Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται η σαρκοπενική παχυσαρκία

Τα αναδυόμενα στοιχεία δείχνουν ότι η χαμηλή μυϊκή μάζα και ποιότητα έχουν ισχυρό αρνητικό προγνωστικό αντίκτυπο στα παχύσαρκα άτομα και μπορεί να οδηγήσουν σε αδυναμία, αναπηρία και αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Ωστόσο, η συνειδητοποίηση της σημασίας της διατήρησης του μυϊκού ιστού στην παχυσαρκία, είναι χαμηλή μεταξύ των κλινικών ιατρών και των επιστημόνων.

Η μείωση της οξειδωτικής ικανότητας ως αποτέλεσμα της σαρκοπενίας ή της μειωμένης μιτοχονδριακής λειτουργίας, μπορεί επίσης να συμβάλει στη συσσώρευση λίπους στο σώμα. Επιπλέον, ορμονικές αλλαγές, όπως η μείωση της αυξητικής ορμόνης και της έκκρισης τεστοστερόνης, η μειωμένη ανταπόκριση στις ορμόνες του θυρεοειδούς και η αντίσταση στη λεπτίνη, παρατηρούνται συνήθως με την ηλικία και θα μπορούσαν μέσω διαφορετικών μηχανισμών, να συμβάλουν και αυτά στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας.

Μάλιστα, υπολογίστηκε ότι ο επιπολασμός της παχυσαρκίας στην Ευρώπη σε ενήλικες ηλικίας 60 ετών και άνω, κυμαίνονταν από 20% έως 30% το 2015. Η παχυσαρκία προκαλείται από μια ανισορροπία μεταξύ της ενεργειακής πρόσληψης και της ενεργειακής δαπάνης. Ως εκ τούτου, η υψηλή θερμιδική πρόσληψη και τα χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας.

Τι είναι η σαρκοπενική παχυσαρκία;

Ο όρος σαρκοπενική παχυσαρκία έχει προταθεί για να προσδιορίσει την κατάσταση παχυσαρκίας σε συνδυασμό με χαμηλή σκελετική μυϊκή λειτουργία και μάζα, αλλά η χρήση του περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό στον πληθυσμό των ηλικιωμένων ασθενών με ηλικίες άνω των 65 ετών. Η σαρκοπενική παχυσαρκία αναφέρεται στη συνύπαρξη μιας παθολογικής κατάστασης που ονομάζεται σαρκοπενία, μαζί με την παχυσαρκία. Ο όρος σαρκοπενία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “σάρκα” και “πενία” που σημαίνει απώλεια. Η γήρανση σχετίζεται στενά με τις αλλαγές στη σύσταση του σώματος.

Τόσο η απώλεια σκελετικής μυϊκής μάζας όσο και η αύξηση του λιπώδους ιστού είναι κοινά χαρακτηριστικά που προκύπτουν με τη γήρανση. Η σταδιακή μείωση της σκελετικής μυϊκής μάζας συνοδεύεται από απώλεια μυϊκής δύναμης και σωματικής απόδοσης, η οποία περιγράφεται και ως σαρκοπενία.

Η ανάπτυξη της σαρκοπενιας οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας. Στην ανεπαρκή διατροφική πρόσληψη, η οποία μπορεί να οδηγήσει και στην παχυσαρκία. Σε αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία, όπως ενδοκρινικές διαταραχές, μιτοχονδριακή δυσλειτουργία και νευροεκφυλιστικές ασθένειες που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη σαρκοπενίας με την ηλικία.

Σαρκοπενία και ηλικία

Ήδη από την ηλικία των 30 ετών, η σκελετική μυϊκή μάζα αρχίζει να μειώνεται, με πιο σημαντικές απώλειες μετά την ηλικία των 65 και 80 ετών. Η μέγιστη μάζα του λιπώδους ιστού μπορεί να παρατηρηθεί γύρω στην ηλικία των 65 ετών και χαρακτηρίζεται κυρίως από αύξηση της σπλαχνικής λιπώδους μάζας, η οποία συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την ανάπτυξη παχυσαρκίας. Το αυξημένο σπλαχνικό λίπος είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για πολλές καταστάσεις υγείας, όπως ο διαβήτης τύπου ΙΙ, η ισχαιμική καρδιοπάθεια, η υπέρταση και ορισμένοι καρκίνοι, που συμβάλλουν σε μειωμένη ποιότητα ζωής και πρόωρη θνησιμότητα.

Για τη διάγνωση της, χρησιμοποιούνται διαφορετικές μέθοδοι για το χαρακτηρισμό τόσο της σαρκοπενίας όσο και της παχυσαρκίας. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία έχει οριστεί χρησιμοποιώντας τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), τις μετρήσεις των πτυχών του δέρματος ή τη μάζα λίπους, ενώ η σαρκοπενία έχει οριστεί χρησιμοποιώντας τη μάζα των σκελετικών μυών, σε συνδυασμό με τη δύναμη και/ή τη μυική απόδοση.

Προκύπτουν λοιπόν κάποιες δυσκολίες με τη διάγνωση της σαρκοπενικής παχυσαρκίας. Ενώ το σωματικό βάρος και ο ΔΜΣ παραμένουν σχετικά αμετάβλητοι με την αύξηση της ηλικίας, η μάζα των σκελετικών μυών μειώνεται και η (σπλαχνική) λιπώδης μάζα αυξάνεται. Η αποκλειστική χρήση του βάρους ή του ΔΜΣ για διαγνώσεις σαρκοπενικής παχυσαρκίας μπορεί επομένως να οδηγήσει σε παρερμηνεία της πάθησης. Πιθανώς, μπορεί να εφαρμοστούν εσφαλμένες μέθοδοι θεραπείας, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της κατάστασης. Είναι σημαντικό ότι η διάγνωση της σαρκοπενικής παχυσαρκίας θα πρέπει πάντα να περιλαμβάνει έναν συνδυασμό μεθόδων, συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης του σωματικού λίπους, της σκελετικής μυϊκής μάζας και ιδανικά και της μυϊκής δύναμης.

Επιπολασμός σαρκοπενικής παχυσαρκίας

Ο επιπολασμός της σαρκοπενικής παχυσαρκίας ποικίλλει ανάλογα με τις μεθόδους διάγνωσης που χρησιμοποιούνται. Χρησιμοποιώντας τη διαγνωστική μέθοδο ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DXA), ο επιπολασμός της σαρκοπενικής παχυσαρκίας ήταν 2% μεταξύ ατόμων ηλικίας 60-69 ετών και 10% για άτομα άνω των 80 ετών. Κατά τη χρήση του δείκτη σκελετικών μυών (RSMI), το 8,9% των ανδρών και το 7,1% των γυναικών ήταν σαρκοπενικά παχύσαρκοι, ενώ υπολογίζοντας την άλιπη μάζα σώματος σε συνάρτηση με τον δείκτη μάζας σώματος (ΑΜΣ/ΔΜΣ), προέκυψαν διαφορετικά αποτελέσματα. Αυτές οι διαφορές στα αποτελέσματα για τη σαρκοπενική παχυσαρκία, οδηγούν σε δυσκολίες στη σύγκριση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών που στοχεύουν στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της.

Σημειώνεται ότι, η σαρκοπενική παχυσαρκία σχετίζεται με την αναπηρία, τη μειωμένη λειτουργικότητα των μυώ και του αναπνευστικού και νευρικού συστήματος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα συμπτωματολογία που προκαλεί καταστάσεις όπως:

1. Μειωμένη ικανότητα ισορροπίας και κίνησης με αποτέλεσμα την αύξηση των περιστατικών πτώσεων και καταγμάτων.
2. Δυσκολία καθημερινών δραστηριοτήτων που επιστρατεύουν τις μυικές ομάδες, λόγω μειωμένης μυϊκής κινητικότητας και ακαμψίας μυϊκών ινών.
3. Μειωμένη δύναμη και αντοχή των μυών, με αποτέλεσμα την μείωση τη ικανότητα βάδισης και αύξησης του κινδύνου αναπηρίας.
4. Αρθριτικά προβλήματα και οστεοπόρωση, ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Η παχυσαρκία είναι υπεύθυνη για την πρόκληση συστηματικής φλεγμονής χαμηλού βαθμού, ιδιαίτερα από το σπλαχνικό λίπος, το οποίο εκκρίνει αρκετές διαφορετικές προφλεγμονώδεις κυτοκίνες, όπως η ιντερλευκίνη-6 (IL-6) και ο παράγοντας TNF-α. Η προκαλούμενη από την παχυσαρκία φλεγμονή χαμηλού βαθμού έχει επίσης τη δυνατότητα να οδηγήσει σε αρκετές καρδιαγγειακές και μεταβολικές επιπλοκές, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη. Τέλος, η φλεγμονή και η αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν διαφορετικές επιδράσεις στο μεταβολισμό των μυών, αναστέλλοντας όμως και οι δύο την πρωτεϊνοσύνθεση.

Ποιες οι επιπτώσεις της σαρκοπενικής παχυσαρκίας;

Είναι ενδιαφέρον ότι οι ηλικιωμένοι με χαμηλή σκελετική μυϊκή μάζα και δύναμη διατρέχουν 1,95 έως 2,62 φορές τον κίνδυνο να γίνουν παχύσαρκοι, σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους με φυσιολογική σκελετική μυϊκή μάζα. Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί από τους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη σαρκοπενίας και παχυσαρκίας, καθώς συχνά είναι παρόμοιοι.

Φαίνεται λοιπόν πως οι δύο συνθήκες συχνά συνυπάρχουν και μπορούν να λειτουργήσουν συνεργιστικά. Τόσο η σαρκοπενία όσο και η παχυσαρκία συνδέονται με μεταβολικές διαταραχές, αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Για αυτόν τον λόγο, φαίνεται ότι η σαρκοπενική παχυσαρκία μπορεί να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στις μεταβολικές ασθένειες και στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα από ό,τι, είτε μόνο η σαρκοπενία είτε η παχυσαρκία. Έχει φανεί πως τα άτομα με σαρκοπενική παχυσαρκία έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν:

• Υπεργλυκαιμία
• Υπέρταση
• Δυσλιπιδαιμία
• Αντίσταση στην ινσουλίνη
• Χαμηλότερη καρδιοαναπνευστική ικανότητα
• Μεταβολικό σύνδρομο
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ
• Ορισμένες μορφές καρκίνου

Ποια είναι η πιθανή θεραπευτική αντιμετώπιση;

Αρκετές μελέτες ασχολήθηκαν με τη θεραπεία της σαρκοπενίας σε ηλικιωμένους. Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού των θερμίδων και της σωματικής δραστηριότητας, που αποτελούνται από αερόβιες ασκήσεις και ασκήσεις αντίστασης, είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι της θεραπείας. Επιπλέον, νέες, πολλά υποσχόμενες θεραπείες, όπως:

• Φάρμακα απώλειας βάρους
• Βαριατρική χειρουργική
• Θεραπεία δόνησης σε ολόκληρο το σώμα
• Ορμονική θεραπεία με χρήση τεστοστερόνης
• Εκλεκτικοί ρυθμιστές υποδοχέων ανδρογόνων
• Αναστολείς μυοστατίνης
• Χρήση βιταμίνης Κ και μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων,

Έχουν χρησιμοποιηθεί δοκιμαστικά για να αντιστρέψουν την απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης που σχετίζεται με την ηλικία, χωρίς ξεκάθαρο αποτέλεσμα. Απαιτείται λοιπόν, περαιτέρω επιστημονική διερεύνηση. Αυτές οι προσεγγίσεις, αν και θεωρητικά σωστές, απαιτούν προσοχή, λόγω πιθανής βλάβης σε άλλους ιστούς του οργανισμού.

Τι μπορείτε να κάνετε διατροφικά για την σαρκοπενική παχυσαρκία;

Ο σχεδιασμός διατροφικών στρατηγικών για τη σαρκοπενική παχυσαρκία θα πρέπει να στοχεύει τόσο στη βέλτιστη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, ώστε να αυξηθεί η σκελετική μυϊκή μάζα ή να αποτραπεί η απώλεια της, όσο και στην απαραίτητη πρόσληψη ενέργειας για τη μείωση της περίσσειας λιπώδους μάζας.

Ο κίνδυνος των υποθερμιδικών δίαιτων

Οι υποθερμιδικές δίαιτες είναι δίαιτες περιορισμού της ενέργειας και στοχεύουν στην απώλεια σωματικού βάρους σε μικρό χρονικό διάστημα. Το πιο βέλτιστο και ασφαλές εύρος ενεργειακού περιορισμού για σαρκοπενικούς παχύσαρκους ηλικιωμένους είναι ένα ενεργειακό έλλειμμα περίπου 200–700 θερμίδων την ημέρα.

Υπάρχουν πολλά διαθέσιμα δεδομένα που δείχνουν ότι οι υποθερμιδικές δίαιτες είναι πολύ αποτελεσματικές για την απώλεια βάρους σε παχύσαρκους ηλικιωμένους. Ωστόσο, αν και μια δίαιτα περιορισμένης ενέργειας σε παχύσαρκους ηλικιωμένους οδηγεί σε απώλεια λιπώδους μάζας, αυτό συχνά συνοδεύεται και από απώλεια σκελετικής μυϊκής μάζας.

Ειδικά για τους σαρκοπενικούς παχύσαρκους ηλικιωμένους, η απώλεια της σκελετικής μυϊκής μάζας είναι εξαιρετικά επιζήμια για τη διατήρηση της ικανότητας τους να βαδίζουν ή να ανεβαίνουν σκάλες. Εκτός από τη συνοδευόμενη απώλεια σκελετικής μυϊκής μάζας με υποθερμιδικές δίαιτες, η αποκλειστική εστίαση στην έντονη απώλεια βάρους μπορεί επίσης να μειώσει την πρόσληψη απαραίτητων μικροθρεπτικών συστατικών, αλλά και την οστική πυκνότητα. Επομένως είναι εξαιρετικά ανεπιθύμητη. Μια δίαιτα απώλειας βάρους σε αυτόν τον πληθυσμό θα πρέπει πάντα να επικεντρώνεται στη διατήρηση της μυϊκής μάζας και θα μπορούσε να συνδυαστεί με διατροφή υψηλής πρωτεΐνης σε συνδυασμό με κάποιο συμπλήρωμα μικροθρεπτικών συστατικών.

Είδος και ποσότητα επαρκούς πρωτεΐνης

Οι παχύσαρκοι ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν υψηλότερες ανάγκες σε πρωτεΐνη σε σύγκριση με τους νεότερους αδύνατους ανθρώπους. Ως αποτέλεσμα, η συνιστώμενη πρόσληψη 0,8 γρ./κιλό σωματικού βάρους για υγιείς ενήλικες, μπορεί να μην είναι επαρκής για να καλύψει τις ανάγκες σε πρωτεΐνη σε μεγαλύτερους παχύσαρκους ενήλικες.

Για να διατηρηθεί και να ανακτηθεί η μυϊκή μάζα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (>65 ετών), συνιστάται η διατροφική πρόσληψη πρωτεΐνης από 1,0 έως 1,2 γρ./κιλό σωματικού βάρους με ακόμη υψηλότερη πρόσληψη (1,2–1,5 γρ./κιλό σωματικού βάρους), ειδικά για άτομα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις. Η πρωτεΐνη ορού γάλακτος, μια πρωτεΐνη που προέρχεται από το γάλα, έχει αποδειχθεί ότι παράγει την πρωτεϊνοσύνθεση μετά το φαγητό σε ηλικιωμένους άνδρες. Επιπλέον, η επίδραση των διαφορετικών πηγών πρωτεΐνης (φυτικών ή ζωικών) στην απώλεια λιπώδους μάζας, δεν έχει επιβεβαιωθεί πλήρως. Συνεπώς, περαιτέρω επιστημονική έρευνα είναι απαραίτητη.

Επίσης, μια πιο ομοιόμορφη κατανομή της διατροφικής πρόσληψης πρωτεϊνών μέσα στην ημέρα, δηλαδή κάθε 3 έως 4 ώρες, μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα ποσοστά πρωτεϊνοσύνθεσης. Έχει φανεί πως σχετίζεται με καλύτερη σωματική απόδοση και αυξημένη σκελετική μυϊκή μάζα σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Επιπλέον, η αύξηση του αριθμού των γευμάτων ημερησίως, μπορεί να προκαλέσει κορεσμό, αποτρέποντας έτσι την υπερβολική πρόσληψη τροφής και, συνεπώς μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο παχυσαρκίας.

Θα βοηθούσαν τα συμπληρώματα διατροφής;

Η χαμηλή πρόσληψη και η χαμηλή κατάσταση αρκετών μικροθρεπτικών συστατικών στον οργανισμό, έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη σαρκοπενίας σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά και με την προσκόλληση σε δίαιτες απώλειας βάρους από παχύσαρκα άτομα. Έχει προταθεί η στρατηγική της επαρκούς πρωτεϊνικής πρόσληψης μέσω της διατροφής, σε συνδυασμό με συμπλήρωμα βιταμίνης D.

Η χαμηλή βιταμίνη D στον οργανισμό, έχει συσχετιστεί με την ανάπτυξη σαρκοπενίας. Πράγματι, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι ο συνδυασμός πρωτεΐνης ορού γάλακτος πλούσια σε λευκίνη, σε συνδυασμό με λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D σε ημερήσιες δόσεις 800-1000 μονάδες (IU), θα μπορούσε να αυξήσει την πρωτεϊνική σύνθεση και τελικά να αυξήσει τη μυϊκή μάζα σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Αναφέρθηκε επίσης ότι αυτός ο συνδυασμός ήταν αποτελεσματικός και σε ενήλικες ηλικίας 35-65 ετών, αλλά και σε παχύσαρκους ηλικιωμένους. Η λευκίνη αποτελεί απαραίτητο αμινοξύ για τον οργανισμό και θεωρείται ο πιο ισχυρός ενεργοποιητής της πρωτεινοσύνθεσης.

Απαραίτητο θεωρείται ένα αμινοξύ που δεν μπορεί να το παράγει ο οργανισμός μας και θα πρέπει να το προμηθευτούμε μέσα από την κατανάλωση τροφίμων ή συμπληρωμάτων διατροφής που το περιέχουν. Από την άλλη, η βιταμίνη D μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της μυϊκής μάζας και της φυσιολογικής λειτουργίας των οστών, διατηρώντας τη μυϊκή κατάσταση και προστατεύοντας από την οστεοπόρωση.

Επιπλέον, μικροθρεπτικά συστατικά τα οποία φαίνεται να είναι πολλά υποσχόμενα στην πρόληψη και αντιμετώπιση της σαρκοπενίας και θα μπορούσαν να ληφθούν ως συμπλήρωμα είναι τα εξής: Ω-3 λιπαρά οξέα, το μαγνήσιο, το σελήνιο και το ασβέστιο.

Παράλληλα, μικροθρεπτικά συστατικά τα οποία βρέθηκαν σε έλλειψη και φαίνεται να βοηθούν στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι:

• Βιταμίνες συμπλέγματος Β (κυρίως β6)
• Βιταμίνη Ε
• Βιταμίνη C
• Ψευδάργυρος
• Σελήνιο
• Μαγνήσιο

Φυσικά, προτού λάβετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα διατροφής από τα παραπάνω, θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον διαιτολόγο και θεράπων ιατρό σας!

Ποια είναι η συμβολή της άσκησης;

Οι πιθανοί μηχανισμοί με τους οποίους η άσκηση μπορεί να προκαλέσει βελτίωση στις παραμέτρους της σαρκοπενίας και της παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντικοί. Η ενεργειακή δαπάνη από την άσκηση θα μπορούσε, σε συνδυασμό με μια κατάλληλη διατροφή, να συμβάλει σε χαμηλότερο ενεργειακό ισοζύγιο, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο για παχυσαρκία. Επιπλέον, η άσκηση μπορεί να βελτιώσει τις σωματικές λειτουργικές παραμέτρους, όπως η δύναμη λαβής του χεριού, η ταχύτητα βάδισης, η ισορροπία και η αερόβια ικανότητα, τόσο σε σαρκοπενικούς όσο και σε παχύσαρκους πληθυσμούς. Τέλος, η άσκηση αποτελεί, μαζί με την σωστή διατροφική πρόσληψη, το κύριο αναβολικό ερέθισμα που οδηγεί στην πρωτεϊνοσύνθεση και θρέψη των μυών.

Η άσκηση με αντιστάσεις (βάρη) θεωρείται επί του παρόντος ως η πιο αποτελεσματική στρατηγική άσκησης για την αντιμετώπιση της σαρκοπενίας. Μπορεί να προκαλέσει μυϊκή υπερτροφία, να βελτιώσει την μυϊκή λειτουργία και να συντελέσει στην διατήρηση της μυϊκής μάζας και δύναμης, σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.

Επιπλέον, η αερόβια προπόνηση θα μπορούσε να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση του σωματικού λίπους και στη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας, ειδικά σε συνδυασμό με την κατάλληλη διατροφική παρέμβαση. Επομένως, θεωρείται ως μια αποτελεσματική στρατηγική για την αντιμετώπιση της ανάπτυξης της παχυσαρκίας.

Με βάση τα παραπάνω ευρήματα, ο συνδυασμός ασκήσεων με αντιστάσεις και αερόβιας άσκησης, αποτελεί την σημαντικότερη στρατηγική για την αντιμετώπιση της σαρκοπενικής παχυσαρκίας.Άλλοι αποτελεσματικοί τρόποι άσκησης μπορεί να είναι: Ηλεκτρομυοδιέγερση (κυρίως για άτομα με μεγάλες δυσκολίες στην κίνηση)Εκκεντρική άσκηση (χρησιμοποιείται σε ασθενείς κέντρων αποκατάστασης)

Ελπιδοφόρες μελλοντικές δράσεις

Δεδομένου του ταχέως αυξανόμενου αντίκτυπου της σαρκοπενικής παχυσαρκίας στην υγεία των ηλικιωμένων των περισσότερων ανεπτυγμένων χωρών, η περαιτέρω επιστημονική έρευνα του συνεργιστικού μηχανισμού δράσης και παθοφυσιολογίας της σαρκοπενίας-παχυσαρκίας είναι απαραίτητη.

Επιπλέον, συνεχίζει ο εντοπισμός αποτελεσματικών στρατηγικών και προγραμμάτων δημόσιας υγείας για την πρόληψη, την διάγνωση, την καθυστέρηση και τη θεραπεία της σαρκοπενικής παχυσαρκίας για εκατομμύρια ηλικιωμένους σε όλο τον κόσμο. Ήδη, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Κλινικής Διατροφής και Μεταβολισμού (ESPEN) και ο Ευρωπαϊκός Σύλλογος Μελέτης της Παχυσαρκίας (EASO) αναγνωρίζουν και υποδεικνύουν την σαρκοπενική παχυσαρκία ως επιστημονική και κλινική προτεραιότητα.

 

---

 

Ο Νικόλαος Σαμέλης είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος 

Σε συνεργασία με το medNutrition