Η ζωή στο μακρινό Καμερούν με τα μάτια ενός Έλληνα

Τα νιάτα του, τις επαγγελματικές εμπειρίες, την ζωή και τα έθιμα σε μια Αφρικανική χώρα εντελώς διαφορετική από την Ελλάδα, τα απρόοπτα κι ακραία που έζησε, τη γνωριμία με βασιλιάδες αλλά και πάμφτωχους νέγρους εργάτες, αλλά κυρίως την αγάπη του για τον τόπο που εγκαταλείπει μετά από 50 χρόνια μόνιμης παραμονής εξιστορεί στο ρεπορτάζ αυτό ο Γιώργος Μάντσιος από τη Νικήτη Χαλκιδικής.

Η αναφορά εστιάζει στο Καμερούν, μια χώρα για την οποία ελάχιστα γνωρίζουμε σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς, όπως η Κένυα, Αγκόλα, η Νοτιοαφρικανική Ένωση, η Τανζανία,το Μαρόκο, και για άλλους λόγους η Αιθιοπία,η Ουγκάντα, κλπ. Η ζωή του στη “μαύρη” Ηπειρο, είχε να διαχειριστεί πρωτόγνωρες καταστάσεις, να συνδιαλέγεται στα γαλλικά, να κρατά ισορροπίες, να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας μεγάλης ελληνικής κατασκευαστικής εταιρίας που έδινε εξετάσεις με πλήθος άλλων ανταγωνιστικων, αλλά χάρη στη δυναμική των στελεχών της -στα οποία ανήκε- ανδρώθηκε κι επικράτησε.

«Ξέρω περισσότερα για το Καμερούν από τους ντόπιους, έχω γυρίσει σπιθαμή προς σπιθαμή τη χώρα, έσμιξα με τους ανθρώπους κάθε κάστας, αποδέχθηκα τις ιδιαιτερότητές τους,τους σεβάστηκα,τους πόνεσα, τους αγάπησα». Κι αυτά δεν είναι σχήμα λόγου μας φέρνει άπειρες φωτογραφίες από πόλεις,τοπία φυσικής ομορφιάς, εργοτάξια που στηνόταν στο πουθενά εξασφαλίζοντας εγκαταστάσεις για το προσωπικό με κοιτώνες, τουαλέτες, νερό από γεωτρήσεις που όταν τελείωνε το έργο έμεναν στον τοπικό Δήμο της κάθε περιοχής και η ευγνωμοσύνη των ντόπιων εκφραζόταν με χίλιους τρόπους.

Φωτογραφίες του με τον Πρόεδρο Πωλ Βιγιά, 91 χρόνων σήμερα τον γηραιότερο εν ενεργεία αρχηγό κράτους στον κόσμο, με Σεφ όπως αποκαλούνται οι Πρόεδροι – οι τοπικοί βασιλιάδες-, με πρόσωπα σεβασμού και ανωτερα στελέχη όλων των κλάδων, αποδεικνύουν την αποδοχή που είχε σε συνάρτηση με εγγυημένα τεχνικά έργα που άφησαν εποχή.

Ο κ. Μάντσιος σπούδασε οικονομικά και μετά ως τοπογράφος μηχανικός τόλμησε να βρεθεί στην Αφρική πολύ νεαρός, αν και δεν είχε ποτέ ταξιδέψει στο εξωτερικό, προκαλώντας την τύχη του. Δέλεαρ ο υπερπολλαπλασιος μισθός που του εξασφάλιζαν σε σχέση με τα ελληνικά δεδομένα και η δυνατότητα να ταξιδεύει στην πατρίδα δύο φορές το χρόνο. Αυτά εν έτει 1974 όπου το ταξίδι αεροπορικό ήταν μια περιπέτεια ωρών. Σήμερα υπάρχουν καθημερινά απ’ ευθείας πτήσεις από πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά και το διεθνές αεροδρόμιο της Κων/πολης.

Νιόπαντρος με την όμορφη Αλεξάνδρα από την Κομοτηνή την έπεισε να τον ακολουθήσει αλλά όταν γεννήθηκαν οι κόρες του η εγκατάσταση στην Ελλάδα ήταν μονόδρομος και η οικογένεια αντάμωνε εν αλλάξ.

Γνωριμία με το Καμερούν 

Η Δημοκρατία του Καμερούν, έχει ιδιότυπη πολιτική κατάσταση όπου κυβερνούν οι τοπικοί βασιλιάδες, είναι κράτος της κεντρικής Αφρικής. Συνορεύει με τη Νιγηρία στα δυτικά, το Τσαντ στα βορειοανατολικά, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία στα ανατολικά και την Ισημερινή Γουινέα, την Γκαμπόν και τη Δημοκρατία του Κονγκό στα νότια.

Στα δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό κι ως εκ τούτου έχει αναπτυγμένες ναυτικές δυνάμεις, εμπορικές συναλλαγές σε κακάο, καφέ, πετρέλαιο. Σε ξυλεία έχουν πάνω από 220 είδη για έπιπλα, δοκάρια για οικοδομές, άλλα είδη για παρασκευή χαρτιού με διακίνηση 4.000 κυβικά ξυλείας καθημερινά στο λιμάνι, με ανεπτυγμένη κτηνοτροφία, “θα δείτε τριώροφες νταλίκες να μεταφέρουν βοοειδή για τα σφαγεία” προσθετει! Η σημαντική πόλη Ντουάλα, δεύτερη σε μέγεθος στο Καμερούν με το μεγάλο λιμάνι τροφοδοτεί μ προϊόντα τη Βορεια Νιγηρία, τη Νοτιοαφρικανική Ένωση, το Τσαντ, το Γαλλικό Κονγκό.

Μια χώρα 30 εκατομμυρίων κατοίκων, όπου η αγγλική γλωσσα μιλιέται από τα δύο εκατομμύρια και οι υπόλοιποι μιλούν γαλλικά. Η θρησκευτική πολυμορφία είναι επίσης ενδιαφέρουσα αφού το 40% είναι προσηλωμένο στις αυτόχθονες θρησκείες, το ίδιο ποσοστό ανήκει στο χριστιανισμό, κυριαρχούν οι καθολικοί, μετά οι προτεστάντες κι έπονται οι ορθόδοξοι, ενώ το 20% με τάσεις αυξητικές, ανήκει στο ισλάμ. Οι διατροφικές συνήθειες που μας εξηγεί ο κ. Μάντσιος είναι πολύ κόντρα στα δικά μας πρότυπα. “Οι άνθρωποι τρώνε τα πάντα” θα μας πει.

Στην διατροφή τους περιλαμβάνονται κροκόδειλοι, φίδια, ποντίκια τεράστιοι αρουραίοι,τα λευκά σκουλίκια από τα φοινικόδεντρα που ξεραίνονται και είναι πανάκριβα, τα μυρμήγκια, οι πράσινες ακρίδες, οι κάμπιες που γίνονται τηγανητές. Το ακριβότερο κρέας είναι της οχιάς. Το φίδι αυτό γίνεται 7 κιλά. Υπάρχει ειδική ομάδα, οι ονομαζόμενοι “βιπέριενς” που βγαίνουν για να τις μαζέψουν με ολόκληρη ιεροτελεστία και μετά να γευματίσουν σε παρέες ή να τις διατηρήσουν ως εκλεκτό μεζέ στην κατάψυξη, μαζί με άλογα, σκυλιά, πέρδικες, πουλερικά κι άλλα ζώα, βόδια και αγελάδες. Τους αρέσουν επίσης όλα τα λαχανικά κι έχουν και δικά τους ενώ τηρούν την παράδοση.

Αν ο παππούς τους, τους υποδείξει να φάνε κάτι που δεν το ξέρουν και δεν είναι στα διατροφικά τους πρότυπα από σεβασμό θα το γευθούν και θα το τρώνε συνέχεια. Το τροπικό κλίμα, οι πολλές βροχές βοηθούν στην ανάπτυξη όλων των λαχανικών, αλλά και το σακχαροκαλαμο είναι στην ημερήσια διάταξη. Τα πλαντέμ είναι αγαπημένα βραστά ή ψητά, ένα είδος μπανάνας τριπλάσιο σε μέγεθος από τις γνωστές μπανάνες, που συνδυάζεται με κιμά και πολύ πιπέρι. Πίνουν αναψυκτικά, μπόλικο αλκοόλ αλλά αγαπημένο και δυνατό τοπικό ποτό (κάτι σαν τσίπουρο) είναι το “παλμι”, που προέρχεται από τον ξερό κορμό των γηρασμένων φοινικόδεντρων που βγάζουν ένα γάλα σαν μούστος και γίνεται αλκοόλ κάνοντας το ποτό, “τούρμπο” κι εκεί δεν έχουν μέτρο…

Η εταιρεία που δούλευε ο κ. Μάντσιος η “Παντεχνική- Γιόκαρης”. το μακρινό 1974 είχε να επιδείξει μεγάλα έργα στην Ελλάδα, όπως τον Μαλιακό, έργα πνοής σε Αθήνα, Ηράκλειο, Κατερίνη,την παλιά Εγνατία οδό από το Κλειδί στη Βέροια, ασφαλτικά από τα Τέμπη στην Αλεξάνδρεια (Γίδα), μέχρι που ανοίχθηκαν προοπτικές για έργα στο Καμερούν όπου βρέθηκε σε μια χώρα τελείως διαφορετική, με προσωπικό έγχρωμους άλλης νοοτροπίας, που έπρεπε να τους καθοδηγήσει έτσι ώστε να βγουν τα χρονοδιαγράμματα με συνεργασία και αλληλοκατανόηση.

»Συνηθίσαμε γρήγορα με τους μαύρους, ήταν ήπιοι άνθρωποι, ήσυχοι, δεν μας έβλεπαν με κακό μάτι,ως εκμεταλλευτές, αντίθετα συμπαθούσαν τους Έλληνες. Τα μεγαλύτερα πολυκαταστήματα,το εμπόριο του καφέ ,του κακάο ήταν σε ελληνικά χέρια. Μέχρι το 1985 οι Έλληνες είχαν τα πρωτεία! Το 80% των αρτοποιείων ήταν ελληνικά. Και η δική μας ποιότητα στον κατασκευαστικό τομέα ήταν αναγνωρίσιμη. Δεν μας έφθαναν στην ποιότητα, τους χρόνους παραδόσεις των έργων ούτε οι Γάλλοι, οι Κινέζοι ή οι Τούρκοι που δραστηριοποιούνταν».

»Κάναμε πάνω σε από 1.775 χιλιόμετρα ασφαλτικών, πάνω από 1300 χιλιόμετρα αγροτικής οδοποιίας αν και οι χρηματοδοτήσεις των έργων δεν βγαίναν εύκολα. Επίσης το κόστος επηρεαζόταν από την γεωμορφολογία της χώρας που έχει βουνά, σαβάνες,τροπικά δάση,έρημο,παραλίες,ποτάμια ενώ ζουν πάνω από 200 εθνοτικές ομάδες με τις δικές τους γλωσσικές διαλέκτους. Η προσαρμογή σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της δουλειάς ήταν δύσκολη».

»Προσέχαμε το προσωπικό μας αποφεύγοντας “φθηνούς”: εργάτες από Κίνα που ερχόταν με ένα επιστάτη και όλοι τους ποινικοί κρατούμενοι από φυλακές που εύρισκαν ένα τρόπο “ελευθερίας” με 50-100 ευρώ το μήνα και τη βασική διατροφή τους». Στα πλην της χώρας θα μας πει είναι ότι δεν υπάρχει ελληνική πρεσβεία, που βρίσκεται στη γειτονική Νιγηρία όπου πρέπει να μεταβούν για οτιδήποτε. Μια χώρα επικίνδυνη, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι στο Λάγος σε κλέβουν μέρα μεσημέρι!

»Η εταιρία μας εκεί έφθανε να απασχολεί και1000 άτομα, μηχανικούς και απλούς εργάτες, αλλά την συνολική ευθύνη, το κουμάντο στο τεχνικό τομέα, στα εργασιακά την είχα εγώ. Ήμουν καθημερινά στα εργοτάξια αντιμετωπίζοντας προβλήματα, δίνοντας άμεσα λύσεις. Διένυα αποστάσεις 800 χιλιομέτρων κάθε μέρα και διέθετα δύο οδηγούς για να ανταποκριθώ σ αυτές τις απαιτησεις. Να δω τα έργα από κοντά, να βρω υλικά, λατομεία, να αξιοποιήσω τον λατεριτη, αντί για αμμοχάλικο, που ειναι άργυλος με καμένη πέτρα».

Ο κ. Μάντσιος ανατρέχει σε δεκαετίες πίσω μας δείχνει χάρτινες φωτογραφίες αλλά και ψηφιακές στη συλλογή του τηλεφώνου του.

-Που θα εστιάζετε σ αυτή την 50ετή επαγγελματική διαδρομή σας που φέτος ολοκληρώθηκε, τον ρωτάμε.

-Ξεκινάω από το γεγονός ότι δεν είχαμε εργατικά ατυχήματα, το βασικότερο γιατί μετέδωσα στους επιστάτες που ήταν Τυνήσιοι, Ρουμάνοι,Φιλιππινέζοι την προτεραιότητα τους, να προσέχουν πολύ. Θυμάμαι την κορύφωση των πολιτικών εντάσεων την ανεξαρτησία που διεκδικεί το αγγλικό Καμερούν που έχει τα πετρέλαια εδώ και πέντε χρονια, ζώντας ένα άτυπο εμφύλιο με ότι σημαίνει αυτό.

»Πιο ιδιαίτερο στοιχείο που εντυπωσιάζει είναι η ελευθερία των ερωτικών σχέσεων και στις γυναίκες που μπορεί να έχουν κι έξι παιδιά όλα με διαφορετικούς συντρόφους, που δεν τους παντρεύονται ούτε αντιμετωπίζουν κοινωνικό στίγμα. Θεωρείται καθεστώς κάτι τέτοιο και δεν έχουν πρόβλημα κοινωνικού ρατσισμού οι ίδιες η τα παιδιά. Χαρακτηριστική επίσης ήταν η γνωριμία μου με ένα σεφ, που έχει δικαιοδοσία Βασιλιά, ο οποίος κληρονόμησε το δικαίωμα να έχει 80 γυναίκες 231 παιδιά από τα οποία τα 35 φοιτούσαν στο πανεπιστήμιο και τα άλλα βρίσκονται από… τον παιδικό σταθμό, το δημοτικό κι άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης. Με κάλεσε ένα Σαββατοκύριακο στο τεράστιο σπίτι του, όπου κάθε γυναίκα είχε τον προσωπικό της χώρο έμενε με τα παιδιά της και είχε στην κατοχή της 10 στρέμματα γης για να τα καλλιεργεί και να τα εκμεταλλεύεται. Η πρώτη γυναίκα και σχεδόν συνομιλικη του 70 χρονών έκανε κουμάντο ποια θα κοιμηθεί κάθε βράδυ μαζί του!

»Όσον αφορά την ζωή οι νέοι με προσόντα φεύγουν από το Καμερούν κυρίως στην Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, μέχρι το 1990 ερχόταν και στην Ελλάδα σπουδάζοντας πιλότοι,αλλά και ναυτικοί. Έτυχε επίσης να γνωρίσω ζαπλουτους επιχειρηματίες, μεγαλοκτηνοτρόφο που είχε στην κατοχή του 42.000 βοοειδή, ήταν και δήμαρχος.

»Πολλές οι στιγμές από την σκληρή αποικιοκρατία των Γάλλων την δεκαετία του ’60, αλλά και στην χαρά της ανάπτυξης της χώρας με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Δεν υπάρχει πλέον χωριό χωρίς τηλέφωνο, χωρίς δρόμο. Κάποιες φυλές όπως οι Πυγμαίοι που τους έζησα διατηρούν τα πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά το ντύσιμο με χόρτα, οι γυναίκες είναι γυμνόστηθες, έχουν τους δικούς τους κώδικες ζωής. Τεράστιες αντιθέσεις, ζουν σε καλύβες σε σχήμα ιγκλού φτιαγμένες με φύλλα όπως η λυγαριά και κοιμούνται σε δέρματα. Τώρα το κράτος τους κάνει καταυλισμούς.

»Ως υπεύθυνος στην εταιρία φρόντιζα να μην έχουμε αρρώστιες, ελονοσία, μαλάρια, σεξουαλικά νοσήματα, βλενοροια. Σε συνεργασία με τους γιατρούς μας, τους παρείχα φάρμακα, ενέσεις κλπ. Τα δώρα σε φίλους όταν ερχόμουν από την Ελλάδα ήταν ελαιόλαδο που το λατρεύουν, σαπούνια, αλάτι, κρασιά. Είναι γεγονός ότι θα μου λείψει το Καμερούν αλλά κι εγώ μεγάλωσα, είμαι στα 80 πορεύομαι και πρέπει να ξεκουραστώ. Έζησα πολλά, αμοιφθηκα καλά, στήριξα την οικογένεια, αποκατέστησα τις κόρες μου. Η φύση είναι η ζωή μου έτσι στο κτήμα που διατηρώ δίπλα στην Κομοτηνή, κάνω δικό μου κρασί και τσίπουρο από το αμπέλι μου, περνώ όμορφα με φίλους».

Η ζωή του σαν κινηματογραφική ταινία τα είχε όλα. Επιβίωσε , προσαρμόστηκε, κατέκτησε κορυφές, κέρδισε, επένδυσε, παρέμεινε ένας ευαίσθητος Έλληνας κοσμοπολίτης με αρχές και γενναιοδωρία σε όλα. Η παρέα του είναι περιζήτητη και το απολαμβάνει.