Η Αμοργός ως γαστρονομικός προορισμός

Η Αμοργός διαθέτει παραλίες για όλα τα γούστα. Από αμμώδεις, φιλικές για παιδιά μέχρι άγριες βραχώδεις για τους πιο τολμηρούς.

• Αγία Άννα: Η παραλία που ενέπνευσε την διάσημη ταινία το “Απέραντο Γαλάζιο” (Le Grand Bleu). Βρίσκεται κάτω από το μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας και τα νερά της είναι μοναδικά.
• Μούρος: Χαρακτηρίζεται για τα βαθύ μπλε νερά του. Η παραλία περιβάλλεται από εντυπωσιακά βράχια, ενώ στη δεξιά της πλευρά υπάρχουν και κάποιες θαλάσσιες σπηλιές.
• Νικουριά και Γραμβούσα: Πρόκειται για δύο βραχονησίδες κοντά στην Αμοργό, σε διαφορετική γεωγραφική τοποθεσία η κάθε μια, οι οποίες φιλοξενούν όμορφες παραλίες ιδανικές για οικογένεια με παιδιά, καθώς έχουν ψιλή άμμο και ρηχά νερά. Η πρόσβαση επιτυγχάνεται με καραβάκι, το οποίο εκτελεί τακτικά δρομολόγια.
• Παραδείσια: Βρίσκεται στην Κάτω Μεριά του νησιού έχει άμμο και ψιλό βοτσαλάκι και τα νερά της είναι γαλανά και πεντακάθαρα.
• Άγιος Παύλος: Παραλία με πέτρες και βότσαλα, η οποία συχνά αλλάζει σχήμα ανάλογα με τη φορά του ανέμου και την κατεύθυνση των κυμάτων.
• Παραλία Αιγιάλης: Εύκολα προσβάσιμη αμμώδης παραλία στον όρμο της Αιγιάλης, ιδανική για παιδιά και πολύ παιχνίδι.
• Λεβρωσσός: Βρίσκεται κοντά στην παραλία της Αιγιάλης και μπορείς να πας είτε με τα πόδια από το μονοπάτι, είτε παίρνοντας το καραβάκι.
• Μαλτέζι: Επίσης προσβάσιμη παραλία και με καραβάκι, αλλά και με τα πόδια. Βρίσκεται στον κόλπο των Καταπόλων και αποτελεί την τέλεια λύση για τις μέρες με πολύ αέρα, καθώς είναι απάνεμη.

Επίσης, η Αμοργός συνδυάζοντας βουνό και θάλασσα και διαθέτοντας πολυάριθμα μονοπάτια ενδείκνυται και για πεζοπορία. Οπότε αν είσαι λάτρης των διαδρομών, πάρε άνετα παπούτσια και σακίδιο με τα απαραίτητα και ανακάλυψε τη φύση και την ομορφιά του νησιού.

Τοπικά Προϊόντα

Στην Αμοργό μπορείς να βρεις ποικίλα προϊόντα όπως φάβα, ψημένη ρακή, βότανα, μέλι, τυριά, καθώς και παραδοσιακά γλυκά.

• Φάβα Αμοργού

Η Φάβα της Αμοργού παράγεται από τα αποξηραμένα, αποφλοιωμένα και τεμαχισμένα σπέρματα του φυτού Pisum sativum, το οποίο καλλιεργείται στην Αμοργό εδώ και 2.500 χρόνια. Η παραγωγή του γίνεται ιστορικά και παραδοσιακά με τον ίδιο πάντα τρόπο, χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών. Η φάβα αποτελούσε το κυρίαρχο φαγητό στο νησί λόγω του χαμηλού οικονομικού κόστους. Πλέον, η τιμή του έχει αυξηθεί λόγω της χαμηλής παραγωγής και της υψηλής ζήτησης του. Πρόκειται για ένα πολύ θρεπτικό προϊόν, καθώς εκτός από καλή πηγή πρωτεΐνης και φυτικών ινών, είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και βιταμίνες.

• Τυριά

Το νησί έχει μεγάλη παράδοση στην κτηνοτροφία και στην τυροκομία. Επικρατεί, κυρίως, η οικιακή παραγωγή τυριών, η οποία τροφοδοτεί τα καταστήματα εστίασης, τα οποία αναζητούν τα εκλεκτά τοπικά προιόντα. Τα τυριά παράγονται από αιγοπρόβειο γάλα και διακρίνονται στα εξής:

• Μελίπαστο
• Γραβιέρα
• Ξερή μυζήθρα
• Ξινομυζήθρα
• Φρέσκια μυζήθρα (ανθότυρο ή…”μαλάκα”)
• Κοπανιστή
• Μέλι

Η Αμοργός έχει μέλι με ιδιαίτερη γεύση, η οποία οφείλεται στις άνυδρες συνθήκες που επικρατούν στο νησί. Χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: το Ανθόμελο ή “μαγιάτικο”, που παράγεται τον Μάιο από τα αμοργιανά άνθη, όπως, πχ, το φασκόμηλο και το γαϊδουράγκαθο και το Θυμαρίσιο, που ο τρύγος του γίνεται τον Αύγουστο.

• Ψημένη Ρακή

Η ψημένη ρακή είναι το παραδοσιακό ποτό της Αμοργού. Παράγεται από το συνδυασμό της ρακής (απόσταγμα σταφυλιού) με διάφορα μυρωδικά ή βότανα, με προεξάρχοντα την κανέλα και το γαρύφαλλο και με καραμελωμένη ζάχαρη εκ της οποίας παίρνει το σκούρο χρώμα της. Προσφέρεται για κέρασμα, ενώ επίσης μπορεί να καταναλωθεί ως χωνευτικό.

• Φραγκόσυκα

Το κλίμα της Αμοργού είναι ευνοϊκό για τα φραγκόσυκα, τα οποία ευδοκιμούν στην περιοχή. Πρόκειται για ένα φρούτο με μεγάλη θρεπτική και φαρμακευτική αξία, καθώς περιέχει ισχυρά αντιοξειδωτικά και είναι πλούσιο σε βιταμίνες.

• Παραδοσιακά γλυκά

Τα παραδοσιακά γλυκά της Αμοργού, που προσφέρονται στις χαρές, όπως στους γάμους και στις βαφτίσεις, είναι το παστέλι και το ξεροτήγανο.

• Παστέλι

Τα βασικά συστατικά του παστελιού είναι το σουσάμι και το μέλι. Σε μικρότερη ποσότητα προστίθεται και κύμινο που προσδίδει άρωμα. Όλα τα υλικά ανακατεύονται σε καζάνι και καβουρδίζονται. Έπειτα, το μείγμα απλώνεται πάνω στο τραπέζι και κόβεται παίρνωντας το χαρακτηριστικό ρομβοειδές σχήμα του. Τέλος, με την προσθήκη ενός φύλλου λεμονιάς είναι έτοιμο για κατανάλωση.

• Ξεροτήγανο

Το ξεροτηγανο έχει την βάση του στο αλεύρι, το νερό και το λάδι, τα οποία ζυμώνονται. Ύστερα, η ζύμη πλάθεται σε ένα ιδιαίτερο στρογγυλό σχήμα και τηγανίζεται. Μετά το τηγάνισμα, το προϊόν περιχύνεται με αμοργιανό μέλι, πασπαλίζεται με καβουρδισμένο σουσάμι και προσφέρεται για κατανάλωση.

Παραδοσιακά Πιάτα

Παρακάτω παρατίθενται κάποια παραδοσιακά πιάτα, τα οποία καλό θα ήταν να μην φύγεις από το νησί χωρίς να δοκιμάσεις.

• Πατατάτο

Το πατατάτο είναι το χαρακτηριστικό φαγητό των πανηγυριών στην Αμοργό. Προσφέρεται μετά το πέρας των ακολουθιών στις μεγάλες εορτές, όπως της Παναγίας της Επανοχωριανής τον Δεκαπενταύγουστο και της Αγίας Παρασκευής στην Κάτω Μεριά του νησιού. Βασικά συστατικά του είναι το αμοργιανό κατσίκι ή αρνί και οι πατάτες, όπως μαρτυρά και το όνομα του, τα οποία σιγομαγειρεύονται στα ξύλα μέσα σε μεγάλα καζάνια. Σερβίρεται μέσα σε παραδοσιακά πήλινα σκεύη που λέγονται “πηλίνια”.

• Ξιδάτο

Το ξιδάτο αποτελείται από τα εντόσθια και άλλα μέρη από πρόβατα και κατσίκια. Το κρέας βράζεται, ψιλοκόβεται και προσφέρεται για κατανάλωση μετά από προσθήκη σκόρδου και ξιδιού.

• Κοφτός

Ο κοφτός είναι παραδοσιακό φαγητό, που συνηθίζεται να μαγειρεύεται στα πανηγύρια αλλά -παλαιότερα- και την Πρωτοχρονιά στα σπίτια. Το κύριο συστατικό του είναι το σιτάρι, το οποίο αποφλοιώνεται στον χειρόμυλο με μια διαδικασία, η οποία ονομάζεται “στρούμπισμα”. Στη συνέχεια βράζεται σε μεγάλα καζάνια με προσθήκη τυριού ή κρεμμυδιού.

• Κατσίκι ή Αρνί Γεμιστό

Το Πασχα, το παραδοσιακό φαγητό της Αμοργού είναι το γεμιστό αρνί ή κατσίκι, το λεγόμενο “ψητό της Λαμπρής”. Η γέμιση του αποτελείται από ρύζι, ψιλοκομμένη συκωταριά, κρεμμύδι, μυρωδικά και μπαχαρικά. Αφού γεμιστεί το εσωτερικό του αρνιού ή του κατσικιού, ψήνεται αργά στον ξυλόφουρνο και η γεύση του είναι μοναδική. Παρότι η βασική συνταγή είναι μία, υπάρχουν διάφορες παραλλαγές στα υλικά της γέμισης ανάλογα με το χωριό.

• Αμοργιανές Τυρόπιτες

Στις αμοργιανές τυρόπιτες την διαφορά την κάνει το ντόπιο τυρί, που είναι συνήθως η ξινομυζήθρα. Η ζύμη χειροποίητη πλάθεται και έπειτα γεμίζεται με τυρί, αυγό και μυρωδικά της αρεσκείας της κάθε νοικοκυράς, όπως κανέλα ή δυόσμος.

Κλείνοντας, αν κάτι από τα παραπάνω σου κέντρισε το ενδιαφέρον, τότε μη διστάσεις να επισκεφθείς την Αμοργό. Σου υπόσχομαι πως το νησί έχει πολλά ακόμη να σου αποκαλύψει — αρκεί να έχεις καλή διάθεση, όρεξη και να το αφήσεις να σε ταξιδέψει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο.

---

Η Μαρία Γιαννακού είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Σε συνεργασία με το medNutrition.