Να πως από περισσεύματα φτιάχνεις γκουρμέ πιάτα

Βιωσιμότητα ορίζεται η  κατασπατάληση των φυσικών πόρων που είναι στο επίκεντρο και συνδέεται φυσικά και με τη σπατάλη φαγητού που κυριαρχεί με τον αγγλικό όρο “food waste”. Πρόκειται ουσιαστικά για την ποσότητα τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια, κάτι που φυσικά έχει επιπτώσεις και στο εισόδημα των πολιτών.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το κατά κεφαλήν ημερήσιο ποσό που δαπανάται σε τρόφιμα ανέρχεται στα 13,27 δολάρια και από την ποσότητα των τροφίμων που αγοράζεται το 59% καταναλώνεται το 27% πετιέται και το 14% είναι μη φαγώσιμο . Τα τελευταία χρόνια το συγκεκριμένο φαινόμενο έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας αφορώντας πολλές χώρες παγκοσμίως, αλλά κυρίως χώρες του Δυτικού Κόσμου, ένεκα του καταναλωτισμού.

Η ανάγκη καταπολέμησής του έχει οδηγήσει διεθνείς φορείς όπως τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών να ασχοληθούν εκτενώς με το θέμα. Το γεγονός είναι αρκετά οξύμωρο και αντιφατικό καθώς με στοιχεία του οργανισμού τροφίμων και γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών περίπου 768 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται παγκοσμίως.

Food Waste: Ένα Παγκόσμιο φαινόμενο

Ο οικονομικός αντίκτυπος αναμένεται μεγάλος καθώς μέχρι το 2030 η ζημία θα ανέλθει σε 600 δισεκατομμύρια δολάρια. Στη σύνοδο των αρμόδιων του OHE το 2021 για το food waste, παρουσιάστηκαν ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τις ευρωπαϊκές χώρες. Αναλυτικότερα, η χώρα μας είναι πρωταθλήτρια στη σπατάλη τροφίμων (food waste) με 142 κιλά ανά κάτοικο ετησίως και ακολουθεί η Μάλτα με 129, ενώ χαμηλά βρίσκονται η Αυστρία με 39 και η Ρωσία με τη Σλοβενία με 33.

Χώρες πάνω από την Ελλάδα είναι η Νιγηρία και η Ρουάντα με 189 και 164 κιλά ανά κάτοικο. Η ειδοποιός διαφορά όμως είναι πως σε αυτές τις χώρες η σπατάλη δεν οφείλεται στον καταναλωτισμό αλλά στις κακές συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς των τροφίμων. Σε παγκόσμια κλίμακα το 17% της παραγωγής τροφίμων, δηλαδή περί τα 931 εκατομμύρια τόνους τροφίμων, πετιούνται στα σκουπίδια κάθε χρόνο.

Τι επηρεάζει τo food waste

Οικογένεια. Βασικός παράγοντας της σπατάλης τροφίμων (food waste) είναι και η οικογένεια. Πιο συγκεκριμένα, η δομή της οικογένειας, το εισόδημα, η τοποθεσία του σπιτιού, η συμμετοχή στο μαγείρεμα και το εκπαιδευτικό υπόβαθρο της οικογένειας έχουν σημαντικό ρόλο.

Σχεδιασμός Γευμάτων και χρήση Λίστας. Ακόμα ο σχεδιασμός των γευμάτων πριν την αγορά των τροφίμων και η χρήση λίστας πριν την επίσκεψη στο σουπερμάρκετ φαίνεται ότι λειτουργούν αποτελεσματικά απέναντι στο food waste. Πριν προβούμε σε αγορά νέων τροφίμων είναι σημαντικό να ελέγξουμε τα ντουλάπια προκειμένου να βεβαιωθούμε εάν υπάρχουν τρόφιμα που δεν έχουμε καταναλώσει.

Κατάψυξη Τροφίμων. Επίσης η τοποθέτηση τροφίμων στην κατάψυξη όταν είναι απαραίτητο επίσης βοηθάει ενώ και το να μαγειρεύουμε τη σωστή ποσότητα συμβάλλει στον περιορισμό της σπατάλης.

Μαγείρεμα και Προετοιμασία Φαγητού. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός πως όσα άτομα επιλέγουν να μαγειρεύουν τα ίδια αντί να παραγγέλνουν φαγητό ή να τρώνε έξω είναι λιγότερο επιρρεπή στο food waste, ενώ στον ελληνικό πληθυσμό φαίνεται πως βασική αιτία του προβλήματος δεν είναι η μη αξιοποίηση των leftovers αλλά το μαγείρεμα πλεονάζουσας ποσότητας φαγητού.

Ποια τρόφιμα αξιοποιούνται λιγότερο

Σε ό,τι έχει να κάνει με το είδος των φαγητών που καταλήγουν στα σκουπίδια από τους Έλληνες,  στην κορυφή είναι τα φρούτα αφού 1/4 από τα τρόφιμα που πετάμε ανήκει στην παραπάνω κατηγορία και δεύτερα έρχονται τα μαγειρεμένα με διαφορά 0,5 % ( 24,9 % τα φρούτα). Τρίτα στη λίστα με τα πιο συχνά “απορριφθέντα” τρόφιμα είναι τα λαχανικά με 14,9  και έπονται το ψωμί με 13,6% και τα γαλακτοκομικά με 11,3 % ενώ τελευταία έρχονται τα γλυκά αφού κάτω από 3 % καταλήγουν στα σκουπίδια.

Σπατάλη Τροφίμων και Περιβάλλον. Πέραν του οικονομικού, που οφείλεται στη σπατάλη τροφίμων άξιο αναφοράς  είναι και το περιβαλλοντικό κόστος του φαινομένου. Το αποτύπωμα άνθρακα λόγω των εκπομπών ρύπων για την παραγωγή και τη μεταφορά τροφών όσο και για την καύση των σκουπιδιών που προκύπτουν από τα πεταμένα τρόφιμα μόνο απαρατήρητο δε θα μπορούσε να περάσει. Υπολογίζεται ότι 8-10 % των αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται οφείλονται σε τρόφιμα που δεν καταναλώνονται και οδηγούνται στα σκουπίδια.

Στην Ελλάδα το 98 % από τα τρόφιμα σπαταλάμε καταλήγει σε χωματερή ενώ μόλις το 2 % μετατρέπεται σε κομπόστα  . Από τη μεριά μας ως καταναλωτές δεν μπορούμε να μετριάσουμε τις εκπομπές ρύπων κατά την παραγωγή ή κατά τη μεταφορά τροφίμων. Ωστόσο, είναι στο χέρι μας να μετριάσουμε τη σπατάλη τροφίμων διότι πέραν του προβλήματος που η ίδια συνιστά, επηρεάζει και το ίδιο το περιβάλλον.

Τι πρέπει να κρατήσετε. Θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα, πως οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ανεξάντλητοι αλλά απεναντίας περιορισμένοι και ως τέτοιους θα πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε προκειμένου να κατανοήσουμε την αξία τους. Ο σεβασμός στην αξία των τροφίμων πέραν της θρέψης, και σε οικονομικό επίπεδο θα συμβάλλει στην άμβλυνση του προβλήματος.

Είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες φύλαξης και μεταφοράς τροφίμων προκειμένου οι αναπτυσσόμενες  χώρες που υστερούν σε αυτό να μειώσουν και εκείνες τη σπατάλη τροφίμων. Η κινητοποίηση καθενός από εμάς ξεχωριστά προσέχοντας απλά αλλά απαραίτητα πράγματα όπως η ημερομηνία λήξης ή η κατάρτιση λίστας πριν πάμε στο σούπερ μάρκετ θα βοηθήσουν επίσης  ούτως ώστε το ζήτημα αυτό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Ο σεβασμός στην αξία των τροφίμων πέραν της θρέψης, και σε οικονομικό επίπεδο θα συμβάλλει στην άμβλυνση του προβλήματος. Είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες φύλαξης και μεταφοράς τροφίμων προκειμένου οι αναπτυσσόμενες  χώρες που υστερούν σε αυτό να μειώσουν και εκείνες τη σπατάλη τροφίμων.

Η κινητοποίηση καθενός από εμάς ξεχωριστά προσέχοντας απλά αλλά απαραίτητα πράγματα όπως η ημερομηνία λήξης ή η κατάρτιση λίστας πριν πάμε στο σουπερμάρκετ θα βοηθήσουν επίσης  ούτως ώστε το ζήτημα αυτό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Οδηγίες

Αγορές με Σύνεση. Οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να αγοράζουν περισσότερα τρόφιμα από όσα χρειάζονται. Αν και η αγορά σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι βολική, έρευνες έχουν δείξει ότι αυτή η μέθοδος αγορών οδηγεί σε περισσότερη σπατάλη τροφίμων.

Για να αποφύγετε την αγορά περισσότερων τροφίμων από όσα χρειάζεστε, προτιμήστε να επισκέπτεστε το παντοπωλείο ή το σούπερ μάρκετ συχνότερα, κάθε λίγες ημέρες, αντί να κάνετε μεγάλες αγορές μία φορά το μήνα. Φροντίστε να καταναλώνετε όλα τα τρόφιμα που αγοράσατε κατά την τελευταία σας επίσκεψη στην αγορά πριν προμηθευτείτε νέα προϊόντα. Επιπλέον, δοκιμάστε να φτιάξετε μια λίστα με τα απαραίτητα προϊόντα και να τηρήσετε αυτήν τη λίστα. Αυτό θα σας βοηθήσει να μειώσετε τις παρορμητικές αγορές και τη σπατάλη τροφίμων.

Αποθήκευση Περισσευμάτων. Τα περισσεύματα φαγητού δεν είναι μόνο για τις γιορτές. Αν και πολλοί άνθρωποι αποθηκεύουν την περίσσεια τροφίμων από μεγάλα γεύματα, συχνά τα ξεχνούν στο ψυγείο και τα πετούν όταν χαλάσουν.

Η αποθήκευση των περισσευμάτων σε ένα διαφανές γυάλινο δοχείο, αντί για ένα αδιαφανές, βοηθά ώστε να μην ξεχνάτε το φαγητό. Αν μαγειρεύετε συχνά και έχετε τακτικά περισσεύματα, αφιερώστε μια συγκεκριμένη ημέρα για να τα καταναλώσετε πριν συσσωρευτούν στο ψυγείο. Αυτός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να αποφύγετε τη σπατάλη τροφίμων. Επιπλέον, σας εξοικονομεί χρόνο και χρήματα.

Διαβάστε την συνέχεια εδώ

---

 

Η Μαρία Μεντζέλου είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος

Σε συνεργασία με το medNutrition