Πως το ευρώ επηρέασε τις γαλλικές εκλογές

Ο πρώτος γύρος της γαλλικής προεδρικής εκλογής σήμανε την κατάρρευση του διπολικού πολιτικού συστήματος (Δεξιά και Σοσιαλιστική Αριστερά), που είχε κυβερνήσει την χώρα κατά τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες. Οι δυο πυλώνες της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας, που άλλοτε συγκέντρωναν μαζί τα τρία τέταρτα των ψήφων, έχουν σήμερα συρρικνωθεί σε μόλις το ένα τέταρτο αυτής.

Όμως, την ζημιά τους, οι δυο πρώην πυλώνες δεν την υφίστανται μόνο οι ίδιοι, αλλά την μεταδίδουν επίσης στην σταθερότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το πολίτευμα σύρεται πλέον υπό την σκιά και τον φόβο της εθνικιστικής αναδίπλωσης, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό αντίδραση στις ακρότητες του ευρωπαϊσμού και της παγκοσμιοποίησης, που ήταν οι σημαίες όσων έχουν βρεθεί στο πηδάλιο της χώρας από το 1981. Βέβαια, ο κίνδυνος αυτός αναχαιτίσθηκε με το εκλογικό αποτέλεσμα, αφού η επίδοση της κ. Λεπέν διέψευσε κάθε προσδοκία για ενδεχόμενη κατίσχυσή της.

Όμως, στην ουσία, η «μαύρη προσδοκία» δεν έσβησε. Απλώς μετατέθηκε κατά μια πενταετία, στο τέλος της οποίας πιθανόν να επανέλθει με πολύ χειρότερους όρους, κυρίως λόγω της αναμενόμενης πολιτικής από τον κ. Μακρόν που κατά πάσα πιθανότητα θα είναι ο αυριανός πρόεδρος. Ωστόσο, δεν θα ήταν δίκαιο ούτε ακριβές να υποθέσουμε ότι το πολιτικό παιχνίδι, ειδικά στη Γαλλία, παίζεται με μόνο δυο παίκτες, τον αυριανό πρόεδρο και την ηγέτιδα της Ακροδεξιάς.

Μεταξύ των δυο υπάρχει ολόκληρη η κοινωνία. Υπάρχουν και οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, ιδίως της Αριστεράς, που θα έπρεπε να αναμένεται ότι κάποτε θα πάψουν επιτέλους να είναι απλοί δημοσκόποι και παρατηρητές των εξελίξεων και θα επανενεργοποιηθούν. Να επανενεργοποιηθούν, ώστε να μεταβάλουν την σημερινή νοσηρή πραγματικότητα, αντί να την αφήνουν στην οδό της επιδείνωσης με την ιδέα ότι θα εμφανισθεί κάποιος «άγγελος εξολοθρευτής». Κάποιος από μηχανής θεός, προκειμένου να «τιμωρήσει» το πολιτικό σύστημα, πράγμα που οι ίδιοι δεν είναι σε θέση να διασφαλίσουν.

Με το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου, η πέραν των Σοσιαλιστών γαλλική Αριστερά δεν επέτυχε να προκριθεί στην τελική μάχη. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν κατέγραψε σημαντική επιτυχία, αφού διπλασίασε το ποσοστό της και είναι έτοιμη να επανέλθει στο πολιτικό προσκήνιο. Αναμφίβολα, πρόκειται για σημαντική επιτυχία, αφού μέχρι την προηγούμενη ημέρα, δεν ήσαν λίγοι αυτοί που διαβεβαίωναν τον «θάνατο της Αριστεράς» και στη Γαλλία και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Η επιτυχία του Μελανσόν οφείλεται κυρίως στην προσέλκυση των νέων ψηφοφόρων κάτω των 35 ετών και του εργατικού πληθυσμού με βάση τις μεγάλες πόλεις. Σε αντίθεση με την γαλλική επαρχία και ιδίως στις αποβιομηχανοποιημένες περιοχές, στις οποίες υπερίσχυσε η Λεπέν. Η φτώχεια, η μιζέρια και η απόγνωση ενίσχυσαν την ψήφο υπέρ της Λεπέν. Μόλις φάνηκε, όμως, η δυνατότητα κάποιας ελπίδας, τα φαινόμενα αυτά ενίσχυσαν τον Μελανσόν. Παρ’ όλα αυτά, το τελικό αποτέλεσμα έδειξε ότι ούτε και αυτός μπόρεσε να πείσει ότι εκπροσωπεί μια αξιόπιστη προοπτική, ώστε να περάσει στον δεύτερο γύρο.

Ως φαίνεται, η γυάλινη οροφή για όλους ήταν το ζήτημα της Ευρώπης και του ευρώ. Η σκληρή αποχωριστική στάση της Λεπέν, αλλά και η αμφίσημη του Μελανσόν, φαίνεται ότι δεν αποφέρουν εκλογικά οφέλη, αλλά αντίθετα τους ζημιώνουν πολιτικά-εκλογικά. Η μεν Λεπέν προέβη σε σειρά υποχωρήσεων από τις αρχικές διαβεβαιώσεις της περί εξόδου της Γαλλίας τόσο από την Ευρωζώνη όσο και από την ΕΕ, αποδεχόμενη να θέσει το ζήτημα σε δημοψήφισμα.

Ωστόσο, και αυτή η θέση δεν ήταν αρκετά καθησυχαστική για τους Γάλλους, οι οποίοι διαισθάνονται μεγάλες απώλειες σε περίπτωση αποχώρησης από το ευρώ. Όσον αφορά στον Μελανσόν, είναι γεγονός ότι δεν έθεσε την αποχώρηση παρά μόνον ως Σχέδιο Β, για την περίπτωση που αποτύχει η επιδιωκόμενη από τον ίδιο επαναδιαπραγμάτευση των ευρωπαϊκών συνθηκών. Όμως, αυτό που δεν έγινε τόσο σαφές είναι με ποιες ακριβώς προτάσεις θα προσερχόταν ο ίδιος στην ενδεχόμενη επαναδιαπραγμάτευση.

Όσο οι εναλλακτικές προτάσεις δεν διατυπώνονται με απλότητα, ευκρίνεια και με προϋποθέσεις ασφαλείας για το μέλλον, τόσο η ανησυχία παραμένει. Με την διαγραφόμενη νίκη του, ο Μακρόν εξασφαλίζει ότι ο κίνδυνος Λεπέν μετατίθεται για μια πενταετία. Ωστόσο, δεν διασφαλίζεται καθόλου ότι θα υπάρξει σοβαρή αλλαγή πλεύσης, ώστε η εφαρμοζόμενη πολιτική να πάψει επιτέλους να δημιουργεί όλο και περισσότερα θύματα που με απόγνωση στρέφονται προς την ακροδεξιά τιμωρητική επιλογή.

Το ερώτημα είναι πλέον εάν η γαλλική Αριστερά θα μπορέσει επιτέλους να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, κινητοποιώντας την κοινωνία με προτάσεις ρεαλιστικές και αξιόπιστες. Ή μήπως θα παραμείνει στο περιθώριο του πολιτικού συστήματος που σήμερα βρίσκεται υπό κατάρρευση;