Με ποια διατροφή ενισχύεται η γονιμότητα

Συχνά συναντώ γυναίκες, αλλά και ζευγάρια, που επιθυμούν να χάσουν βάρος, είτε λίγα είτε περισσότερα κιλά, με στόχο όχι μόνο την αλλαγή της εικόνας του σώματός τους και της σχέσης τους με το φαγητό, αλλά και την επίτευξη του κατάλληλου βάρους πριν την εγκυμοσύνη. Είναι ζωτικής σημασίας να ξεκινήσει κανείς την εγκυμοσύνη με ένα υγιές βάρος και να είναι επαρκώς καλυμμένος σε θρεπτικά συστατικά, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος επιπλοκών και για τη μητέρα αλλά και για το παιδί!

Η διαχείριση του βάρους και η ισορροπημένη διατροφή αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν όχι μόνο την υγεία της μητέρας αλλά και τις πιθανότητες επιτυχούς σύλληψης.

Προσωπική Εμπειρία: Ως γονιός που αποκτήσαμε παιδί σε σχετικά μεγάλη ηλικία με τη σύζυγό μου, υπήρχε πάντα η ανησυχία για το πώς αυτό θα επηρεάσει τις πιθανότητες γονιμοποίησης. Παρά τις ανησυχίες αυτές τσουπ (το οποίο “τσουπ” στην περίπτωση της βγαίνει από το τσούπ-ρα) βγήκε η Δομινίκη! Σημαντικό είναι να μοιραστώ ότι με την κατάλληλη φροντίδα και την επιμέλεια στη διατροφή, μπορούμε να επιτύχουμε τους στόχους μας και να προετοιμαστούμε κατάλληλα για την όμορφη εμπειρία της εγκυμοσύνης!

Σε αυτόν τον Οδηγό θα εξηγήσουμε πως αλλά και πότε η Διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα, όπως επίσης και άλλες συμβουλές πάνω σε αυτήν. Οι συμβουλές είναι καθολικές. Είτε είστε νέο ζευγάρι, είτε θέλεις να ενισχύσεις τη γονιμότητα μετά τα 40. Πριν πάμε σε αυτά ωστόσο ας δούμε αρχικά τι είναι η γονιμότητα.

Τι είναι Γονιμότητα;

Γονιμότητα για τις γυναίκες ορίζεται ως η ικανότητα σύλληψης παιδιού, ενώ για τους άνδρες γονιμότητα ορίζεται ως η ικανότητα παραγωγής υγιούς, ενεργού σπέρματος ικανό να γονιμοποιήσει το ωάριο.

Πως μπορεί να επηρεαστεί η Γονιμότητα; Μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες, όπως: Ηλικία. Διατροφή. Άσκηση. Κάπνισμα. Κατανάλωση αλκοόλ. Υποκείμενα νοσήματα.  Περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Γενετικοί παράγοντες. Για κάποια ζευγάρια η επίτευξη εγκυμοσύνης μπορεί να γίνει εύκολα, ενώ για άλλους, μπορεί να είναι πιο δύσκολη και μπορεί να απαιτεί ιατρική παρέμβαση ή συγκεκριμένη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Ποσοστά Γονιμοποίησης. Τα ποσοστά γονιμοποίησης έχουν μειωθεί σε πολλά μέρη του κόσμου τις τελευταίες δεκαετίες, με ένα από αυτά σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ να είναι και η Ελλάδα. Το 1980 ο δείκτης γονιμότητας της Ελλάδας ήταν 2,2 ενώ το 2019 1,3. Πρακτικά, δείκτης γονιμότητας κάτω του 2 δείχνει πως ο πληθυσμός μειώνεται ενώ άνω του 2 πως αυξάνεται.

Κοινωνικο-οικονομικοί Παράγοντες και Γονιμότητα. Η τάση αυτή μπορεί να συμβαίνει λόγω οικειοθελών παραγόντων όπως: Η καθυστέρηση του γάμου. Η επιδίωξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της σταδιοδρομίας από τις γυναίκες. Οι οικονομικές πιέσεις και Οι αλλαγές στα κοινωνικά πρότυπα όσον αφορά το μέγεθος της οικογένειας.

Μειωμένη Ικανότητα Γονιμοποιήσης. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει και μια τάση για μειωμένη ικανότητα γονιμοποίησης η οποία μπορεί να οφείλεται σε: Αυξημένα επίπεδα παχυσαρκίας. Χρήση ουσιών. Υψηλή κατανάλωση αλκοόλ. Υπέρταση καιΥπερκόπωση.

Ανικανότητα Γονιμοποιήσης. Θα μπορούσε να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, οι πιο γνωστοί από τους οποίους: Ενδομητρίωση. Ινομυώματα. Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Μεγάλη Ηλικία. Κιρσοκήλη. Κυστική ίνωση. Αποτυχία παραγωγής σπέρματος. Μόλυνση. Παχυσαρκία. Προβλήματα ωορρηξίας. Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου. Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια. Ακτινοβολία. Αυτοανοσία. Χημειοθεραπεία. Διαβήτης. Επιδιδυμίτιδα. Ορμονικές διαταραχές.
Ανεπαρκή ωάρια ή κακή ποιότητα ωαρίων. Εμμηνορροϊκός κύκλος.

Ο Ρόλος της Διατροφής στη Γονιμότητα

Η Διατροφή μπορεί να βελτιώσει τις πιθανότητες για επιτυχή γονιμοποίηση ανάλογα με την αιτία της υπογονιμότητας: Π.χ. εάν οφείλεται σε ακτινοβολία (συνήθως για καταπολέμηση καρκίνου) ή μεγάλη ηλικία δεν μπορεί να συμβάλει ενώ εάν οφείλεται σε παχυσαρκία ή διαβήτη θα μπορούσε να βοηθήσει. Πως όμως θα μπορούσε να το κάνει αυτό; Ποια τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά μπορούνε να βοηθήσουν; Θα το δούμε στη συνέχεια.

Σωματικό Βάρος και Γονιμότητα. Πριν πάμε στα συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, ας δούμε τη πιο γενική εικόνα. Συγκεκριμένα ας ρίξουμε μια ματιά το πως μπορεί ένα από τα αποτελέσματα της διατροφής μας, το σωματικό μας βάρος, να παίξει ρόλο στην γονιμότητα. H σχέση μεταξύ του σωματικού βάρους και της γονιμότητας είναι περίπλοκη, ενώ ταυτόχρονα ύψιστης σημασίας, καθώς μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την αναπαραγωγική λειτουργία τόσο των γυναικών όσο των ανδρών. Τόσο το υπερβάλλον όσο και το χαμηλό σωματικό βάρος μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη γονιμότητα, οδηγώντας σε διαταραχές στην ορμονική ισορροπία και στην έμμηνο ρύση, ενώ μπορεί να διαταράξουν άμεσα την αναπαραγωγική λειτουργία (π.χ. στυτική δυσλειτουργία).

Υπερβάλλον Βάρος και Γονιμότητα. Το υπερβάλλον βάρος, ειδικά η παχυσαρκία έχει φανεί πως μειώνει τη πιθανότητα της φυσικής σύλληψης και συσχετίζεται με την υπογονιμότητα τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών.

Υπερβάλλον Βάρος και Ανδρική Γονιμότητα. Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με: Στυτική δυσλειτουργία. Κακή ποιότητα σπέρματος. Μειωμένη παραγωγή και κινητικότητα σπέρματος. Διαταραγμένη παραγωγή ορμονών.

Επηρεάζει η Παχυσαρκία την ποιότητα του Σπέρματος; Η απώλεια βάρους σε άνδρες που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι μπορεί να βελτιώσει τον συνολικό αριθμό και την ποιότητα του σπέρματος. Η επίτευξη ενός υγιούς βάρους τουλάχιστον 3 μήνες πριν από τη σύλληψη βελτιώνει τη πιθανότητα σύλληψης καθώς το σπέρμα χρειάζεται περίπου 3 μήνες για να αναπτυχθεί.

Υπερβάλλον Βάρος και Γυναικεία Γονιμότητα. Η παχυσαρκία φαίνεται να: Διαταράσσει την παραγωγή ορμονών, τον αριθμό και την ποιότητα των ωοκυττάρων, τη λειτουργία του κύκλου. Συγκεκριμένα, ο Υψηλότερος Δείκτης Μάζας Σώματος (υπερβάλλον βάρος) μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την επιτυχή έκβαση μιας προσπάθειας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Χαμηλό βάρος και  Γυναικεία Γονιμότητα. Το χαμηλό βάρος (ΔΜΣ<18,5) μπορεί να μειώσει τη γονιμότητα μιας γυναίκας, προκαλώντας ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν την ωορρηξία και την πιθανότητα εγκυμοσύνης. Σε σύγκριση με τις γυναίκες που έχουν υγιές βάρος, οι γυναίκες που είναι λιποβαρείς είναι πιο πιθανό να χρειαστούν περισσότερο από ένα χρόνο για να μείνουν έγκυοι.

Χαμηλό Ποσοστό Λίπους και Υπογονιμότητα. Αντίστοιχο με το χαμηλό βάρος είναι και το χαμηλό ποσοστό λίπους στις γυναίκες (κάτω του 18%), το οποίο μπορεί να διαταράξει και αυτό την έμμηνο ρύση και να κάνει τη γονιμοποίηση σχεδόν αδύνατη. Όταν το χαμηλό λίπος προέρχεται από προσεγμένες διατροφές και άσκηση τότε μπορεί να υπάρχει υγιές αναπαραγωγικό σύστημα σε αντίθεση με όταν προέρχεται από στερητικές δίαιτες.

Γιατί είναι σημαντικός ο ρόλος του Γυναικολόγου στη Γονιμότητα. Ο ρόλος του γυναικολόγου και του ανδρολόγου είναι καθοριστικός καθώς αυτοί οι ειδικοί θα συνεκτιμήσουν όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα και θα καθοδηγήσουν το ζευγάρι μέσα από μια σειρά εξετάσεων και κλινικής αξιολόγησης. Οι γιατροί αυτοί θα διερευνήσουν λεπτομερώς την υγεία του αναπαραγωγικού συστήματος, αποκαλύπτοντας τυχόν δυσλειτουργίες ενώ ταυτόχρονα παρέχουν λύσεις για αυτές όταν υπάρχουν. Φυσικά μη ξεχνάμε πως πάντα είναι ωφέλιμη η λήψη μιας δεύτερης γνώμης πριν λάβουμε το επόμενο βήμα.

Ύπογονιμότητα και Ψυχολογικοί Παράγοντες

Εκτός από τους φυσικούς παράγοντες, ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει επίσης έναν κρίσιμο ρόλο στη γονιμότητα. Το άγχος και η καθημερινή πίεση (από τα οποία πλέον λίγοι καταφέρνουν να ξεφύγουν) μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία του αναπαραγωγικού συστήματος και να κάνουν πιο δύσκολη την επίτευξη της σύλληψης. Για αυτό, είναι σημαντικό να βρούμε τρόπους διαχείρισης του στρες τους οποίους θα δούμε αργότερα.

Γιατί είναι σημαντική η Αντιμετώπιση της Υπογονιμότητας; Για πολλά ζευγάρια η αντιμετώπιση της ανικανότητας γονιμοποίησης είναι σημαντική ώστε να μπορούν να αποκτήσουν τη δική τους Δομινίκη. Ωστόσο, ακόμη και σε εθνικό επίπεδο, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η υπογονιμότητα καθώς καταλαβαίνεις πως όταν τα άτομα που εργάζονται είναι λιγότερα από τα άτομα που παίρνουν σύνταξη, θα συνεχίσει να αυξάνεται η ηλικία στην οποία σταματά κανείς να δουλεύει. Όπως έλεγε και ο καθηγητής στη σχολή μου, ο Παναγιώτης Ευσταθιάδης «Εάν θέλεις να κάνεις μια χώρα να μειωθεί πληθυσμιακά, ενισχύεις τις λιγότερες γεννήσεις. Πως το κάνεις αυτό; Ανεβάζοντας τους τo κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των κατοίκων τους»

Εξωσωματική: Πότε κρίνεται Κατάλληλη; Για τα ζευγάρια που είχαν πολλές αποτυχημένες προσπάθειες πάντα υπάρχει και η εναλλακτική της εξωσωματικής, η οποία είναι μια μέθοδος υποβοηθούμενης γονιμοποίησης, (συχνά με υψηλό κόστος). Για τη διαδικασία της εξωσωματικής το ζευγάρι οφείλει να ρωτήσει πρώτα έναν ειδικό ιατρό πάνω στο θέμα αυτό. Ο στόχος του συγκεκριμένου Οδηγού είναι να βοηθηθεί η φυσιολογική γονιμοποίηση.

Πως θα την ενισχυθεί η γονιμότητα μέσω της Διατροφής; Η ισορροπημένη διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο σε κάθε πτυχή της υγείας μας και όταν πρόκειται για τη γονιμότητα, η σημασία της είναι ύψιστης σημασίας. Η περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ διατροφής και γονιμότητας έχει συγκεντρώσει όλο και μεγαλύτερη προσοχή τα τελευταία χρόνια, με την έρευνα να ρίχνει φως στη βαθιά επίδραση των διατροφικών επιλογών στην αναπαραγωγική υγεία. Από τη λεπτή ισορροπία των ορμονών έως την ποιότητα της παραγωγής ωαρίων και σπέρματος, αυτό που καταναλώνεις μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα σύλληψης και διατήρησης μιας υγιούς εγκυμοσύνης.

Διατροφική Ενίσχυση της Αναπαραγωγής | Τι βοηθάει στη Σύλληψη.  Σε αυτό το κομμάτι, εμβαθύνουμε στη σχέση μεταξύ διατροφής και γονιμότητας, αποκαλύπτοντας τα θρεπτικά συστατικά, τα διατροφικά πρότυπα και τις πρακτικές του τρόπου ζωής που μπορούν να βελτιώσουν τη γονιμότητα και να ενισχύσουν τις προοπτικές σύλληψης.

Αντιοξειδωτικά και Γονιμότητα.  Όσον αφορά τα θρεπτικά συστατικά, ιδιαίτερη σημασία έχει δοθεί στα αντιοξειδωτικά, ιδίως για τους άντρες. Αυτό συμβαίνει καθώς τα σπερματοζωάρια έχουν αυξημένη ικανότητα να παράγουν αντιδραστικά είδη οξυγόνου (ROS), ωστόσο οι ελεύθερες ρίζες μπορούν να κάνουν ζημιά τόσο στα σπερματοζωάρια όσο και στα γυναικεία ωάρια. Για αυτό η προσθήκη πηγών αντιοξειδωτικών είναι καλή ιδέα και για τα δύο φύλα όταν ο στόχος είναι η βελτιστοποίηση της γονιμότητας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας μελέτης οι άντρες που κατανάλωναν είδος καρυδιών πλούσια σε αντιοξειδωτικά, είχαν αυξημένη ποιότητα σπέρματος (κινητικότητα, μορφολογία και ακεραιότητα).

Διαβάστε την συνέχεια στο diaitologos.com

---

Ο Πάρης Παπαχρήστος είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος, M.Sc. Συγγραφέας & ιδρυτής του medNutrition.gr.

Σε συνεργασία με το medNutrition