Η Σπερχειάδα ως γαστρονομικός προορισμός

Η Σπερχειάδα είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό κωμόπολη της Δυτικής Φθιώτιδας με 2.875 κατοίκους. Κτίστηκε προς το τέλος της Τουρκοκρατίας και μετά την άλωση του Σουλίου από τον Αλή Πασά. Αρχικά ονομαζόταν Αγά (από τον αφέντη της περιοχής, Τούρκο Αγά), όμως το 1904 η κωμόπολη πήρε το σημερινό της όνομα από το ομώνυμο ποτάμι, τον Σπερχειό. Βρίσκεται 35 χλμ. δυτικά της Λαμίας, νότια του ποταμού. Είναι χτισμένη στους πρόποδες του βουνού Γουλινά (1467μ.) και έχει μέσο σταθμικό υψόμετρο 240μ.

Υπάρχουν 10 λόγοι για να επισκεφθείς την Σπερχειάδα. Ο παλαιός Άγιος Νικόλαος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την πόλη, καθώς είναι ο πολιούχος της. Ιστορικά κυριαρχεί για την Σπερχειάδα ο παλιός ερειπωμένος Άγιος Νικόλαος, ο οποίος ανατινάχτηκε από τους Ναζί στις 18/6/1944 κατά το ολοκαύτωμα της πόλης. Στον ιστορικό ορεινό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που έχει θέα στην κοιλάδα του Σπερχειού, η Παναγία η Γόργιανη αποτέλεσε καταφύγιο για τον άμαχο πληθυσμό της στο ολοκαύτωμα της πόλεως το 1944. Βρίσκεται στο 4ο χλμ της επαρχιακής οδού Σπερχειάδας-Άνω Καλλιθέας.

Η Καλύβα Στεφανή είναι εκεί που έγινε το ξεκίνημα της εθνικής αντίστασης. Είναι η καλύβα όπου ο Άρης Βελουχιώτης όρκισε τους πρώτους μαχητές του ΕΛΑΣ κατά των κατακτητών. Το Λαογραφικό Μουσείο Σπερχειάδας “Αθανάσιος και Μαίρη Ακρίδα” ιδρύθηκε το 1998 στην Σπερχειάδα από τον ευεργέτη της πόλεως Αθανάσιο Δ. Ακρίδα. Παρουσιάζει τις οικήσεις του ανθρώπου στη Δυτική Φθιώτιδα κατά τους νεολιθικούς χρόνους, την ιστορία της κατά τους αρχαίους χρόνους, περνάει στην Βυζαντινή Εποχή και καταλήγει στην ιστορία της από το 15ο αιώνα έως και τα μέσα του 20ου αιώνα.

Εκδηλώσεις

Ο Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος Σπερχειάδας στο πλαίσιο της πολύχρονης προσπάθειάς του για τη διατήρηση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου, διοργανώνει επί σειρά ετών κάθε Αύγουστο το Διεθνές Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών “Αθανάσιος Ακρίδας” στην Σπερχειάδα, πλησίον του Λαογραφικού Μουσείου. Συμμετέχουν χορευτικοί σύλλογοι από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και του εξωτερικού στα πλαίσια στης ανταλλαγής πολιτισμού και κουλτούρας.

Εκτός των άλλων η Σπερχειάδα αποτελεί και πολιτιστικό προορισμό, καθώς κάθε Σεπτέμβριο εδώ και έξι χρόνια πραγματοποιούνται οι Πανελλήνιοι Αγώνες Θεατρικών Εργαστηρίων ερασιτεχνικών θιάσων που διαρκούν 10 ολόκληρες ημέρες. Συμμετέχουν θεατρικές ομάδες από όλη την Ελλάδα, ενώ στην κριτική επιτροπή βρίσκονται καταξιωμένοι καλλιτέχνες του χώρου (ηθοποιοί, σκηνογράφοι, χορογράφοι, συγγραφείς). Η Σπερχειάδα αγαπά το θέατρο γι’ αυτό και έχει μόνιμη θεατρική σκηνή για μικρούς και μεγάλους, το επονομαζόμενο Θ.Ε.Σ.Μα. όπου εδρεύει στην περιοχή στον χώρο που παλαιού κινηματοθεάτρου, με παραστάσεις όλο το χρόνο.

Η πόλη έχει και πλούσιο αθλητικό γίγνεσθαι, που καλύπτει μεγάλη γκάμα δραστηριοτήτων για όλα τα γούστα. Αν είσαι λάτρης του αθλητισμού και της φύσης τότε σίγουρα πρέπει να την επισκεφθείς. Πανελλήνιοι Αγώνες Motocross Enduro Festival, Ποδηλατικοί Αγώνες “Goulinas Volcano Enduro” (Goulinas MTB Race) Ημιμαραθώνιος Σπερχειού, Αγώνας Ορεινού Τρεξίματος (Goulinas Trail) κ.α.

Το πολιτιστικό Φεστιβάλ “Σπέρχεια” αποτελεί θεσμό πάνω από 30 χρόνια. Πρόκειται για μία ολόκληρη εβδομάδα μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου γεμάτη εκδηλώσεις για την ψυχαγωγία μικρών και μεγάλων που γεμίζει την πόλη με μουσική, χορό, κουκλοθέατρο, φωτογραφίες, τραγούδι, ζωγραφική και παραστάσεις. Στην καρδιά της άνοιξης, τον Μάιο, η πόλη γίνεται ένας κήπος γεμάτος χρώματα και αρώματα. Η κεντρική πλατεία Σπερχειάδας ευωδιάζει, καλώντας όλους τους ντόπιους και τους επισκέπτες να υποδεχτούν μαζί την άνοιξη.

Για να γευτείς το κοκορέτσι!

Η Γαστρονομική πλευρά της πόλης. Το παρατσούκλι είναι “Κοκορετσάδες” και όχι άδικα! Το κοκορέτσι είναι ένας τοπικός παραδοσιακός μεζές. Συνήθως σερβίρεται ως ορεκτικό καθ’όλη την διάρκεια του χρόνου. Στην Σπερχειάδα έχει την τιμητική του κυρίως το Πάσχα, τον Ιούνιο στην “Γιορτή κοκορετσιού” και κάθε Οκτώβριο στο πολυφημισμένο ετήσιο παζάρι. Η πρώτη Γιορτή κοκορετσιού πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2023 και ήταν μία πρωτοβουλία του Συλλόγου Γυναικών Σπερχειάδας. Πρόκειται για 130 μέτρα κοκορετσιού που ενώνουν τις δύο όμορφες πλατείες της πόλης! Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γευτούν “το λουκούμι της δυτικής Φθιώτιδας”, σερβιριζόμενο από τους εθελοντές και να γλεντήσουν μέχρι πρωίας με ζωντανή παραδοσιακή μουσική.

Παζάρι και ταβέρνες

Tο Παζάρι της Σπερχειάδας ανοίγει τις πύλες του σε κατοίκους και επισκέπτες, προσφέροντας για πέντε μέρες μία δραστηριότητα που κρατά από παλιά, μιας και ξεκίνησε ως ζωοπάζαρο και εξελίχθηκε σε εμποροπανήγυρη. Διεξάγεται κάθε χρόνο από 20 έως 24 Οκτωβρίου. Για τους μεγάλους είναι ευκαιρία για αγορές και για τους μικρούς, μια βόλτα με το “μαλλί της γριάς” στο χέρι στα γνωστά σε όλους συγκρουόμενα.

Οι ταβέρνες αποτελούν παραδοσιακές στάσεις για ξεκούραση και αναπλήρωση δυνάμεων τρώγοντας αρνί ψητό, κοκορέτσι, σουβλάκι ή λουκάνικο. Στα πλαίσια του παζαριού διεξάγεται στην κεντρική πλατεία και η Έκθεση Τοπικών Προϊόντων Δυτικής Φθιώτιδας “Δρόμοι των Γεύσεων”. Εκεί μπορείς να έρθεις σε επαφή με τους παραγωγούς και να γνωρίσεις τα προϊόντα τους, όπως:

• Μέλι και τα παράγωγά του (παστέλι, κηραλοιφή κ.ά.)
• Γλυκά κουταλιού
• Παραδοσιακές πίτες
• Τραχανάς
• Χυλοπίτες
• Χειροποίητα ζυμαρικά
• Τσίπουρο
• Κρασί
• Λικέρ
• Κάστανα
• Ξηροί καρποί (Καρύδια, Αμύγδαλα, Κελυφωτό Φιστίκι)
• Αρωματικά φυτά και βότανα (ρίγανη)
• Όσπρια
• Χειροποίητα σαπούνια φτιαγμένα από ελαιόλαδο

Circus Street Food Festival

Πρόκειται για κορυφαίο γαστρονομικό και πολιτιστικό δρώμενο στην περιοχή, που πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία για πρώτη χρονιά στην Σπερχειάδα τον Φεβρουάριο του 2023. Μία πρωτότυπη ιδέα του Εμπορικού και Βιοτεχνικού Συλλόγου, στην οποία μπορείς να γευτείς είτε γλυκές είτε αλμυρές σύγχρονες γαστρονομικές προτάσεις του street food από διακεκριμένους σεφ και από τοπικές επιχειρήσεις εστίασης.

Εν όψει των Χριστουγέννων η Κίνηση Πολιτών Σπερχειάδας βρίσκεται στην πλατεία, ετοιμάζοντας παραδοσιακούς μεζέδες (τσιγαρίθρες, λουκάνικα, μπουμπάρια), κερνώντας, ντόπιους και μη, άφθονο κρασί και τσίπουρο. Οι τσιγαρίθρες είναι μια παλιά ιεροτελεστία για να διαχωρίσουν το λίπος του χοιρινού από το κρέας. Κόβονται κομμάτια λίπους από τα πιο “παστωμένα” τμήματα του χοιρινού κυρίως στην κοιλιακή χώρα, τα οποία έχουν και λίγο κρέας. Το τοποθετούν στο καζάνι με πολύ φωτιά και αρχίζει να βράζει και έτσι βγάζουν το λίπος το οποίο παλιά το αποθήκευαν για την υπόλοιπη χρονιά. Συγχρόνως τα μικρά κομμάτια λίπους και κρέατος μειώνονται συνεχώς και στο τέλος ό,τι απομείνει το σβήνουν με καλό κρασί και αυτό για πολλές μέρες είναι ένας καλός μεζές που συνοδεύει τα τραπέζια.

Τα Μπουμπάρια είτε με ρύζι είτε με πλιγούρι είναι είδος που δεν λείπει από το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Το παχύ έντερο του χοιρινού, τα εντόσθια (πνευμόνι, καρδιά και τα λίπη τους) και μαζί λίγος κιμάς χοιρινός χοντροκομμένος, πράσο και ρύζι είναι τα βασικά υλικά. Με όλα αυτά τα υλικά γεμίζουν το χοιρινό έντερο και στη συνέχεια τα ψήνουν. Από περιοχή σε περιοχή προσθέτουν και αφαιρούν υλικά καθώς το έθιμο κρατά από την τουρκοκρατία.

Το λουκάνικο είναι τρόφιμο από χοιρινό ή μοσχαρίσιο κρέας με καρυκεύματα και λαχανικά σε σχήμα κυλινδρικό. Τα περισσότερα λουκάνικα περιβάλλονται με ένα περίβλημα για να κρατήσουν το σχήμα τους. Αυτό το περίβλημα είναι φυσικό (έντερο ζώου) ή συνθετικό. Μερικές φορές το περίβλημα αφαιρείται πριν την κατανάλωση. Τα λουκάνικα διατηρούνται με πάστωμα, κάπνισμα ή αποξήρανση. Το παραδοσιακό γαϊτανάκι και τα Κούλουμα έχουν την τιμητική τους το πρωί της Καθαράς Δευτέρας. Στην κεντρική πλατεία της πόλης προσφέρεται από τους διοργανωτές της περιοχής λαγάνα, φασολάδα και χαλβάς.

Ως επισκέπτης στην Σπερχειάδα δεν γίνεται να μην γευτείς τοπικά παραδοσιακά προϊόντα, τα οποία φυσικά αν σου αρέσουν μπορείς να τα προμηθευτείς και για το σπίτι σου! Είναι φτιαγμένα με αγνά υλικά από ντόπιους παραγωγούς. Τέτοια είναι τα γαλακτοκομικά (φέτα, παραδοσιακό γιαούρτι), χειροποίητες πίτες με χωριάτικο φύλλο (χορτόπιτα, τυρόπιτα κ.ά.), παραδοσιακές χυλοπίτες, τραχανάς, γλυκά του κουταλιού.

Εν κατακλείδι, όποια εποχή του χρόνου και να επισκεφτείς την Σπερχειάδα θα μαγευτείς τόσο από την ομορφιά της όσο και από τις γεύσεις της. Το μόνο σίγουρο είναι πως είναι ένας προορισμός φιλικός για όλη της οικογένεια που καλύπτει όλα τα γούστα!

 

---

Η Ζήνα Βαρσάμη είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος. Διατηρεί διαιτολογικό γραφείο στην Σπερχειάδα Φθιώτιδας.

Σε συνεργασία με το medNutrition