“Οικολογική” διατροφή και κρεατοφαγία πάνε μαζί;

Οι τρέχουσες διατροφικές συνήθειες επηρεάζουν όχι μόνο την υγεία αλλά και το περιβάλλον. Το σύστημα τροφίμων είναι υπεύθυνο για περισσότερο από το ένα τέταρτο όλων των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG), εκ των οποίων έως και το 80% σχετίζεται με την κτηνοτροφική παραγωγή. Η ανάγκη για στροφή σε πιο βιώσιμες διατροφές και διατροφικά πρότυπα είναι όλο και πιο εμφανής, αλλά σίγουρα δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί.

Ποιο το οικολογικό αποτύπωμα του κρέατος; Η ζωική παραγωγή τροφίμων έχει το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο και αυτό επιτυγχάνεται μέσω των εξής:

Χρήση Γης. Καθώς το βοδινό κρέας απαιτεί 30 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα γης για να παραχθεί, ενώ το χοιρινό και τα πουλερικά χρειάζονται λιγότερα από δύο εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα γης για το καθένα. Έπειτα, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρέατος, ιδίως βοείου, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης ζωοτροφών και την ανάγκη για ακόμα μεγαλύτερες εκτάσεις για κτηνοτροφία. Κάτι τέτοιο οδηγεί σαφώς στην αποψίλωση των δασών με σκοπό να μετατραπούν σε βοσκοτόπους. Η αποψίλωση αυτή των δασών για την καλλιέργεια εκτάσεων και την εκτροφή ζώων προκαλεί απώλεια βιοποικιλότητας και αποτελεί απειλή για την οικοσυστηματική ισορροπία.

Χρήση Νερού. Καθώς η παραγωγή κρέατος απαιτεί πολλούς πόρους, για την εκτροφή των ζώων. Η παραγωγή τροφίμων είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής νερού, με έως και 70% του συνόλου του γλυκού νερού να διατίθεται για ανθρώπινη χρήση και έως και 90% σε ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες.

Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου. Καθώς η κτηνοτροφία, ιδίως η εκτροφή βοοειδών, παράγει σημαντικές ποσότητες μεθανίου, ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου. Επίσης, η παραγωγή, η διακίνηση και η επεξεργασία τροφίμων συνήθως απαιτούν ενέργεια που προέρχεται από καύσιμα, προκαλώντας εκπομπές CO₂.

Διατροφή φιλική προς το περιβάλλον- περιορισμένο κρέας

Χαρακτηριστικά Μεσογειακής Διατροφής. Η μεσογειακή διατροφή είναι ένα διατροφικό μοντέλο που θα μπορούσε να θεωρεί βιώσιμο καθώς τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι:

Υψηλή κατανάλωση:

• Φρούτων και λαχανικών
• Δημητριακών ολικής άλεσης
• Οσπρίων
• Ξηρών καρπών

Περιορισμένη κατανάλωση:

• Κόκκινου κρέατος
• Λευκού κρέατος

Περιβαλλοντικά Οφέλη Μεσογειακής Διατροφής. Τα περιβαλλοντικά οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής σύμφωνα με την μελέτη των Sáez-Almendros et al. είναι αρκετά καθώς τα τρόφιμα στα οποία βασίζεται η Μεσογειακή Διατροφή έχουν χαμηλότερες απαιτήσεις σε έδαφος, σε σύγκριση με τα τρόφιμα της δυτικής διατροφής, καθώς και σε υδάτινους και ενεργειακούς πόρους. Μάλιστα, σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη, παρατηρήθηκε ότι μια στροφή προς τη ΜΔ θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος από 33 σε 72%. Αντίθετα, μια προοδευτική στροφή προς το δυτικό διατροφικό πρότυπο θα συνεπαγόταν αύξηση του αποτυπώματος (12-72%).

Η Μεσογειακή Διατροφή είναι πολλά περισσότερο από μια δίαιτα, είναι ένας τρόπος ζωής που περιλαμβάνει όχι μόνο τη διατροφή, αλλά και τη φυσική δραστηριότητα, τον τρόπο διαχείρισης του στρες και την κοινωνική διασκέδαση. Η UNESCO μάλιστα το 2010, αναγνώρισε τη μεσογειακή διατροφή ως άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας. Η υιοθέτηση επομένως μιας βιώσιμης διατροφής σίγουρα θα είχε πολλαπλά οφέλη τόσο στην υγεία μας όσο και στην υγεία του πλανήτη.

Πως να τρώτε το κρέας πιο βιώσιμα

Μεσογειακή Διατροφή. Επιλέξτε διατροφικά μοντέλα όπως αυτό της Μεσογειακής Διατροφής η οποία φαίνεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα του ατόμου. Η κατανάλωση λιγότερου κόκκινου κρέατος και η αύξηση της κατανάλωσης ψαριών στο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου, καθώς τα ζώα που παράγουν κρέας συνήθως προκαλούν υψηλές εκπομπές αερίων.

Περιορισμός κατανάλωσης Κρέατος. Μειώστε την ποσότητα του κρέατος που καταναλώνετε. Η ποσότητα του κρέατος που συστήνεται από τον Εθνικό Διατροφικό Οδηγό για ενήλικες ηλικίας 18-65 ετών είναι:

• Κόκκινο Κρέας: έως και 1 μερίδα άπαχου κόκκινου κρέατος/βδ όπου η μερίδα αντιστοιχεί σε 120-150 γρ κρέατος
• Λευκό Κρέας: από 1-2 μερίδες/βδ με τα αντίστοιχα γραμμάρια (120-150 γρ)

Στροφή στα Τοπικά προϊόντα. Επιλέξτε τοπικά προϊόντα καθώς αυτή η προσέγγιση συντελεί στη μείωση της ανάγκης για μακρινές μεταφορές τροφίμων.

Δυτική Διατροφή και Περιβάλλον.

Η δυτική διατροφή βασίζεται σε μεθόδους που επηρεάζουν αρνητικά τα οικοσυστήματα, προκαλούν αύξηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Συγκεκριμένα, έχει διαπιστωθεί πως τα επεξεργασμένα τρόφιμα, που κατά κύριο λόγο καταναλώνονται στο δυτικό πρότυπο διατροφής έχουν υψηλό περιβαλλοντικό κόστος, λόγω της αυξημένης παραγωγής αερίων θερμοκηπίου (GHG), και της τεράστιας δαπάνης νερού.

---

Η Ιουλία-Μαρία Πρίγκου είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος – Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής

Σε συνεργασία με το medNutrition