Από που ξεφύτρωσε η μόδα των τατουάζ

Φωτογράφησα το τατουάζ στο αριστερό μπράτσο της φίλης μου Ζ., μιας κοπέλας 25 χρονών με πολύ μυαλό, που καταφέρνει να συντηρεί η ίδια τον εαυτό της! Τράβηξαν τη ματιά μου οι νότες του τατουάζ, γιατί δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο σε δέρμα. Όσο φωτογράφιζα, αυτή σιγοτραγουδούσε “All you need is love, love is all you need, yeah, yeah, yeah…” και κατάλαβα ότι οι νότες ήταν του γνωστού τραγουδιού των Beatles. «Ξέρεις πότε πρωτοβγήκε;» τη ρώτησα. «Το 1967», μου απάντησε το …σκατόπαιδο και συμπλήρωσε, «Η μόδα, Πάνο μου, η μόδα…».

Να που ένα πρωτότυπο, και με περιεχόμενο, τατουάζ σ’ ένα γυναικείο μπράτσο, ανοίγει ολόκληρη κουβέντα. Ας πούμε ότι ρωτάει κάποιος, τι είναι μόδα; Η απάντηση που θα λάβει, εξαρτάται από το πόσο πονηρός είναι ο ερωτών, αλλά ταυτόχρονα και από το πόσο αφελής και εύπιστος, είναι ο ερωτώμενος!

Ο περισσότερος κόσμος εννοεί ως μόδα, κυρίως ό,τι φοριέται μία συγκεκριμένη και πάντα μικρή, χρονική περίοδο. Έχουν δίκιο αυτοί που μεταφράζουν τη λέξη “μόδα” ως “συρμό”, δηλαδή τρένο. Ακριβώς όπως το τρενάκι, που έρχεται γρήγορα-γρήγορα και φεύγει αμέσως. Και το οποίο ο …συνεπής μοδάτος, πρέπει να το ακριβοπληρώσει και να περιμένει το επόμενο τρενάκι σε τρεις μήνες για να το ξαναπληρώσει κ.ο.κ. Κάτι σαν καθήκον, δηλαδή, γιατί μπορεί να τον δουν οι άλλοι μοδάτοι και να τον παρεξηγήσουν που δεν ακριβοπληρώνει τα μοντέρνα τρενάκια των πονηρών εμπόρων.

Η λέξη “μόδα” μας ήρθε από τους Ιταλιάνους – μετρ στο είδος! Αυτοί λένε “moda” και την αντέγραψαν από τους αρχαίους προγόνους τους, Λατίνους, που έλεγαν “modus” και που εννοούσαν “τρόπος”. Είναι πολύ φυσικό, για όλους μας, κάθε εποχή (δεκαετία, ας πούμε) να έχει τη δική της μόδα.

Η “Παριζιάνα” της Κνωσού δείχνει ότι αυτή η συνήθεια είναι πολύ παλιά. Αλλά αυτό το υπερβολικό που βλέπω να γίνεται τώρα, με κάνει να συμπεραίνω ότι σήμερα κατάντησε η “μόδα να είναι η στολή της αγέλης”. Άλλωστε από τις σύγχρονες ετήσιες δημιουργίες της μόδας, καμία δε ζει πάνω από 10-12 μήνες, γιατί μετά πρέπει να έρθει απαραίτητα η επόμενη! Τώρα, γιατί τόσος κόσμος συμμετέχει εθελοντικά (και με χαρά) στην “αγέλη”, αυτό δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς, αφού εκεί μέσα βρίσκει την ασφάλεια του συνόλου, την κατανόηση, την αλληλεγγύη και την “προστασία”!

Το ξύρισμα, το κούρεμα και η… αγέλη

Να σας πω, ότι ποτέ στη ζωή μου δεν πέτυχα κάτι λόγω της αμφίεσής μου και πάντα, ακόμα και σε σοβαρές συναντήσεις, πήγαινα με καθημερινά ρούχα, αφού από τα ονομαζόμενα “καλά” ρούχα δεν είχα ποτέ μου. Το θεωρούσα υποτιμητικό για τον εαυτό μου και την αξιοπρέπειά μου (και δε συμπαθώ τους λέτσους, ε;).

Στο τελευταίο ταξίδι της αγαπημένης μου μητέρας, ακολούθησα με τα συνήθη ρούχα που με έβλεπε καθημερινά και προφανώς δεν σκέφτηκα τι θα πει ο …κόσμος, που συχνά είναι μεγάλη κουφάλα. Κι όταν ορκίστηκα ως πολιτικός μηχανικός, στο Αριστοτέλειο, πήγα μ’ ένα μπαλωμένο στο γόνατο τζιν που έτυχε να φοράω εκείνη τη μέρα, μ’ ένα μαλακό σομόν μπλουζάκι αγορασμένο από τ’ “αμερικάνικα” στο Τσαρσί και με πέδιλα (αλλά, από την άλλη, οι κιθάρες μου, τα στερεοφωνικά, το PC, το κινητό και το αυτοκίνητό μου, είναι πανάκριβα. Όχι, η τηλεόραση είναι 34 ετών αρχαία, αφού την ανοίγω μόνο για να δω τα exit polls στις εκλογές, και προφανώς τις αγαπημένες μου ασπρόμαυρες κωμωδίες…).

Ευτυχώς η νεολαία σήμερα ντύνεται πολύ απλά και πάμφθηνα, οπότε οι πονηροί έμποροι, της πλασάρουν όσο μπορούν πιο συχνά “νέες” ιδέες για ρούχα, αλλά τίποτε δεν γίνεται επιτυχία, αλλά ούτε και τα παιδιά τσιμπάνε εύκολα. Τρία πράγματα είχαν επιτυχία, τα τελευταία χρόνια, σε ότι αφορά την εμφάνιση. Τα δύο είναι το τατουάζ και τα σκισμένα παντελόνια, αλλά βλέπω ότι αμφότερα αρχίζουν να χάνουν την προηγούμενη αίγλη τους, ειδικότερα τα κουρέλια. Το τρίτο είναι η αξυρισιά των ανδρών όλων των ηλικιών. Βέβαια, με την αποφυγή του ξυρίσματος κερδίζει κανείς χρήμα και χρόνο, αλλά πώς υποφέρουν οι αξύριστοι να ανήκουν σε μία αγέλη μόνο και μόνο ελέω μόδας και ολίγων ευρώπουλων;

(Ευρώπουλα καημένα, γιατί ‘στε λερωμένα; Η Μέρκελ, μας ελέρωσε…). Να τους πληροφορήσω πάντως, για να χαρούν, ότι με την αξυρισιά τους, οι ξουραφοεταιρείες χάνουν τουλάχιστον γύρω στα 50 δισεκατομμύρια το χρόνο! Από μία άποψη πάντως συμπαθώ τα παιδιά με τα μούσια, γιατί δεν κάνουν τον… ωραιοπάθα, όπως κάποιοι κουράδες νεαροί …στην τρίχα, περασμένων δεκαετιών! Με την ευκαιρία να αναφερθώ στα φοιτητικά μου χρόνια, όταν λόγω Beatles (κυρίως), αλλά και Woodstock, αφήναμε μακριά μαλλιά και μούσια. Όμως όταν αυτή η συνήθεια διαδόθηκε πολύ και κάποιοι νιώσαμε “αγέλη-δες”, έπεσε αμέσως ξύρισμα και κούρεμα!

Αποθέωση της μόδας του Κιτς (η μάνα κάθονταν, στην άκρη στο ποτάμι), είναι οι περισσότερες περί την τηλεόραση γυροφέρνουσαι γυναίκαι (ναι, αυτές οι κα-κα-κα-κούδες…) οι οποίες ανταγωνίζονται σε ό,τι πιο τολμηρό και αλλόκοτο θα φορέσουν για να βγουν στην κάμερα. Βέβαια απευθύνονται σε ανάλογο κοινό, μάλιστα κατάλληλα “αν-εκπαιδευμένο” και “στραβοχυμένο”.

(Η προγιαγιά μου έλεγε με νόημα: «Όταν ο ψαράς έχει μόνο σαρδέλα, η νοικοκυρά αναγκαστικά θα αγοράσει σαρδέλα»). Αυτές, οι κατά τα άλλα (copy paste) ντυμένες σαν καρναβάλια, επιπολαιάντζες παρουσιάστριες, μου θυμίζουν την παροιμία «Ο άδειος τενεκές ακούγεται περισσότερο». Βέβαια, μόδα έγινε για λίγο και η μάσκα για τον κορωνοϊό, επειδή βόλεψε καταπληκτικά τις ασχημούλες, ωστόσο εκνεύρισε άσχημα τα κουκλιά, αφού μειώθηκαν οι προτάσεις από τα αρσενικά!

Εμπνεύσεις για… τατουάζ

Να πάμε στο τατουάζ, τώρα, που έχει …ψωμί και ευτυχώς δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους άρρωστους, από απληστία, αδίστακτους εμπόρους. Η λέξη τατουάζ-tattoo προέρχεται μάλλον από την πολυνησιακή λέξη “tatau”, που σημαίνει κάτι σαν “τέχνη”. Για τα σχετικά ιστορικά του τατουάζ, θα βρείτε υλικό στο διαδίκτυο – μην τρώμε, λοιπόν, τον πολύτιμο χώρο εδώ. Για την ελληνική γλώσσα επινοήθηκε από κάποιους (γραφικούς αρχαιόπληκτους, μάλλον, τι να πω;) η λέξη “δερματοστιξία”, την οποία βέβαια κα-νέ-νας δε χρησιμοποιεί και μπράβο μας!

Η συνήθεια με τα τατουάζ, πάντως, είναι παμπάλαια και ξεκίνησε στο ανιμιστικό στάδιο εξέλιξης των ανθρώπων. Ο ανθρωπολόγος Edwart Burnett Taylor, όρισε τον ανιμισμό ως τη θρησκεία των “πρωτόγονων”! Έτσι, στο πλαίσιο των λατρευτικών ανιμιστικών συνηθειών των πρώτων ανθρώπων, εμφανίστηκε το τατουάζ ως μέρος της πίστης και του φόβου τους.

Οι επιλεγμένες εικόνες και τα σχέδια που είχαν απεικονιστεί σε διάφορα σημεία του σώματός τους, τους βοηθούσαν να έρθουν σε επικοινωνία με τις μαγικές δυνάμεις στις οποίες πίστευαν και φοβόντουσαν και οπωσδήποτε να παίρνουν δύναμη απ’ αυτές. Κάποιες φορές μάλιστα νιώθανε ότι οι εικόνες του δέρματος και τα σχέδια, ζωντάνευαν και τους προστάτευαν. Εδώ να σημειώσω ότι τα προγονάκια μας, ως ξύπνια που ήταν, δεν χρησιμοποίησαν ποτέ τατουάζ! Άλλωστε, με υλιστές σαν τον Επίκουρο, Θαλή, Δημόκριτο, αλλά και ιδεαλιστές σαν τον Σωκράτη, Αριστοτέλη, Πλάτωνα, πώς να φυτρώσουν τα χαζά τατουάζ;

Θα μπορούσα να πω ότι και τα σύγχρονα άτομα που κάνουν τατουάζ, ξεκινάνε μεν από την “κατηραμένην” μόδαν, όμως οι επιλογές των σχεδίων έχουν να κάνουν με τον εσωτερικό τους κόσμο, τις αγάπες τους, τις αδυναμίες τους, τους φόβους τους… Μιλώντας με κάποιον καλλιτέχνη του τατουάζ, μου ανέφερε πολύ ενδιαφέρουσες περιπτώσεις ιδιαίτερων επιλογών. Ένα άτομο που φοβόταν πολύ τη φωτιά έκανε τατουάζ από φλόγες στο ένα του χέρι! Ένα κορίτσι που φοβόταν τα ποντίκια, ήθελε ένα ποντικάκι στον ώμο! Κάποιος που είχε υψοφοβία έκανε στο στήθος του τατουάζ με έναν καταρράκτη! Αφήνω πια τις “λατρείες-αγάπες”, τα σχήματα, τους μαγικούς αριθμούς κ.λ.π.

Από το τατουάζ στον ολοκληρωτισμό

Δεν είναι δυνατόν να μιλάω για τατουάζ και να μην αναφέρω το πολύ ψαγμένο αριστούργημα “Ο εικονογραφημένος άνθρωπος” (Τhe Illustrated Μan, 1951), του Ρέι Μπράντμπερι (1920-2012), ενός Αμερικανού συγγραφέα και σεναριογράφου, ο οποίος ονομάστηκε πατέρας της επιστημονικής φαντασίας. Το συγκεκριμένο βιβλίο έγινε ταινία το 1969 από τον Jack Smight με τον Rod Steiger και την Clair Bloom. Απόλαυσα, ως φοιτητής, πρώτα το βιβλίο σε βίπερ και μετά την ταινία. Η υπόθεση είναι ότι στο σώμα ενός άνδρα υπάρχουν 18 εικόνες-τατουάζ οι οποίες διηγούνται τις (18) ιστορίες τους, οι οποίες, με λίγα λόγια, είναι οι συγκρούσεις της ανθρώπινης ψυχολογίας με την απρόσωπη, ψυχρή και αδυσώπητη τεχνολογία.

“Ο εικονογραφημένος άνθρωπος” και το “Φαρενάιτ 451” του Μπράντμπερι, μαζί με το “1984” του Όργουελ και το “Θαυμαστός νέος κόσμος” του Χάξλεϋ, αποτελούν ένα είδος τριλογίας με τα οράματα ενός ζοφερού μέλλοντος. Και το μέλλον αυτό θα διέπεται από έναν σκληρό ολοκληρωτισμό που θα οργανώνεται και θα κατευθύνεται από τα τηλεοπτικά μέσα, (προσθέτω, τώρα, και το διαδίκτυο) και τους κατασταλτικούς μηχανισμούς. Και βέβαια όλα αυτά στο όνομα του θεού, του λαού, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, δηλαδή για ένα “καλό κοινό πράγμα” (δηλαδή, για μια σύγχρονη κόλαση).

Όλα αυτά που σας είπα, ξεκίνησαν από το έξυπνο τατουάζ, με τις νότες του “All you need is love”, στο μπράτσο της φίλης μου Ζ., η οποία ήξερε καλά τα στιχάκια και είχε άποψη! Προσέξατε, μήπως, αυτό που γράφει κάτω από τις νότες; Όχι; Θα το διακρίνετε εύκολα: “Αγάπη, εμπιστοσύνη δώσε”.

Μη με πείτε, τώρα, ότι έχουμε έστω κι έναν εξουσιαστή (οποιασδήποτε εξουσίας) στο πρόσωπο του οποίου θα νιώθατε να δείξετε εμπιστοσύνη και αγάπη. Τόσο αφελείς, δεν μπορεί να είστε εσείς που διαβάζετε τα γραφτά μου! Πάντως οι εξουσιαστές, βρίσκουν πάντα αφελείς να τους παλαμοκροτάνε, ενώ ταυτόχρονα χαμογελάνε αμηχανοηλίθια… (ποιοι χαμογελάνε; Μα, αμφότεροι…).