αποζημίωσης». Πολλοί από όσους ενεπλάκησαν στην «ελληνική τραγωδία» έχουν μιλήσει για λάθη στα ελληνικά προγράμματα, οι Έλληνες ωστόσο δεν αποζημιώθηκαν ακόμη.

Το πρώην στέλεχος του ΟΗΕ δεν μιλούσε πάντως στο αέρα, αφού τα όσα είπε ήταν σχόλιο για έκθεση που δημοσιεύθηκε την Δευτέρα και ανέφερε ότι «τα μέτρα λιτότητας που υιοθετήθηκαν κατά την ελληνική κρίση οδήγησαν σε παραβιάσεις του δικαιώματος στην τροφή». Ένα δικαίωμα, το οποίο κατά τον ντε Σούτερ «αγνοήθηκε», όταν σχεδιάστηκαν τα μέτρα.

Η διαδικασία των κυρώσεων

Η Ρώμη, η ιταλική κυβέρνηση και ο ιταλικός λαός θα βρεθούν τις επόμενες ημέρες αντιμέτωποι με ένα φάσμα τιμωρητικών μέτρων από τις Βρυξέλλες. Τα μέτρα αυτά είναι πιθανόν να περιλαμβάνουν την επιβολή προστίμου, το πάγωμα κοινοτικών πόρων, ενδεχομένως και την  υπαγωγή της χώρας σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας. Πως θα γίνουν όμως όλα αυτά;

Έως το τέλος του μήνα οι αντιπροσωπείες των κρατών- μελών της Ευρωζώνης θα πρέπει να αποφασίσουν αν αποδέχονται ή όχι την γνώμη της Κομισιόν. Με την κοινοποίηση της ετυμηγορίας τους, πιθανότατα πριν τις 3 Δεκεμβρίου, αν και έχουν περιθώριο έως τις 5, η Επιτροπή μπορεί να προχωρήσει στην επίσημη έναρξη της διαδικασίας κυρώσεων. Το ερώτημα που τίθεται βέβαια εδώ είναι, τι θα αποφασίσουν οι εθνικές αντιπροσωπείες, ειδικά εκείνων των χωρών, όπως η Ελλάδα, που μπήκαν σε προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής και είδαν τα οδυνηρά αποτελέσματά τους.

Εάν στις 3 Δεκεμβρίου υπάρχει σύσταση για διαδικασία κυρώσεων από την Κομισιόν, το Eurogroup θα μπορούσε να λάβει απόφαση για την υιοθέτησή της. Και εδώ πάλι επανέρχεται το ερώτημα τι θα ψηφίσουν στο Eurogroup, σε μια τέτοια περίπτωση, οι υπουργοί Οικονομικών των χωρών που πέρασαν από μνημόνια. Ο Τσακαλώτος πάντως εκείνη την ημέρα θα περιμένει την επίσημη επιβεβαίωση των Βρυξελλών για την κατάργηση του μέτρου περικοπής των συντάξεων και εύκολα μπορεί να υποθέσει κάποιος τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ελληνική στάση.

Τον Μάη και βλέπουμε

Στις 13 και 14 Δεκεμβρίου, στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, παρότι το ιταλικό ζήτημα θα απασχολήσει εκ των πραγμάτων, δεν αναμένεται κάποια εξέλιξη σε ότι αφορά την τιμωρητική διαδικασία.  Καθοριστική αναμένεται να είναι η πρώτη συνεδρίαση του Eurogroup για το 2019, στις 21 Ιανουαρίου.

Σε αυτήν την συνεδρίαση υπάρχουν δύο ενδεχόμενα. Αν στις 3 Δεκεμβρίου οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης δεν έχουν προχωρήσει στην σύσταση για πειθαρχική διαδικασία, μπορούν να το κάνουν τώρα. Αν όμως αυτό έχει γίνει ήδη από τον Δεκέμβριο θα πρέπει να συζητήσουν το είδος των κυρώσεων. Σε αυτήν την περίπτωση όμως είναι υποχρεωμένοι να λάβουν υπόψη τους ένα πολύ σοβαρό πολιτικό παράγοντα: τις επικείμενες ευρωεκλογές.

Με δεδομένη την άνοδο των αντιευρωπαϊκών κινημάτων η επιβολή κυρώσεων στην Ιταλία, τρεις μήνες πριν τις εκλογές, θα ήταν μία αυτοκτοκτονική κίνηση για το ευρωιερατείο, το ευρωπαϊκό κατεστημένο και κυρίως για τους πολιτικούς εκπροσώπους του. Και εδώ ακριβώς αρχίζει να φαίνεται πλέον σοβαρό το ενδεχόμενο μιας τρίμηνης προθεσμίας στην Ρώμη, προκειμένου να κάνει τις απαραίτητες διορθώσεις. Σε τρεις μήνες από τότε όμως θα είναι και οι ευρωεκλογές, οπότε «ζήσε Μάη μου να φας …Σαλβίνι».