Αναζητώντας τον Ελληνισμό της Βουλγαρίας

Συρρικνωμένη η ελληνική παρουσία στη νότια Βουλγαρία στην περιοχή της Γιάμπολ, Ιάμπολη που αριθμούσε μια δυναμική κοινότητα με ελληνικό σχολείο, πολιτιστικό κέντρο-λέσχη, που γιόρταζε τις εθνικές γιορτές της πατρίδας, δίδασκε χορούς, τραγούδια και ήταν συνυφασμένη με ανταμώματα που τα είχαν όλα: Και ατελείωτα γλέντια και εκλογικές εντάσεις, διαφωνίες, αλλά και εντυπωσιακή αλληλεγγύη στις πολυόροφες πολυκατοικίες που ζούσαν κυρίως οι Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες, μαζί στο δικό τους γκέτο. Αυτά δεν υπάρχουν πια. Είναι ελάχιστοι που όμως κρατούν την φλόγα της πατρίδας μέσα τους και λαχταρούν πότε θα σμίξουν με τα παιδιά τους που ήδη ζουν στην Ελλάδα.

Στην όμορφη πόλη της Ιάμπολης που την αγκαλιάζει το ποτάμι, ο Τούνζας, η δημοτική αρχή κάνει αισθητή της παρουσία της. Ο δήμαρχος Βαλεντίν Ρεβάνσκι, πρώην μπασκετμπολίστας κι ενεργός πολυπράγμων επιχειρηματίας (με ντίσκο, τυροκομείο, εστιατόριο, ξενοδοχείο κ.α.) εξελέγη με ποσοστό 80% και όπως μαθαίνουμε πρωτοστατεί από τα χαράματα στο έργο των συνεργείων, εποπτεύοντας τα πάντα. Κυκλικοί κόμβοι για να διευκολύνουν την κυκλοφορία, το έμβλημα της πόλης η θεά του κυνηγιού η Diana, ο Ορφέας με την λύρα του, είναι από τα αγάλματα που θα αντικρύσει ο επισκέπτης να ξεχωρίζουν στις λεωφόρους, ενώ οι τεράστιοι μαρμάρινοι ταύροι προκαλούν ερωτηματικά για την παρουσία τους.

 

Εκεί το φημισμένο κουκλοθέατρο, η ανακαινισμένη ως μουσείο οθωμανική αγορά το Μπεζεστένι, δίπλα στο συντηρημένο ιστορικό τέμενος, αλλά και την επιβλητική εκκλησία του Αγίου Νικολάου που λειτουργεί κανονικά. Το δημοτικό θέατρο εντυπωσιακό απέναντι από το δημαρχείο με τα σιντριβάνια λειτουργεί την άνοιξη και το καλοκαίρι με διάφορες παραγωγές, ενώ λόγω κόστους θέρμανσης αυτή την εποχή είναι κλειστό.

Η μάθηση παραμένει προτεραιότητα και το ιδιαίτερο παγκάκι-βιβλίο, στον εκτενή πεζόδρομο με τα καφέ και τα εμπορικά καταστήματα, την βιβλιοθήκη, το business center δίνει το στίγμα του. Την πιο ιδιαίτερη ξενάγησή μας στην πόλη αναλαμβάνει η Άννα Τανοπούλου, η διοικητική και οικονομική διευθύντρια της ελληνικής εταιρίας που δραστηριοποιείται στην περιοχή, παράγοντας τα κατεψυγμένα λαχανικά “Αίνος” που κατά 95% εξάγονται στην Ελλάδα. Είναι εκεί και ως η μοναδική βιομηχανία αμιγώς ελληνικών συμφερόντων.

 

Η ήπια περιπλάνηση στον αστικό ιστό θα αναδείξει την πρόβλεψη που υπήρχε για άφθονο πράσινο στις γειτονιές, αλλά και το κέντρο. Το δασωμένο πάρκο σε κάνει να νομίζεις πως βρίσκεσαι στον παράδεισο με την ετερόκλητη σύνθεση των φυτών, ενώ τα αποξηραμένα λόγω έλλειψης νερών σημεία, επινοήθηκε να φυτευtούν με γκαζόν και να γίνουν χώροι άθλησης, ποδοσφαίρου κλπ. Περνάς πάνω από τις γέφυρες και βλέπεις κάτω καταπράσινες τις κοίτες του χειμάρρου που στέρεψε. Έξυπνη ιδέα…

«Θα ήθελα να πάω στους Αγίους Τόπους»…

Στην πόλη έρχεται περιοδεύων θίασος απ’ την Σόφια, όπου βλέπουμε στην αφίσα ότι πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ως κωμικός ηθοποιός ο γιος της κ. Τανόπουλου, Βασίλ Γκραντσάρωφ. Η στάση στο καφέ-προποτζίδικο της Ντόνα Γκεοργκίεβα, είναι αφορμή για να δούμε την καθημερινότητα, να μιλήσουμε με πελάτες που κυνηγούν την τύχη τους και τα κέρδη, όπως μαθαίνουμε δεν δίνονται εφ’ άπαξ, αλλά σπάζουν σε ποσά που τους κατατίθενται σε ετήσια βάση…

Η Ντόνα “κλέφτηκε” με τον άνδρα της όταν ήταν 18 χρόνων. Το κράτος τότε τους έδωσε σπίτι και δουλειά. Οι γονείς της δεν είχαν επιβαρυνθεί τίποτα, ούτε την παιδεία της. Τώρα υπάρχουν αρκετοί που νοσταλγούν το παλιό καθεστώς, μια και η συνεχής πολιτική κρίση στην Βουλγαρία με τους περίεργους συνασπισμούς και την αβεβαιότητα προκαλεί μεγάλο άγχος στους χαμηλοεισοδηματίες. Η ίδια έζησε ως οικονομικός μετανάστης στο Λονδίνο, το Ντουμπάι, στην Σλοβενία, όπου η ζωή ήταν πολύ ωραία αλλά εκεί – όπως θα πει – δεν αποδέχονται τους ξένους.

«Τι θα κάνεις αν κερδίσεις το Λόττο», την ρωτάμε.

«Θα ήθελα να πάω στην Καππαδοκία, στο Ισραήλ, τους Αγίους τόπους, αλλά αυτό τώρα με τον πόλεμο εκεί, είναι ανέφικτο»…

Στα σημεία ενδιαφέροντος στην Γιάμπολ-Ιάμπολη

Η Ιάμπολη έχει πολλά εξαιρετικά σημεία. Εκεί που ο Τούντζας αγκαλιάζει την πόλη περικλείεται σαν νησί. Η επίσκεψη στο μουσείο Καμπάλε και τον εκτεταμένο αρχαιολογικό χώρο είναι μια αποκάλυψη. Θα δει στην Ιάμπολη ο επισκέπτης χαυλιόδοντες από προϊστορικά μαμούθ, πήλινα, μπρούτζινα, μεταλλικά αγγεία, νομίσματα, κοσμήματα, επιγραφές αρχαίων Θρακών, ρωμαϊκά ψηφιδωτά, ναούς μέσα από μια κατατοπιστική περιπλάνηση και στον υπαίθριο χώρο.

Αξιόλογο το στρατιωτικό μουσείο, το καμπαναριό της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου του 1893, το πάρκο Όραμα, το αθλητικό κέντρο “Ντιάνα”, η περιπλάνηση στην οδό Γ. Παπάζοφ με τα όμορφα κτήρια μιας άλλης αρχιτεκτονικής, περιηγήσεις με άλογα και πλήθος άλλων επιλογών να δει κανείς την πόλη από ψηλά, αλλά και να απολαύσει τοπικά εδέσματα και βραδινές στιγμές σε μπαράκια και restaurant.

Τα μικρά χωριά που συναντούμε στην διαδρομή, νοικοκυρεμένα λόγω του τουρισμού, προτείνουν παραδοσιακούς χώρους εστίασης. Εκεί γίνονται και οι… αναλύσεις της οικονομικής πραγματικότητας των ντόπιων, απολαμβάνοντας μπύρα Ζαγκόρκα και τοπικό κρασί ποικιλίας μαυρούδι. Ο κατώτερος μισθός είναι 750 λέβα (δηλαδή το ήμισυ σε ευρώ), η σύνταξη 500 λέβα, ενώ η ζωή για τον ντόπιο είναι ακριβή. Ωστόσο, τα εμπορικά κέντρα και τα καφέ συγκεντρώνουν τη νεολαία που έχει απομείνει, αν και στην πόλη ζουν 70.000 κάτοικοι και κάποιες χιλιάδες ζουν στην Ευρώπη εφ’ όσον κι εδώ η μετανάστευση καλπάζει.

Σε ένα ελληνικό εργοστάσιο

Η επίσκεψη μας στο ελληνικό εργοστάσιο κατεψυγμένων λαχανικών είναι μια ακόμη εμπειρία. Κυματίζουν στην είσοδο η ελληνική, βουλγαρική και η ευρωπαϊκή σημαία, ενώ γίνεται η διαλογή και προετοιμασία κατεψυγμένων μπρόκολων και άλλων λαχανικών από την Βουλγαρία, Τυνησία και Βέλγιο. Ιδιοκτήτης της EFEB-LTD που ξεκίνησε την δραστηριοποίησή της πριν 25 χρόνια είναι ο ανεψιός του αείμνηστου Αντώνη Τρίτση, Σταύρος Τρίτσης και ο γιος του Ευάγγελος.

 

Tον περασμένο Ιούλη, στις 14 του μήνα γιόρτασαν με το προσωπικό των 90 ατόμων τα γενέθλιά τους, ως βιομηχανία. Ατελείωτες ώρες δουλειάς και κάποιους μήνες της μεγάλης παραγωγής διπλές βάρδιες για να προλάβουν. Η περιοδεία μέσα στο εργοστάσιο διαφωτιστική για το πώς λειτουργούν όλα, με τον ανθρώπινο παράγοντα όμως πρωταγωνιστή.

Το τμήμα διαλογής, καθαρισμού της πρώτης ύλης, επεξεργασίας, κομπρεσέρ σε συσκευασίες κενού αέρος, κατάψυξης σε θαλάμους των -35 βαθμών, η εξαγωγή με ψυγεία φορτηγά, οι διοικητικές και οικονομικές υπηρεσίες. Μια κοινωνία σε δράση που λειτουργεί υποδειγματικά.

 

Κοντά στην Ιάμπολη το Σλίβεν 

Σε κοντινή απόσταση θα άξιζε ο επισκέπτης να γνωρίσει το Σλίβεν, μια πόλη με αριστοκρατικό χαρακτήρα στο κέντρο της, με γκαλερί, το προβεβλημένο μεσαιωνικό φρούριο Τuida, το εθνικό μουσείο υφάσματος και υφαντουργίας, το μουσείο παράδοσης κι εθίμων, με προστατευόμενες όμορφες περιοχές που έχουν ιαματικές πηγές, κατάλληλες για χαλάρωση και αναζωογόνηση.

Η απόδραση στην βαλκανική γειτονιά μας και δη στην Βουλγαρία τελικά είναι και προσιτή και συνυφασμένη με τα ενδιαφέροντα του Έλληνα ταξιδιώτη και περιηγητή. Αρκεί να έχει καλή διάθεση και όρεξη για να ανακαλύψει όσα τον ενδιαφέρουν στον πολιτιστικό, θρησκευτικό, φυσιολατρικό και άλλων μορφών τουρισμό.