Το πλήγμα στην Αίγυπτο και η απειλή για την Ελλάδα

Οι πολύνεκρες επιθέσεις, την περασμένη Κυριακή, σε χριστιανικούς ναούς της Αιγύπτου (σε συνέχεια των αλλεπάλληλων περιστατικών σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες) αποτελούν μικρό μόνον δείγμα της αυξημένης απειλής της ισλαμικής τρομοκρατίας, για την οποία και η χώρα μας οφείλει να βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα. Η Ελλάδα προς το παρόν τουλάχιστον παραμένει νησίδα ασφάλειας και σταθερότητας. Κατά μία εκδοχή, οι ισλαμιστές δεν έχουν συμφέρον να την πλήξουν, επειδή αποτελεί χώρα εισόδου και τράνζιτ μεταξύ Δυτικής Ευρώπης και Μέσης Ανατολής.

Κανένα σοβαρό κράτος, όμως, δεν επιτρέπει στον εαυτό του παρόμοιους εφησυχασμούς. Δεν μπορούν να αποκλειστούν η αλλαγή προτεραιοτήτων των τρομοκρατών, το ενδεχόμενο προβοκάτσιας, η πιθανότητα εσωτερικών συγκρούσεών τους στην ελληνική επικράτεια, όπως και η εδώ εκδήλωση ενεργειών κατά δυτικών στόχων. Ούτε φυσικά ισχύει το δόγμα της δεκαετίας του 1980 (αν ίσχυε και τότε) ότι η Ελλάδα δεν πολυκινδυνεύει λόγω των παραδοσιακών σχέσεών της με τον Αραβικό Κόσμο που τη διαφοροποιούν από άλλα μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Αντίθετα, στο πλαίσιο της ισλαμικής τρομοκρατικής απειλής, από την οποία δεν εξαιρείται καμία χώρα, η Αθήνα έχει άμεσο συμφέρον αξιοποίησης των πολιτικών και μέσων προστασίας που παρέχουν η Ατλαντική Συμμαχία και η Ευρώπη. Καλά πληροφορημένες πηγές επισημαίνουν ότι μετά από πολυετείς καθυστερήσεις η Ευρώπη ασχολείται, επιτέλους, σοβαρά. Ιδρύει αντιτρομοκρατικά κέντρα αφενός στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (το άτυπο «υπουργείο Εξωτερικών» της ΕΕ), αφετέρου στην Europol.

Το θετικό στοιχείο είναι ότι η Europol αποφάσισε να καλύψει όλο το εύρος της απειλής, ιδρύοντας υποτομείς στρατηγικής, επιχειρήσεων και συνεργασίας των υπηρεσιών των χωρών-μελών. Όπως συνήθως συμβαίνει, η ΕΕ δεν κινείται γρήγορα. Τουλάχιστον, όμως, το δικό της κέντρο αποτελεί το πρώτο θεσμικό βήμα μετά από 13 ολόκληρα χρόνια από όταν ιδρύθηκε θέση Συντονιστή Αντιτρομοκρατικής Δράσης ως απάντηση στις πολύνεκρες επιθέσεις του Μαρτίου 2004 στη Μαδρίτη.

Παράλληλα, η ΕΕ είναι πιθανότατο τους επόμενους μήνες να χρειαστεί να προχωρήσει σε νέες πρωτοβουλίες, λόγω της διαφοροποίησης της συνεργασίας της με τις ΗΠΑ. Αν και η διοίκηση Τραμπ έχει επιβεβαιώσει κατηγορηματικά τη στενή συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού, το Κογκρέσο επανεξετάζει την κατανομή κονδυλίων για τα αντιτρομοκρατικά προγράμματα.

Η πιθανότερη εξέλιξη είναι ότι από το 2018 οι ΗΠΑ θα χρησιμοποιήσουν μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού τους για εσωτερικές ανάγκες ασφάλειας και θα περιορίσουν τη χρηματοδότηση προγραμμάτων συνεργασίας στο εξωτερικό. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να καταβάλει η ίδια περισσότερους ευρωπαϊκούς πόρους κατά της τρομοκρατίας. Πρόκειται για σχέδιο που έχει ομοιότητες με την απαίτηση των ΗΠΑ για αμυντικές δαπάνες 2% του ΑΕΠ των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ, αλλά το χρονοδιάγραμμα θα είναι πιο ασφυκτικό.

Κατά την αμερικανική πλευρά, επείγει ταυτόχρονα η επίτευξη προόδου στην καταγραφή ή και πρόβλεψη –με τη χρήση νέων τεχνολογικών μεθόδων– των κινήσεων υπόπτων. Ιδίως ισλαμιστών με ευρωπαϊκή -διπλή- υπηκοότητα που επιστρέφουν από τη Συρία και γενικότερα τη Μέση Ανατολή. Αυτό προέκυψε και από τις σχετικές συνομιλίες του επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, κύριο σημείο προβληματισμού, με άμεσο ελληνικό ενδιαφέρον λόγω και της τουριστικής βιομηχανίας, παραμένει η ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας. Παράδειγμα είναι ο συνωστισμός στον αερολιμένα «Ελευθέριος Βενιζέλος» λόγω των νέων διαδικασιών που υιοθετήθηκαν προ ημερών, αλλά εν μέρει ανεστάλησαν για λίγους μήνες. Οι ξένοι ειδικοί μιλούν, έστω καθ’ υπερβολή, για τα «έξυπνα κινητά που είναι οι βόμβες Μολότοφ της εποχής μας». Υπογραμμίζουν τη συνεχιζόμενη χρήση των μεταναστευτικών οδών από τρομοκράτες, καθώς και τα στοιχεία επαφών μεταξύ τρομοκρατών και οργανωμένου εγκλήματος για στρατολόγηση νέων μελών και χρηματοδότηση.